Η σημερινή συνάντηση του Μπαράκ Ομπάμα με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο έπεται μιας κρίσιμης καμπής της Αραβικής Ανοιξης. Μέχρι πρόσφατα, οι αραβικές εξεγέρσεις είχαν αφήσει στο περιθώριο το Παλαιστινιακό και την αραβοϊσραηλινή διένεξη. Μάλιστα, πολλοί βιάζονταν να συμπεράνουν ότι οι εκκολαπτόμενες αραβικές δημοκρατίες θα αποτελέσουν σταθερότερους εταίρους του Ισραήλ και των ΗΠΑ από τις ευεπίφορες στον εθνικιστικό λαϊκισμό απολυταρχίες.
Στην πραγματικότητα, το Παλαιστινιακό ουδέποτε αποσύρθηκε από τον πυρήνα του μεσανατολικού συμπλέγματος. Η πρώτη και η δεύτερη Ιντιφάντα (1987 και 2000 αντίστοιχα) έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην αφύπνιση των Αράβων: από τις επιτροπές αλληλεγγύης στους Παλαιστίνιους ξεπήδησαν οι πρώτες ανεξάρτητες κοινωνικές και πολιτικές οργανώσεις, οι οποίες θα έπαιζαν αργότερα πρωτοποριακό ρόλο στις εξεγέρσεις της Αιγύπτου και της Τυνησίας. Με τη σειρά τους, οι ανατροπές των ενδοτικών καθεστώτων Μπεν Αλι και Μουμπάρακ αναστήλωσαν την αυτοπεποίθηση των Παλαιστινίων, πυροδοτώντας αυτό που η αμερικανική Wall Street Journal χαρακτήρισε, ίσως πρόωρα, αλλά όχι αβάσιμα, «Τρίτη Ιντιφάντα».
Την περασμένη Κυριακή, οι Ισραηλινοί γιόρταζαν τη δημιουργία εθνικού κράτους και οι Παλαιστίνιοι θρηνούσαν τη «Νάκμπα», δηλαδή την Καταστροφή του Πολέμου του 1948. Εκείνη την ημέρα, χιλιάδες άοπλοι Παλαιστίνιοι παραβίασαν τα σύνορα του Ισραήλ από όλες τις δυνατές κατευθύνσεις - την ελεγχόμενη από τη Χαμάς Γάζα, τη διοικούμενη από τη Φατάχ Δυτική Οχθη, τα υψώματα του Γκολάν στη Συρία και τον Λίβανο. Οι επεισοδιακές διαδηλώσεις επεκτάθηκαν σε Ιορδανία και Αίγυπτο.
Η εντυπωσιακή εκδήλωση ενότητας επανέφερε στην ημερήσια διάταξη το δικαίωμα επιστροφής των Παλαιστινίων προσφύγων, το οποίο εθεωρείτο από τη διεθνή κοινότητα τελεσίδικα απαλλοτριωμένο. Το Ισραήλ απάντησε με πραγματικά πυρά, σκοτώνοντας 13 και τραυματίζοντας 80 άοπλους διαδηλωτές. Οι δυτικές τηλεοράσεις γέμισαν με εικόνες νεαρών Παλαιστινίων με σφεντόνες απέναντι σε πάνοπλους Ισραηλινούς στρατιώτες, αναβιώνοντας το πρότυπο του Δαβίδ εναντίον του Γολιάθ.
Αναζητώντας ελαφρυντικά, το Ισραήλ απέδωσε τα επεισόδια σε συνωμοσία του Σύρου προέδρου Μπασάρ Ασαντ, τον οποίο κατηγόρησε ότι προσπαθεί να εκτρέψει σε εθνικιστική κατεύθυνση το αντικαθεστωτικό ρεύμα. Οτι ο Ασαντ έχει κάθε λόγο να εύχεται κάτι τέτοιο, είναι προφανές. Οπως σημειώνει, όμως, ο αρθρογράφος της Wall Street Journal Μπρετ Στίβενς: «Οι άνθρωποι δεν σκαρφαλώνουν σε αγκαθωτό συρματόπλεγμα, δεν διασχίζουν ναρκοπέδιο, δεν βαδίζουν προς τις κάννες εχθρικών στρατευμάτων παρά μόνο αν έχουν νικήσει τον φόβο. Κι αν αισθάνονται βαθύτατα πεπεισμένοι για το δίκιο του αγώνα τους».
