Δεν είναι τυχαίο ότι με την ανακοίνωση από τον πρωθυπουργό
την περασμένη Παρασκευή του Προγράμματος Δημοσιονομικής Προσαρμογής και το
σχέδιο αποκρατικοποιήσεων, τα spreads των ελληνικών 10ετών ομολόγων έσπασαν
κάθε ρεκόρ σημειώνοντας άνοδο +13.0-20%. Ανοδικά κινήθηκαν και τα CDS, με την
τιμή του 5ετούς ομολόγου να καταγράφει ιστορικό ρεκόρ καθώς αναρριχήθηκε στις
1.130 μονάδες βάσης. Καθοδικά όμως κινήθηκε και το Χρηματιστήριο Αθηνών,
έχοντας απολέσει 10.0 δις ευρώ τους τελευταίους δύο μήνες. Τι μπορεί άραγε να
σημαίνει αυτή η αρνητική συγκυρία; Όταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός ανακοινώνει ένα
τόσο φιλόδοξο πρόγραμμα που στόχο έχει την οικονομική ανόρθωση της χώρας μ’
έναν συνδυασμό μείωσης εξόδων μέσω δημοσιονομικών παρεμβάσεων και αύξηση των
εσόδων από πώληση και αξιοποίηση κρατικής περιουσίας, δεν έπρεπε να υπάρξει
κανονικά ανακούφιση και επιβράβευση;
Είναι φανερό, εάν κρίνουμε από την αντίδραση των αγορών και
από δηλώσεις των ξένων οίκων που παρακολουθούν συστηματικά την πορεία της ελληνικής
οικονομίας, ότι τα ανακοινωθέντα μέτρα όχι μόνο δεν έπεισαν για την
αποτελεσματικότητά τους, αλλά συνολικά ο ίδιος ο πρωθυπουργός με την
αποσπασματική του ανακοίνωση (άφησε για μετά το Πάσχα το λεπτομερές
χρονοδιάγραμμα και εξειδίκευση των μέτρων), δεν έπεισε για την πρόθεση και
ικανότητα της κυβέρνησης συνολικά να τα εφαρμόσει. Οι αγορές έχουν τέσσερις
ουσιαστικούς λόγους να δυσπιστούν:
(α) Το
ανακοινωθέν πρόγραμμα προσαρμογής και ιδιωτικοποιήσεων, δεν περιλαμβάνει τις
απαιτούμενες και αναμενόμενες απ’ όλους τους εταίρους της χώρας (ΕΕ, ΔΝΤ,
Τράπεζες) μεταρρυθμίσεις ή διαρθρωτικές αλλαγές που έχει ανάγκη ο τόπος, αλλά αναφέρεται
σ’ έναν «οδικό χάρτη» για έξοδο από την κρίση. Και αυτό δώδεκα ολόκληρους μήνες
μετά την υπογραφή του Μνημονίου με τους δανειστές μας. Ένας χρόνος που έγιναν
ελάχιστα απ’ όσα προέβλεπε το Μνημόνιο, γεγονός που εντείνει τη δυσπιστία των
ξένων αγορών οι οποίες κα υποβαθμίζουν συνεχώς την πιστοληπτική ικανότητα της
χώρας. Και αυτά είναι λογικό και αναμενόμενα, όσο η κυβέρνηση περιορίζεται σε
απλές εξαγγελίες και δεν λαμβάνει τα απαιτούμενα μέτρα.
(β) Το
ανακοινωθέν Δημοσιονομικό Πλαίσιο για την περίοδο 2011-2015 και ο στόχος για
εξοικονόμηση 26 δις ευρώ θεωρείται στην πράξη ανέφικτο, τη στιγμή που μέσα σε
δώδεκα μήνες δεν έχει καταργηθεί ούτε ένας άχρηστος φορέας και δεν έχει ξεκινήσει
η μείωση του γιγάντιου κρατικού τομέα της χώρας. Ανέφικτη θεωρείται επίσης η
εξοικονόμηση πόρων μέσω ενός φοροεισπρακτικού μηχανισμού που είναι πλήρως
απαρχαιωμένος και βαθειά διαβρωμένος και που η κυβέρνηση δεν έχει πράξει τίποτε
τους τελευταίους δώδεκα μήνες για τη βελτίωσή του.
