Γιατί Καθυστερεί ο Αγωγός Φυσικού Αερίου Ελλάδας-Βουλγαρίας IGB;

Πρίν από σχεδόν δύο χρόνια υπογράφτηκε η πρώτη συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Ελλάδας – Βουλγαρίας. Τον Ιούνιο του 2009 στη Σόφια της Βουλγαρίας η ελληνική ΔΕΠΑ, η ιταλική Edison, η ελληνοϊταλική κοινοπραξία Ποσειδών και η βουλγάρικη Bulgarian Energy Holding υπέγραψαν Μνημόνιο Κατανόησης (Memorandum of Understanding-MOU) για την κατασκευή αγωγού αερίου ετήσιας χωρητικότητας μεταφοράς 5 δις. κυβικά μέτρα. Ο αγωγός προβλέπεται να ξεκινήσει πό την Κομοτηνή και να καταλήξει στη Στάρα Ζαγορά της Βουλγαρίας. Τον Μάρτιο του 2010 μετά από έντονες διαπραγματεύσεις δέκα μηνών υπογράφτηκε στη Θεσσαλονίκη η Συμφωνία Μετόχων (Shareholders Agreement) και η Συμφωνία Ανάπτυξης του Έργου (Project Development Agreement). Τον Μάρτιο του 2010 είχαμε επίσης εξασφαλίσει επιδότηση ύψους 45 εκ. ευρώ, που αντιστοιχούν με το 30% του συνολικού κόστους κατασκευής του αγωγού. Το έργο σύμφωνα με όλες τις επίσημες συμφωνίες μπορούσε να κατασκευαστεί μέσα σε δύο χρόνια. Όμως η κατασκευή του αγωγού καθυστερεί δραματικά. Ποια είναι τα αίτια αυτής της καθυστέρησης; Ποιοι έχουν συμφέρον να καθυστερήσει ένα έργο εθνικής σημασίας; Γιατί ο αγωγός καθυστερεί θέτοντας σε κίνδυνο την επιδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Υπάρχουν ευθύνες;

Ακούγονται ψίθυροι ότι το έργο καθυστερεί λόγω της Βουλγαρίας. Ευσταθεί αυτό; Δύσκολο να πιστέψει κάποιος αυτή τη «δικαιολογία» που εντέχνως διαδίδεται. Είναι γνωστό ότι η τωρινή κυβέρνηση της Βουλγαρίας επιθυμεί να υλοποιήσει αγωγούς φυσικού αερίου που την ανεξαρτητοποιούν από τη Ρωσία. Σήμερα η γειτονική Βουλγαρία εισάγει το 100% των ποσοτήτων της σε αέριο από τη ρωσική Gazprom. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2009 στην Ρωσο-Ουκρανική κρίση αερίου η Βουλγαρία στην κυριολεξία πάγωσε, γιατί σταμάτησε σχεδόν ολοκληρωτικά η ροή αερίου από την Gazprom. Τότε προμηθεύτηκε αέριο χάρη στις επιτυχημένες προσπάθειες της Ελλάδας, μέσω του Σταθμού Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου της Ρεβυθούσας. Ήταν τότε που η Βουλγαρία έθεσε σε γρήγορη διαδικασία την κατασκευή του Ελληνο-Βουλγαρικού αγωγού. Η Βουλγαρία θα μπορέσει με αυτόν τον αγωγό να εισάγει αέριο από την Κασπία και συγκεκριμένα από το Αζερμπαϊτζάν, μέσω του αγωγού Μπακού-Τυφλίδα-Ερζερούμ και κατ’ επέκταση μέσω του ελληνοτουρκικού αγωγού Καρατσαμπέϋ-Κομοτηνή. Ο ελληνοτουρκικός αγωγός είναι ολοκαίνουργιος, λειτουργεί από το 2007, έχει μέγιστη δυνατότητα μεταφοράς 12 δις. κυβικά μέτρα αερίου ετησίως και σήμερα χωρίς καμμία αναβάθμιση μπορεί να μεταφέρει έως 3 δις. κυβικά μέτρα. Επιπλέον υπάρχει μεγάλη διαθέσιμη χωρητικότητα, αφού σήμερα μεταφέρονται μόνο 0,75 δις. κυβικά μέτρα αερίου από το Αζερμπαϊτζάν με σύμβαση μεταξύ ελληνικής ΔΕΠΑ, τουρκικής BOTAS και αζέρικης SOCAR. Η ποσότητα που απαιτείται για να ληφθεί η τελική επενδυτική απόφαση (final investment decision) για την κατασκευή του ελληνο-βουλγαρικού αγωγού είναι για ετήσια ποσότητα 1 δις. κυβικών μέτρων.

Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι δεν υπάρχει διαθέσιμο αέριο από το Αζερμπαϊτζάν. Αυτό είναι απόλυτα ανακριβές. Είναι γνωστό ότι μετά την μείωση της ζήτησης αερίου λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008, πολλές εταιρείες εμπορίας αερίου επαναδιαπραγματεύτηκαν τις ρήτρες pay or take contracts, που τις υποχρέωναν να πληρώνουν αέριο ακόμη και όταν δεν το έχουν προμηθευτεί. Πολλές εταιρείες πέτυχαν καινούργιες συμφωνίες με αποτέλεσμα να υπάρχει αρκετό διαθέσιμο αέριο και στην Τουρκία και στο Αζερμπαϊτζάν.

Με όλα αυτά τα δεδομένα υπέρ της κατασκευής του ελληνο-βουλγαρικού αγωγού είναι απορίας άξιον γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη καθυστέρηση; Η ελληνική κυβέρνηση και η οικονομία της χώρας μας που κλονίζεται συθέμελα θα ολοκλήρωνε μία επένδυση που θα ήταν ωφέλιμη για όλους. Είναι γνωστό μεταξύ έγκυρων οικονομολόγων ότι οι πιό βιώσιμες επενδύσεις είναι στον τομέα της ενέργειας. Ειδικά η κατασκευή των αγωγών φυσικού αερίου που θα διέρχονται από την Ελλάδα είναι η πιο αξιόπιστη προοπτική ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία. Ο πρόσφατος καταστροφικός σεισμός στην Ιαπωνία και οι δραματικές επιπτώσεις που προήλθαν από τις αλλεπάλληλες εκρήξεις στη μονάδα πυρηνικής ενέργειας, δίνει προτεραιότητα στην περαιτέρω αξιοποίηση του φυσικού αερίου ως την καθαρότερη, οικονομικότερη και αποδοτικότερη μορφή ενέργειας.

Είναι λίγες οι φορές που η κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου έχει τόσες πολλές θετικές συνιστώσες. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο ο ελληνο-βουλγαρικός αγωγός βρίσκεται στο κέντρο της πολιτικής ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως προτεραιότητα την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας μέσω διαφοροποίησης πηγών και οδών αερίου. Προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η υλοποίηση του Νότιου Διαδρόμου της ΕΕ, που πρακτικά σημαίνει αέριο από την Κασπία και μεταφορά μέσω αγωγών από χώρες όπως η Τουρκία, η Ελλάδα και η Βουλγαρία.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει χρέος να διερευνήσει ποιος ευθύνεται για την καθυστέρηση της κατασκευής του ελληνο-βουλγαρικού αγωγού αερίου. Πρωτίστως όμως έχει χρέος να προχωρήσει στην κατασκευή του αγωγού και να εγκαινιάσει τη λειτουργία του πριν την λήξη της θητείας της.