Οι χθεσινές δηλώσεις Νταβούτογλου σχετικά με το
casus
belli, και μάλιστα επί
ελληνικού εδάφους, θα πρέπει να θεωρηθούν ενδεικτικές της νοοτροπίας της
τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών αντιπαρέβαλε την
ενεργοποίηση ενός νόμιμου ελληνικού κυριαρχικού δικαιώματος (όπως είναι η
επέκταση των χωρικών υδάτων μας στα 12 ναυτικά μίλια) με
την απειλή πολέμου, η οποία συνιστά πράξη ευθέως αντίθετη με τον Καταστατικό Χάρτη
του ΟΗΕ, στον οποίο ορίζεται σαφώς ότι «όλα τα Μέλη στις διεθνείς τους σχέσεις
θα απέχουν από την απειλή ή τη χρήση βίας, που εκδηλώνεται εναντίον της
εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους είτε με
οποιαδήποτε άλλη ενέργεια ασυμβίβαστη προς τους Σκοπούς των Ηνωμένων Εθνών»
(άρ. 2, παρ. 4).
Η Τουρκία, είτε με κεμαλική ηγεσία είτε με
«ισλαμοδημοκρατική», ορίζει τις θέσεις της στο διεθνές πεδίο βάσει των δικών
της συμφερόντων και ερμηνεύει κατά το δοκούν το Διεθνές Δίκαιο και το
«ευρωπαϊκό κεκτημένο», χωρίς να αισθάνεται δεσμευμένη από τα εν γένει ειωθότα.
Έτσι, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών μάς είπε, αναφερόμενος στο Αιγαίο ότι
πρόκειται για «τη δυσκολότερη θάλασσα του κόσμου» από νομικής πλευράς,
αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν υπόκειται αυτονόητα στα ισχύοντα στο Δίκαιο της
Θάλασσας. Είχε προηγηθεί η δήλωση ότι το Καστελόριζο ανήκει στην Μεσόγειο κι
όχι στο Αιγαίο, αφήνοντας να εννοηθεί ότι στην περίπτωση αυτή, και ιδίως όσον
αφορά τη χάραξη της ΑΟΖ, επικρατούν ιδιαίτερες συνθήκες.
Είναι ειρωνική σύμπτωση το ότι εχθές η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου, στο ψήφισμά που ενέκρινε σχετικά με την πρόοδο της Τουρκίας
ενόψει της ένταξης της στην ΕΕ χαρακτηρίζει την μη ανάκληση του
casus
belli
ως
«λυπηρό» γεγονός. Επιπλέον καλεί την τουρκική κυβέρνηση να υπογράψει τη Σύμβαση
των Ηνωμένων Εθνών του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας, που έχει υπογραφεί από
την ΕΕ, τα 27 κράτη μέλη και όλες τις άλλες υποψήφιες χώρες και αποτελεί τμήμα
του «κοινοτικού κεκτημένου». Ωσάν να υπήρχε εχθές κάποιος άτυπος διάλογος
Ευρωκοινοβουλίου και του κ. Αχμέτ Νταβούτογλου, ο τελευταίος, στην παραπάνω
συνέντευξή του σε Έλληνες δημοσιογράφους, αναφερόμενος στην ευρωπαϊκή προοπτική
της χώρας του, επισήμανε ότι η Άγκυρα δεν θα συνεχίσει να εκλιπαρεί για πολύ
τις Βρυξέλλες. Υπονόησε, έτσι, η Τουρκία θα εισέλθει στην Ε.Ε. αν και όπως
εκείνη επιθυμεί, ακόμη κι αν αυτό συνιστά παρέκκλιση από τους κοινοτικούς
κανόνες …
Παράλληλα, με την προάσπιση της διεθνούς«ιδιαιτερότητάς»
της και της μη αυτονόητης υποταγής της σε διεθνείς κανόνες δικαίου, η Άγκυρα
φροντίζει πάντα να υπερασπίζεται ενεργητικά τα συμφέροντά της. Έτσι, ακόμη κι
όταν συνάπτει συμμαχίες με αξιόπιστους και ισχυρούς συμμάχους, δεν επαφίεται σε
αυτούς μόνο, αλλά προωθεί και ενισχύει μεθοδικά τη θέση της. Διδακτικό είναι το
παράδειγμα της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας τα πρώτα μεταψυχροπολεμικά
χρόνια στην Κεντρική Ασία. Αναντίρρητα, επρόκειτο για μία στρατηγική
υπερεξάπλωση, που δεν απέφερε τα γεωπολιτικά κέρδη τα οποία υποσχόταν, ενώ
εξυπηρέτησε, ουσιαστικά, την στρατηγική των ΗΠΑ στο «μπρα-ντε-φερ» με τη Μόσχα
για τον έλεγχο των ενεργειακών διαδρόμων. Εντούτοις, η πολιτική αυτή άφησε
κάποια «προστιθέμενη αξία» στην διεθνή θέση της Τουρκίας, η οποία συχνά
κινήθηκε αυτόνομα – ή και αντίθετα και με την αμερικανική πολιτική στην περιοχή
- και απέκτησε, έτσι, σημαντικούς οικονομικούς και διπλωματικούς δεσμούς κυρίως
με το Αζερμπαϊτζάν, αλλά και με τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της
κεντροασιατικής στέππας.
Με ανάλογους όρους, άρα, βλέπει η γειτονική μας χώρα και τις
σχέσεις της με την Ε.Ε. κι όχι ως μία ευκαιρία κοινωνικού και πολιτικού
«εξευρωπαϊσμού».Η συνειδητοποίηση της πραγματικότητας αυτής από μέρους της
ελληνικής πολιτικής ηγεσίας είναι αναγκαία, ώστε να γνωρίζουμε και το κατά
πόσον η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας αποτελεί δέλεαρ επαρκές ώστε να την οδηγήσει
σε εγκατάλειψη της επιθετικότητας και των αναθεωρητικών της απόψεων.