(γ) Το
πρόγραμμα των ανακοινωθέντων αποκρατικοποιήσεων κρίνεται όχι μόνο
ανεπαρκέστατο, αλλά και πρακτικά ανεφάρμοστο με τη σημερινή διοικητική δομή.
Ενώ θα περίμενε κανείς να δοθεί έμφαση στην πώληση του μεγαλύτερου δυνατού
κρατικού ποσοστού σε όλες ανεξαιρέτως τις εισηγμένες εταιρείες, κάτι που μπορεί
να γίνει άμεσα και να αποφέρει έσοδα 7.0-8.0 δις ευρώ εντός του έτους, η
κυβέρνηση επέλεξε την μερική και σταδιακή πώληση των μεριδίων που κατέχει και
μάλιστα το 2012-13, δηλώνοντας απερίφραστα ότι επιθυμεί να διατηρήσει τον
στρατηγικό έλεγχο επιχειρήσεων όπως η ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ και τους σιδηροδρόμους. Όμως,
η αξιολόγηση των διεθνών αγορών είναι εκ διαμέτρου αντίθετη καθ’ ότι εκπρόσωποί
τους προεξοφλούν την πλήρη αδυναμία της κυβέρνησης να ασκήσει επιτυχές management,
για αυτό και θέτουν ως προϋπόθεση την πλήρη
απομάκρυνση της κυβέρνησης από τον επιχειρηματικό τομέα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η απελευθέρωση της αγοράς
ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία και ασφαλώς δεν επιτυγχάνεται όσο η κυβέρνηση
κρατά τον έλεγχο της διοίκησης της ΔΕΗ, την οποία και χρησιμοποιεί (κάτι που έχει
στοιχειοθετηθεί μέσω σωρείας καταγγελιών από τους ανταγωνιστές της), για να
χειραγωγεί την ημερήσια αγορά ηλεκτρισμού και ουσιαστικά να εμποδίζει την
απελευθέρωσή της, κάτι που κατήγγειλε πρόσφατα και η ίδια η ΡΑΕ.
(δ) Η μη λήψη
ουσιαστικών αναπτυξιακών μέτρων με επίκεντρο τη δραστική μείωση της φορολογίας
φυσικών προσώπων και εταιρειών, την απλοποίηση του πολυδαίδαλου και
ξεπερασμένου συστήματος φορολογίας και τη δημιουργία ενός σταθερού φορολογικού
καθεστώτος, με στόχο την τόνωση της επιχειρηματικότητας και τη δημιουργία
θέσεων απασχόλησης.
Κάποιοι περίμεναν ότι η περασμένη Παρασκευή θα ήταν η ώρα
της αλήθειας για τον Πρωθυπουργό και την κυβέρνηση. Όλοι περίμεναν να ακούσουν
συγκεκριμένα μέτρα σωτηρίας του ελληνικού δημοσίου από την πτώχευση και μέτρα
ανάσας για την παραπαίουσα ελληνική οικονομία. Και θα περίμεναν βεβαίως να
ακούσουν τον κ. Παπανδρέου να αναφέρεται στα λάθη της μέχρι τώρα πολιτικής του,
έτσι ώστε να τα διορθώσει. Αντ’ αυτού, τον ακούσαμε να μιλάει αυτάρεσκα για
«επιτεύγματα» του δωδεκαμήνου. Δυστυχώς όμως, δεν τον ακούσαμε μόνο εμείς. Τον
άκουσαν και οι αγορές. Και όσο περνάει ο χρόνος και δεν βλέπουν να γίνονται
μεταρρυθμίσεις και να υπάρχουν απτά αποτελέσματα, ο Πρωθυπουργός και η ελληνική
οικονομία θα χάνουν την αξιοπιστία τους.