Πραγματικός οργανωτής της «ματωμένης Κυριακής» ήταν το παλαιστινιακό αντίστοιχο των νεανικών κινημάτων που πρωτοστάτησαν στην Αραβική Ανοιξη: Το «Δίκτυο 15ης Μαρτίου», που εξαπλώθηκε μέσω του Facebook και οργάνωσε, προ διμήνου, διαδηλώσεις για την υπέρβαση του αδελφοκτόνου ρήγματος μεταξύ Φατάχ και Χαμάς. Πρόκειται για ένα κίνημα ειρηνικής αντίστασης στην ισραηλινή κατοχή, που αρνείται τις συνθήκες του Οσλο, επιδιώκει την αυτοκατάργηση της Παλαιστινιακής Αρχής και την επανέναρξη του εθνικού αγώνα μέσω της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO). Η μαζική απήχηση που βρήκε το κίνημα στα παλαιστινιακά εδάφη επιτάχυνε τη συμφωνία συμφιλίωσης μεταξύ Φατάχ και Χαμάς, στο Κάιρο, με την οποία άνοιξε ο δρόμος για κυβέρνηση εθνικής ενότητας.
Η νέα πραγματικότητα φέρνει σε δυσχερή θέση το Ισραήλ. Το προσεχές μέλλον διαγράφεται ακόμη σκοτεινότερο. Τον Σεπτέμβριο, η παλαιστινιακή ηγεσία ευελπιστεί ότι θα αποσπάσει απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, που θα αναγνωρίζει παλαιστινιακό κράτος στα σύνορα του 1967. Στο μεταξύ, για πρώτη φορά την ιστορία του, το ισραηλινό κράτος αντιμετωπίζει εχθρικές κυβερνήσεις και στα τρία κομβικά κράτη της Μέσης Ανατολής - Αίγυπτο, Ιράν και Τουρκία. Με αυτά τα δεδομένα, το Ισραήλ χρειάζεται περισσότερο από κάθε άλλη φορά τη στήριξη της Αμερικής και ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου δεν θα έχει, σήμερα, πολλά περιθώρια αντιρρήσεων έναντι του οικοδεσπότη του.
Δεν είναι λιγότερο οδυνηρά, όμως, τα διλήμματα του Ομπάμα. Η προσπάθειά του να σερφάρει πάνω στο κύμα της αραβικής εξέγερσης, διαγράφοντας από τη συλλογική μνήμη την αμερικανική υποστήριξη στα απολυταρχικά καθεστώτα, δεν θα έχει τύχη αν δεν προσφέρει επιτέλους κάτι χειροπιαστό αναφορικά με το πρόβλημα των προβλημάτων της περιοχής, το Παλαιστινιακό. Από την άλλη πλευρά, με δεδομένη την εκρηκτική αβεβαιότητα στον αραβικό κόσμο, το Ισραήλ αντιπροσωπεύει σήμερα το μοναδικό σίγουρο στήριγμα της Αμερικής και τα λόγια ενός παλαιότερου υπουργού Εξωτερικών της υπερδύναμης, του Αλεξάντερ Χέιγκ, εξακολουθούν να ακούγονται επίκαιρα: «Το Ισραήλ είναι το μεγαλύτερο, αβύθιστο αεροπλανοφόρο της Αμερικής και βρίσκεται σε μια κρίσιμη περιοχή για την εθνική μας ασφάλεια». Εμπρός γκρεμός και πίσω ρέμα…
(από την εφημερίδα "Καθημερινή")