Μην απατάστε από την καταστροφική επιτυχία του ιού
Stuxnet. Το ηλεκτρονικό
«σκουλήκι» που χτύπησε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν πέρυσι έχει περιγραφεί ως
ένα «κυβερνο-όπλο ακριβείας» που σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας κούρσας
εξοπλισμών. Αυτό μπορεί να ισχύει, αλλά η επίδρασή του αφορά περισσότερο τη
βιομηχανική κατασκοπία, παρά την τεχνική δολιοφθορά.
Η συγκεκριμένη διαφορά έχει μεγάλη σημασία. Άσχετα με το
ποιος δημιούργησε το
Stuxnet,
οι πυρηνικές δυνατότητες και οι φιλοδοξίες του Ιράν δεν είναι πλήρως
αντιληπτές. Οι επιστήμονες, οι διπλωμάτες και οι υπηρεσίες πληροφοριών
διαφωνούν για τη συμπεριφορά και τις προθέσεις των Ιρανών, για την αξία των
οικονομικών έναντι των πολιτικών κυρώσεων και για την πιθανότητα μιας
στρατιωτικής σύγκρουσης.
Με βάση αυτές τις αβεβαιότητες, η κάθε τεχνική προσπάθεια
για υπονόμευση του πυρηνικού προγράμματος θα πρέπει να έχει διττό στόχο:
Πρώτον, να εκμεταλλευθεί τα ευάλωτα στοιχεία του συστήματος και ακόμα πιο
σημαντικό, να ανακαλύψει ποια άτομα και φορείς θα κληθούν να αντιμετωπίσουν το
πρόβλημα. Συνεπώς, αυτό το σκουλήκι ήταν κάτι παραπάνω από όπλο: Ήταν ένας
μηχανισμός που θα παρήγαγε ουσιαστικές πληροφορίες. Το σενάριο αυτό δεν είναι
απλά μια υπόθεση: Τα δόγματα κυβερνο-πολέμου της Κίνας, των ΗΠΑ, της Ρωσίας και
του Ισραήλ δίνουν έμφαση στις «επιχειρήσεις πληροφοριών» και στην αξία τους για
τις σχετικές υπηρεσίες. Το «καρφί» του παρελθόντος έχει δώσει τη θέση του στο
«σκουλήκι» του σήμερα.
Αυτή λοιπόν είναι η βιομηχανική κατασκοπία. Οι στοχευμένες
πράξεις δολιοφθοράς κάνουν ζημιά, αλλά το πραγματικό αντάλλαγμα προέρχεται από
την αναγνώριση εκείνων των στελεχών και υπηρεσιών που απαντούν, ή με άλλα λόγια
την αναγνώριση εκείνων που πραγματικά διευθύνουν το πρόγραμμα. Οι πραγματικές
αντιδράσεις των Ιρανών μαρτυρούν ποιοι επιστήμονες, μηχανικοί και στελέχη
χαίρουν της εμπιστοσύνης του καθεστώτος και ποιοι όχι. Η ευκαιρία που έδωσε το
Stuxnet για παρακολούθηση της
αντίδρασης αυτής είναι ύψιστης σημασίας για υπηρεσίες όπως η Μοσάντ, η
CIA ή ακόμα και ο ΙΑΕΑ.
Η δημιουργία ενός σκουληκιού που ρίχνει φως στα θέματα αυτά
συνιστά ένα «πραξικόπημα πληροφοριών». Είναι τόσο αποκαλυπτικό, όσο και το
WikiLeaks. Για το λόγο αυτό,
η ερμηνεία του ως μια μεμονωμένη πράξη μειώνει τον σκοπό του. Στην περίπτωση
αυτή, η δολιοφθορά είναι απλά το μέσο και όχι ο σκοπός. Είναι μια προσπάθεια
για να γίνει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν πιο διαφανές.
Οι πυρηνικές αρχές της χώρας και το υπουργείο Πληροφοριών το
γνωρίζουν αυτό. Δεν είναι μυστικό ούτε στις τάξεις των μουλάδων το ότι οι
αντιδράσεις τους παρακολουθούνταν από τις ξένες υπηρεσίες. Η εσωτερική ασφάλεια
αγωνίζεται να διαπιστώσει ποιες πληροφορίες κοινοποιήθηκαν κατά λάθος στη
διάρκεια της όλης προσπάθειας.
Οι επικριτές του κυβερνο-πολέμου θεωρούν πως κρίσιμες
ψηφιακές υποδομές στη Δύση είναι ευάλωτες σε αντίστοιχες επιθέσεις. Προφανώς
φοβούνται ότι το
Stuxnet
θέτει ένα ανησυχητικό προηγούμενο στον ασύμμετρο πόλεμο. Όμως, επικεντρώνοντας
στην πλευρά της δολιοφθοράς,
ισχυρίζονται ότι το
Stuxnet
είναι μια τακτική που στοιχίζει πολύ και «αγοράζει» λίγη
ασφάλεια.
Για προφανείς λόγους, οι ειδικοί δεν μπορούν να γνωρίζουν
ποια μυστικά αποκάλυψε το
Stuxnet.
Η επιχειρησιακή ζημιά πρέπει πράγματι να είναι μικρή, θεωρεί το Ινστιτούτο για
την Επιστήμη και τη Διεθνή Ασφάλεια. Αλλά το
Stuxnet άνοιξε ένα παράθυρο στο ιρανικό οικοδόμημα ασφαλείας. Η
κατασκοπία και όχι η δολιοφθορά είναι ο πολλαπλασιαστής ισχύος του.
Η στρατηγική αυτή φυσικά δεν είναι νέα. Κατά τη διάρκεια του
Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί επιστήμονες προσπάθησαν να
εφεύρουν πολλά ηλεκτρονικά αντίμετρα για να μπερδέψουν τα ραντάρ των Ναζί, ώστε
να περάσουν τα βομβαρδιστικά ανενόχλητα. Αντίστοιχα, στους δύο πολέμους του
Ιράκ χρησιμοποιήθηκαν διάφορα «φαντάσματα» που θα έκαναν τους Ιρακινούς να
αποκαλύψουν τις κινήσεις τους κατά λάθος.
Καθώς τα οπλοστάσια, η διοικητική μέριμνα και τα συστήματα
ελέγχου γίνονται περισσότερο ψηφιακά και δικτυωμένα, οι ευκαιρίες για
κατασκοπία και δολιοφθορές αυξάνονται αντίστοιχα. Η «βροχή του Τιτάνα» για
παράδειγμα, είναι το κωδικό όνομα που έδωσαν οι Αμερικανοί σε μια σειρά
επιθέσεων από την Κίνα ενάντια σε συστήματα της
Lockheed
Martin και της
NASA.
Είναι απαραίτητο για την εθνική ασφάλεια διεθνώς να
κατανοήσει τον ρόλο αυτών των ψηφιακών κατασκόπων. Υποβάθμισε το
Stuxnet τις δυνατότητες του
πυρηνικού προγράμματος του Ιράν; Δεν θα πρέπει να είναι αυτή η κρίσιμη ερώτηση.
Διεύρυνε το
Stuxnet τις
επιλογές της Δύσης; Οι δυτικοί διπλωμάτες και οι στρατιωτικοί το ελπίζουν.
(ο Μάικλ Σρέιτζ είναι σύμβουλος στο πρόγραμμα σπουδών
ασφαλείας του ΜΙΤ)