Μετά από 40 χρόνια που δημιουργούσε χάος εντός και εκτός της
Λιβύης, ο Μουαμάρ Καντάφι μπορεί να βρεθεί σύντομα εκτός εξουσίας. Κάλυψα
δημοσιογραφικά την ανέλιξή του τον Σεπτέμβριο του 1969 εκ μέρους της
Wall
Street
Journal και υπήρξε το ίδιο
παράξενη με την μετέπειτα πορεία του.
Όταν έφτασαν τα νέα ότι ο βασιλιάς Ιντρίς της Λιβύης
ανατράπηκε από ένα νεαρό συνταγματάρχη, οι εκδότες μου με έστειλαν από το
Λονδίνο στην Τρίπολη. Η Λιβύη ήταν ένας μεγάλος παραγωγός πετρελαίου και
φιλοξενούσε την αεροπορική βάση
Wheelus,
η οποία είχε σημασία για την αμερικανική παρουσία στη Βόρεια Αφρική. Συνεπώς,
οι ΗΠΑ είχαν συμφέροντα σε αυτό το αραιοκατοικημένο βασίλειο με τις φυλές της
ερήμου.
Αλλά δεν μπορούσα να φτάσω στην Τρίπολη. Ένας ταξιδιωτικός
πράκτορας της
British
Overseas
Airway
Corp.
μου είπε ότι το νέο καθεστώς είχε διακόψει τις πτήσεις. Συνεπώς, πέταξα στην
γειτονική Τυνησία, ελπίζοντας να ακολουθήσω την επίγεια οδό. Άλλοι Αμερικανοί
και Βρετανοί δημοσιογράφοι είχαν την ίδια ιδέα, αλλά στην Τυνησία μάθαμε από
μετανάστες ότι τα σύνορα είχαν κλείσει. Ένας έξυπνος δημοσιογράφος του ΑΡ, ο
Μάικ Γκόλντσμιθ, νοίκιασε ένα μικρό αεροπλάνο, αλλά όταν έφτασε στην Τρίπολη
συνελήφθη από τους άνδρες του Καντάφι και αναγκάστηκε να επιστρέψει.
Πέταξα στη Μάλτα, ελπίζοντας να πείσω κάποιον πιλότο που
εργαζόταν για τη βιομηχανία πετρελαίου να με μεταφέρει, αλλά κανείς δεν ήθελε
να χάσει τη δουλειά του. Έτσι παραιτήθηκα και γύρισα στο Λονδίνο. Είχα πλέον
μάθει το πρώτο μου μάθημα: Ένας επίδοξος δικτάτορας μπορεί να ελέγξει τις ειδήσεις
απλά και μόνο παρεμποδίζοντας την είσοδο των ξένων δημοσιογράφων.
Τελικά, μάθαμε ότι η Λιβύη δεχόταν και πάλι επισκέπτες. Στην
Τρίπολη επικρατούσε σύγχυση. Η
Occidental
Oil,
που είχε καλές σχέσεις με το βασιλιά Ιντρίς και διέθετε σημαντικές άδειες εκμετάλλευσης,
είδε την περιουσία της να δημεύεται. Οι εργαζόμενοι που ρώτησα δεν έλεγαν
πολλά, καθώς φοβούνταν.
Ο επικεφαλής της βάσης
Wheelus, στρατηγός Ντάνιελ «Τσάπι» Τζέιμς, ένας διάσημος πιλότος
μαχητικών, μας υποδέχτηκε θερμά, αλλά δεν έδωσε πολλές πληροφορίες για το τι
γινόταν. Μας ενδιέφερε το εάν η Λιβύη ήταν ακόμη ένα ντόμινο που έριχναν οι
σοβιετικοί, πράγμα που αποδείχτηκε αργότερα. Ένας Ιταλός επιχειρηματίας μας
προσκάλεσε σε δείπνο και μας ρώτησε αν κανείς από εμάς θα ήθελε να μεταφέρει
ένα μικρό πακέτο σε ένα φίλο του στο Παρίσι εκ μέρους του. Εγώ αρνήθηκα. Μάθημα
νούμερο δύο: Η φυγή του κεφαλαίου θα συμβεί, παρά τα εμπόδια.
Τελικά, ο αγγλόφωνος βοηθός του Καντάφι μας είπε να
επισκεφτούμε το υπουργείο Εξωτερικών στις 10 το πρωί της επομένης για να
γνωρίσουμε τον μεγάλο. Ο Γκόλντσμιθ, ο Τζον Κούλεϊ και εγώ πήγαμε, περνώντας
μέσα από ένα πλήθος Αράβων σε μια αυλή, οι οποίοι έπαιρναν θάρρος από τις
κραυγές δύο καλυμμένων γυναικών. Μας μετέφεραν σε ένα δωμάτιο, όπου ο φρουρός
φαινόταν να μην εμπιστεύεται το κασετόφωνο του Κούλεϊ.
Σύντομα, έφτασε ο Αμερικανός πρέσβης, γεγονός που εξόργισε
το πλήθος ακόμα περισσότερο. Στη συνέχεια, ο Καντάφι κατέβηκε τα σκαλιά και μπήκε
στο δωμάτιο χαμογελώντας. Κάθισε και για λίγα λεπτά δεν είπε τίποτα. Στη συνέχεια
βγήκε έξω και μπήκε σε ένα τζιπ υπό τις ιαχές του πλήθους. Δύο μεγαλόσωμοι Νούβιοι
ντυμένοι στα άσπρα κάθονταν ένας στην κάθε του πλευρά. Κρατούσαν από ένα μαστίγιο.
Το τζιπ κινήθηκε αργά μέσα από το πλήθος, με τους Νούβιους να χτυπούν με τα
μαστίγια για να ανοίξουν δρόμο. Οι άνθρωποι εκείνοι που δέχονταν τα χτυπήματα
το αντιμετώπιζαν ως μια εκστατική εμπειρία. Και αυτή ήταν η πρώτη επαφή του
Μουαμάρ Καντάφι με τον ξένο Τύπο.
Καθ’ οδόν προς το αεροδρόμιο την επόμενη μέρα, το αυτοκίνητό
μου σταμάτησαν ορισμένοι νεαροί επαναστάτες του Καντάφι, με ηλικίες κάτω των 16
χρονών. Επιδεικνύοντας τα αυτόματα όπλα τους, έψαξαν τα πράγματά μου. Υποψιάστηκαν
κάποια ταξιδιωτικά φυλλάδια που διαφήμιζαν την Λιβύη, κυρίως επειδή ήταν γραμμένα
στα αγγλικά και δεν μπορούσαν να τα διαβάσουν. Στο μεταξύ, αναρωτιόμουν αν κάποιος
από αυτούς ήξερε αρκετά πράγματα για τα όπλα ώστε να έχει κλειστή την ασφάλεια.
Τελικά με άφησαν να φύγω.
Μάθημα νο3: Οι επαναστάσεις συχνά γίνονται από τους νεαρούς
και αδαείς.
Ο Τζορτζ Μελόαν είναι πρώην αρθρογράφος και εκδότης του
περιοδικού
Journal και
συγγραφέας του βιβλίου «
The
Great
Money
Binge:
Spending
Our
Way
to
Socialism»
(από την
Wall Street Journal)