Αρχίζουν να διαφαίνονται προοπτικές βελτιώσεως
Ένα είναι το ερώτημα που πρέπει να μας απασχολή: Από το
σημείο που βρισκόμαστε σήμερα, που είναι εξ αντικειμένου κακό, θα γίνουν
καλύτερα τα πράγματα ή χειρότερα; Οι πιθανότητες είναι ότι θα γίνουν καλύτερα.
Και αν δεν γίνουν αύριο ή μεθαύριο, θα γίνουν του χρόνου. Είμαστε πλέον πολύ
κοντά στον πάτο. Δεν πάει χαμηλότερα. Επομένως όλα δείχνουν ότι μετά από μία
πολύ δύσκολη περίοδο γιά όλους, μπορεί να υπάρξη κάποια αισιοδοξία. Ας την
αποκαλέσουμε ποιητικά «χαραμάδες αισιοδοξίας».
Επίγνωσις των κινδύνων
Οι δείκτες που απεικονίζουν την επικρατούσα ψυχολογία έχουν
αρχίσει σιγά-σιγά να αναστρέφονται. Πέρυσι τέτοια εποχή το κυρίαρχο ζήτημα ήταν
αν θα εξασφαλίζαμε ευρωπαϊκή βοήθεια γιά να αποφύγουμε την πτώχευση. Αμέσως
μετά το Νταβός άρχισαν οι κερδοσκοπικές επιθέσεις εις βάρος της χώρας που
οδήγησαν τα επιτόκια δανεισμού στα ύψη. Τότε λοιπόν το ζητούμενο ήταν να
εξασφαλίσουμε τα ποσά που απαιτούντο γιά να καλύψουμε τις δόσεις των δανείων
μας. Και ενώ ο Πρωθυπουργός αρχικώς απέκλειε την προσφυγή στο Διεθνές
Νομισματικό Ταμείο, τελικώς αναγκάσθηκε να προσφύγη σε αυτό, κατ’ επιταγήν της
Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Όμως σημασία έχει ότι η χώρα εξασφάλισε δάνειο συνολικού
ύψους 110 δις ευρώ.
Εφέτος, το ζητούμενο είναι η επιμήκυνσις του δανείου και
ενδεχομένως η επαναδιαπραγμάτευσις του συνολικού χρέους της χώρας, ώστε να
αποφευχθή η στάσις πληρωμών το 2013. Και εδώ η κατάστασις παρουσιάζεται
καλύτερη από πέρυσι. Τουλάχιστον τώρα υπάρχει επίγνωσις των κινδύνων και οι
κυβερνώντες είναι υποχρεωμένοι να κάνουν κάποια βήματα γιά την εξυγίανση των
δημοσίων οικονομικών. Μέχρι πέρυσι ακούγαμε από τον Πρωθυπουργό ότι η
εξυγίανσις μπορούσε να γίνη χωρίς περικοπές μισθών και άλλων δαπανών του
δημοσίου, αλλά μόνο με αύξηση των εσόδων. Εφέτος το τροπάριο άλλαξε. Ο μύθος
ότι «υπάρχουν λεφτά» είναι πλέον παρελθόν. Κύριος στόχος της κυβερνητικής πολιτικής είναι η μείωσις των κρατικών
δαπανών.
Η ύφεσις είναι όντως έντονη και επώδυνη. Όμως και αυτή θα
έχη τέλος. Ακριβώς επειδή υπάρχει ύφεσις, οι παράγοντες που διαμορφώνουν την
οικονομία αναγκάζονται να προσαρμοσθούν. Οι επιχειρήσεις περιορίζουν τις
δαπάνες τους γιά να επιβιώσουν και έτσι καθίστανται εκ των πραγμάτων πιό
παραγωγικές. Το ίδιο ισχύει και γιά τους εργαζομένους. Όσοι έχουν πραγματική
διάθεση να προσφέρουν, θα βρούν τις ευκαιρίες. Ήταν άραγε καλύτερο να είναι η
ανεργία χαμηλή, αλλά η χώρα να χάνη διαρκώς πόντους σε ανταγωνιστικότητα, με
συνέπεια την σημερινή κρίση; Ή είναι καλύτερα τώρα που η χώρα διέρχεται την
κρίση και βλέπει, έστω από χαραμάδες, την έξοδο από αυτήν; Αυτό που θα προκύψη
στο μέλλον θα είναι πιό υγιές.
Η κοινωνία βρίσκεται σε φάση ανασυγκροτήσεως. Μπορεί να
εκδηλώνονται παντού αντιδράσεις, αλλά αυτό σημαίνει ότι τελικώς κάτι γίνεται. Η
Κυβέρνησις έχει αναγκασθή να λάβη μέτρα εξυγιάνσεως σε όλους τους τομείς.
Κάποιοι δεν καταλαβαίνουν γιατί πρέπει να απελευθερωθούν τα κλειστά επαγγέλματα
και γιατί η τρόικα ασχολείται με αυτά. Όμως ο κύριος λόγος που οι Έλληνες
πληρώνουν υπερβολικές τιμές γιά σειρά υπηρεσιών είναι ακριβώς τα κλειστά
επαγγέλματα. Με την απελευθέρωσή τους και την αποκατάσταση του ανταγωνισμού οι
τιμές θα πέσουν. Αυτός είναι ο λόγος που επιμένει η τρόικα σε αυτού του είδους
τις διαρθρωτικές αλλαγές.
Σε σημείο καμπής
Συγκρατημένη αισιοδοξία επικρατεί και στον τομέα του
τουρισμού. Ηδη υπάρχουν ενδείξεις ότι η εφετινή χρονιά θα είναι καλύτερη από
την περυσινή. Η κρίσις στην Αίγυπτο ευνοεί κατ’ αρχήν την Ελλάδα ως τουριστικό
προορισμό. Αλλά και η πτώσις των τιμών, καθιστά την χώρα μας πιό ελκυστική και
ανταγωνιστική. Αρκεί να μην έχουμε επανάληψη των περυσινών επεισοδίων που
δυσφήμισαν την χώρα. Αν αυτά εκλείψουν, οι προοπτικές είναι καλές.
Η χώρα μας βρίσκεται σε σημείο καμπής. Μετά από μία απότομη
πορεία επιδεινώσεως, οι πιθανότητες να χειροτερέψουν περαιτέρω τα πράγματα
είναι περιορισμένες. Αλλά και αν αυτό συμβή, δύσκολα θα έχη διάρκεια. Επομένως
στο κρίσιμο ερώτημα αν το χρόνου τα πράγματα θα είναι χειρότερα ή καλύτερα, η
απάντησις είναι «μάλλον καλύτερα». Όταν αυτό αρχίση να γίνεται κοινή
συνείδησις, τότε οι χαραμάδες αισιοδοξίας θα ανοίξουν διάπλατα.