Η πτώση των φορολογικών εσόδων σε μια χώρα που έχει πρόβλημα φοροδιαφυγής προβληματίζει κάποιους! Επειδή δείχνουν απασχολημένοι, αλλά και έτοιμοι να κάνουν το επόμενο… λάθος, πρέπει να τους βοηθήσουμε, προσφεύγοντας σε παλιές θεωρίες…
Ο Ιμπν Χαλντούν, Αραβας ιστορικός και φιλόσοφος του 14ου αιώνα, είναι από τους σημαντικότερους διανοητές της Ιστορίας. Ανέπτυξε μια σημαντική θεωρία για την εξέλιξη, από τη δημιουργία έως την παρακμή των δυναστειών (κρατών) και το σημαντικότερο βιβλίο του θεωρείται ο εισαγωγικός τόμος (Muqaddimah), «Προλεγόμενα», της επτάτομης Ιστορίας του.
Ο Ιμπν Χαλντούν εξηγεί στο βιβλίο του και τα αίτια της κατάρρευσης φορολογικών εσόδων! Στην αρχή, οι διοικούντες εισπράττουν όσα χρειάζονται με την επιβολή μικρών φόρων, όπως τα τέλη (στα πρόσωπα -κεφαλικός φόρος- στην περιουσία, στη γη, στο ζωικό και φυτικό κεφάλαιο), που επιβάλλονται για να καλυφθούν ανάγκες της φιλανθρωπίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης θα λέγαμε σήμερα. Οταν η δυναστεία παραμείνει στην εξουσία πολλά χρόνια, έρχεται η παρακμή, χάνεται η μετριοφροσύνη και η απλότητα στη συμπεριφορά, όπως και η κοινωνική αλληλεγγύη. Οι (πολυτελείς) ανάγκες μεγαλώνουν και αυξάνονται οι καταβολές που απαιτούνται από τους φορολογούμενους. Η σταδιακή αύξηση της φορολογίας ακολουθεί τις αυξανόμενες ανάγκες που έχει η δυναστεία, έτσι ώστε να χρειάζονται περισσότεροι φόροι. Στο τέλος, κανείς δεν θυμάται ποιος έβαλε την πρώτη «έκτακτη» φορολογία, θα λέγαμε εμείς.
Ο καταλογισμός φόρων, συνεχίζει ο Ιμπν Χαλντούν, αυξάνεται πέρα από τα όρια της ισότητας. Το αποτέλεσμα είναι ότι εξαφανίζεται το ενδιαφέρον των απασχολούμενων, επειδή όταν συγκρίνουν τα έξοδα και τους φόρους με τα έσοδά που έχουν αποκτήσει, βλέπουν ότι μένουν ελάχιστα κέρδη και χάνουν τις ελπίδες τους. Γι’ αυτό πολλοί αποφεύγουν την (οικονομική) δραστηριότητα, με αποτέλεσμα τα συνολικά φορολογικά έσοδα να μειώνονται, όπως μειώνονται και οι φορολογούμενοι. Συχνά, όταν γίνεται αντιληπτή η μείωση αυτή, επιβάλλονται επιπλέον φόροι. Αυτό θεωρείται μέσον για να αντιμετωπιστεί η μείωση εσόδων.
Τελικά, φθάνουμε σε μια κατάσταση στην οποία το κόστος των επαγγελμάτων είναι πολύ ψηλό, η φορολογία βαριά και τα κέρδη ανύπαρκτα. Τα συνολικά φορολογικά έσοδα συνεχίζουν να μειώνονται, ενώ η επιβολή φόρων αυξάνεται, καθώς πιστεύουν ότι θα καλύψει την πτώση των εσόδων. Τελικά καταστρέφονται οι δραστηριότητες γιατί έχει χαθεί το κίνητρο. Η δυναστεία που κυβερνά υποφέρει επειδή αυτή κερδίζει από την ύπαρξη οικονομικής δραστηριότητας.
Το ισχυρότερο κίνητρο για την οικονομική δραστηριότητα είναι ο κατά το δυνατόν χαμηλότερος φόρος, ώστε τα πρόσωπα να είναι διαθέσιμα να αναλαμβάνουν δραστηριότητες, αφού θα έχουν εμπιστοσύνη ότι θα κερδίσουν από αυτές.
Ο πιστός μουσουλμάνος φιλόσοφος τελειώνει το κεφάλαιο με τη φράση «Στον Θεό ανήκουν τα πάντα».
Σ’ αυτό ελπίζουμε κι εμείς…
(από την εφημερίδα "Καθημερινή")