Η
ελληνική αγορά καυσίμων πάσχει. Υπάρχουν πρατηριούχοι που βάζουν «καπέλα» και
κερδοσκοπούν με νοθείες και λαθρεμπόριο, υπάρχουν εταιρίες που ανέχονται
«προβληματικά» πρατήρια, υπάρχει όμως και ένα κράτος που υποθάλπει με την ανοχή
του όλα αυτά τα φαινόμενα. Και, όπως συμβαίνει κατά κανόνα, «το ψάρι βρωμάει
από το κεφάλι».
Ο
αρμόδιος Επίτροπος στην Ε.Ε. Τζόν Ντάλι το είπε χωρίς περιστροφές, απαντώντας
σε σχετική ερώτηση του Έλληνα ευρωβουλευτή Κώστα Πουπάκη. Η αισχροκέρδεια στα
καύσιμα συνιστά εγκληματική συμπεριφορά και είναι ευθύνη της κυβέρνησης να
επιβάλει το νόμο. Ποιόν, όμως, νόμο; Το πιο απλό μέτρο, που είναι η επιτόπου
αφαίρεση της άδειας λειτουργίας, δεν το είδαμε να εφαρμόζεται ποτέ. Και ας
γίνονται μελέτες από το ΕΜΠ για την αυξημένη παραβατικότητα των πρατηρίων και
ας γίνονται έλεγχοι από το ΣΔΟΕ. Το πολύ-πολύ να επιβάλλονται πρόστιμα. Και τι
έγινε τελικά; Ιδού πώς αντιδρά μερίδα πρατηριούχων σε τέτοιου είδους ημίμετρα.
«Ας μου βάλουν πρόστιμα 200.000 ευρώ το χρόνο. Εγώ θα έχω βγάλει με τον τρόπο
μου 500.000 ευρώ. Συνεπώς, θα μου μείνει και ένα πολύ καλό κέρδος». Τα νούμερα
σχηματικά, αλλά αποτυπώνουν μια, δυστυχώς, αδρή πραγματικότητα.
Όλη
αυτή η υπόθεση μοιάζει με την κολοκυθιά. Εγώ δεν φταίω, θα πουν οι
πρατηριούχοι. Τόσοι φόροι μπήκαν, η κατανάλωση μειώνεται, κάτι πρέπει να κάνω
για να επιβιώσω.
Οι
εταιρίες εμπορίας, από την άλλη, σου λένε, πώς να αποβάλω έναν πρατηριούχο που
πιάστηκε να κλέβει; Κι αν είναι σε καλή θέση; Κι αν κάνει μεγάλες καταναλώσεις;
Κι αν έχω να παίρνω χρήματα από αυτόν; Τι να κάνω; Να αθροίζω επισφάλειες;
Το
κράτος, με τη σειρά του, φαίνεται να σηκώνει τα χέρια. Κάνω ελέγχους, σου λέει.
Πόσους θα πιάσω; Έχω ανάγκη και τα φοροέσοδα. Ας προσέξουν οι ίδιοι οι
καταναλωτές.
Και η
κατάσταση διαιωνίζεται χωρίς να αλλάζει κάτι. Αυτός που την πληρώνει τελικά
είναι ο έρμος ο καταναλωτής. Που δεν ξέρει ποιος είναι ο «σωστός» πρατηριούχος.
Αυτός που διατηρεί χαμηλές τιμές, βγάζοντας το κέρδος του από άλλα τερτίπια
διόλου νόμιμα, ή αυτός που έχει ακριβά καύσιμα, άρα, μπορεί και να μην κλέβει;
Γρίφος άλυτος.
Σε μια
δύσκολη οικονομική περίοδο, είναι σίγουρο ότι οι περισσότεροι καταναλωτές θα
προσφύγουν σε πρατήρια που έχουν χαμηλές τιμές. Αυτά είναι, κατά παράδοση, που
«κερδοσκοπούν» δια της πλαγίας οδού. Δεν το λέμε εμείς. Το κατήγγειλε δημόσια η
Ομοσπονδία τους.
Τι θα
μπορούσε επιτέλους να γίνει σε αυτήν την άναρχη αγορά, η οποία δεν λειτουργεί
με κανόνες και θεσμούς, διώχνοντας, επί της ουσίας σοβαρούς επενδυτές και
αποθαρρύνοντας άλλους να έρθουν να επενδύσουν στη χώρα μας; Μα να εφαρμοσθούν
οι νόμοι. Τόσο απλά. Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε την πυρίτιδα. Πού είναι
αυτό το περιβόητο σύστημα εκροών-εισροών, που όλο εφαρμόζεται και όλο
αναβάλλεται; Και άντε να δεχθούμε ότι πρόκειται για ένα κοστοβόρο και σύνθετο
πρόγραμμα, το οποίο, πράγματι, απαιτεί χρόνο έως ότου υιοθετηθεί από τα
πρατήρια. Έως τότε γιατί δεν τιμωρούνται με συνοπτικές διαδικασίες οι
πρατηριούχοι που πιάνονται με πειραγμένες αντλίες; Και είναι εξαιρετικά εύκολο
να διαπιστωθεί αυτό, όπως λένε οι ίδιοι οι παράγοντες της αγοράς.
Ένας να
πιαστεί φτάνει. Αμέσως θα δοθεί το σήμα στην αγορά ότι το κράτος δεν
αστειεύεται. Τα πρόστιμα είναι «ασπιρίνη» σε μια αγορά που νοσεί βαριά. Είναι
τουλάχιστον αστείο και συνάμα τραγικό η πολιτεία να εμφανίζεται ανήμπορη να
εφαρμόσει τους νόμους που ψηφίζει. Είναι ταυτόχρονα απαράδεκτο να δίνουμε στην
Ε.Ε. την εικόνα μη ευνομούμενου κράτους και να εισπράττουμε συνεχώς δυσμενείς
χαρακτηρισμούς. Αν μη τι άλλο δικαιώνουμε έτσι όσους μας κατηγορούν για ολιγωρία,
για εξυπηρέτηση μικροσυμφερόντων, για ατολμία, για ανυπαρξία οργάνωσης, για
πλήρη διάλυση, εν τέλει.
Μια
πολιτική η οποία θα βάλει τάξη στην αγορά θα γίνει αποδεκτή με ανακούφιση από
όλους εκείνους που επιδιώκουν να λειτουργούν με κανόνες ίδιους για όλους. Και
θα συμπαρασύρει και όσους επιμένουν να εκμεταλλεύονται την ανυπαρξία τους
σήμερα.