Η Πολιτική Μοναξιά της φράου Μέρκελ

Η παρεμπόδιση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς τους δημοσιονομικά προβληματικούς συμβαδίζει με τη μείωση της πολιτικής επιρροής της Γερμανίας στην Ευρωζώνη. Αν οι διάδοχοι του Μπίσμαρκ -στα τέλη του 19ου αιώνα με αρχές του 20ού- χρειάσθηκαν μετά την πτώση του Σιδηρού Καγκελαρίου δέκα και πλέον χρόνια για να εγκλωβίσουν τη Γερμανία στην απομόνωση, η Μέρκελ πέτυχε τον ίδιο στόχο σε δεκαοκτώ μήνες.

Η είδηση το βράδυ της Τετάρτης από το Βερολίνο έδειξε ότι για ακόμη μια φορά το εκκρεμές της γερμανικής ευρωπαϊκής πολιτικής έφθασε στο ρεαλιστικό και συναινετικό του άκρο ύστερα από ένα ψυχόδραμα σχεδόν δύο μηνών. Πρέπει να δοθεί χρόνος στις χώρες της Ευρω-περιφέρειας για να επιστρέψουν σε πρωτογενή πλεονάσματα και να ανακτήσουν την ανταγωνιστικότητά τους, προκειμένου να ικανοποιήσουν τα δάνειά τους είπε η καγκελάριος, για να προσθέσει ότι αποκλείει το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης για το ελληνικό δημόσιο χρέος.

Ετσι φαίνεται να κλείνει ένας αποσταθεροποιητικός κύκλος με βαρύ κόστος για προβληματικές και μη χώρες που άνοιξε με γερμανική υπαιτιότητα, όταν ο Σόιμπλε διέρρευσε αρχικά τη φήμη και στη συνέχεια υποστήριξε δημόσια ότι η αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους δεν θα πρέπει να είναι ταμπού.

Ετσι πυροδοτήθηκε ένας νέος κύκλος αβεβαιότητας που αποσάθρωσε το όποιο θετικό κεκτημένο των Συνόδων Κορυφής του Μαρτίου, αλλά και την όποια σταθεροποιητική επίδραση της προσφυγής της Πορτογαλίας στον Προσωρινό Μηχανισμό και τη σχετικά σύντομη έγκριση του πακέτου στήριξης Ε.Ε. - ΕΚΤ - ΔΝΤ. Με τις φήμες για συζήτηση περί αποχώρησης της Ελλάδας από την Ευρωζώνη να διαρρέουν από το περιβάλλον Σόιμπλε και να δημοσιεύονται στο Spiegel η κρίση έφθασε σε παροξυσμό:

Πρώτον, επιβεβαιώθηκε οριστικά και αμετάκλητα ότι οι φήμες και η αβεβαιότητα πυροδοτούν περαιτέρω υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της Αθήνας, άνοδο επιτοκίων και ασφαλίστρων κινδύνου, λειτουργούν δηλαδή σαν Αυτοεκπληρούμενη Προφητεία που εμποδίζει την επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές.

Δεύτερον, η επιμονή της γερμανικής πλευράς στα σενάρια αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημόσιου χρέους είχε ολέθριες παρενέργειες στη γαλλογερμανική συνεργασία. Η ρήξη στη Γαλλογερμανική Συνεργασία αφορούσε την Ελλάδα, με το Βερολίνο να δημοσιοποιεί επιθετικά την άποψή του για την αναγκαία αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους και το Παρίσι στο πλευρό του Τρισέ να αρνείται να συζητήσει το θέμα.

Τρίτον, σε συνδυασμό με τις τοπικές εκλογές στην Ισπανία και την Ιταλία και τα μηνύματα πολιτικής αβεβαιότητας που προέκυψαν από τις κάλπες, η πίεση των Αγορών εντάθηκε, ήλθε η προειδοποίηση της S&P για επικείμενη υποβάθμιση της Ιταλίας. Ετσι εξανεμίσθηκε η πεποίθηση ή καλύτερα ο ευσεβής πόθος της Μέρκελ ότι με τη διάσωση της Πορτογαλίας οι αγορές θα ηρεμήσουν.

Ντόμινο αποσταθεροποίησης και πολιτική απομόνωση

Ετσι αν η Ελλάδα μαζί με την Ιρλανδία και την Πορτογαλία προσφέρονται για επίδειξη πυγμής αυστηρότητας, αλλά και λαϊκίστικης δημαγωγίας για εσωτερική κατανάλωση -και οι τρεις μαζί είναι το 6% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης- η Ιταλία και η Ισπανία θέτουν την πρόκληση αλλαγής πολιτικής από το Βερολίνο. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί η συνειδητοποίηση από ένα τμήμα της γερμανικής ελίτ ότι η χώρα βρίσκεται σε ευρωπαϊκή πολιτική απομόνωση αναντίστοιχη της οικονομικής της ισχύος.

Εδώ και ενάμιση χρόνο δίχως αμφιβολία η Γερμανία της καγκελαρίου Μέρκελ έχει αναδειχθεί σε δύναμη καθυστέρησης κάθε βήματος προς τη συνολική θωράκιση της Ευρωζώνης. Μέχρι στιγμής υπήρχε η αδιαμφισβήτητη παραδοχή ότι το παιχνίδι της καθυστέρησης πολλαπλασιάζει το κόστος της διάσωσης των προβληματικών χωρών, καθώς λειτουργεί στη λογική της αυτοεκπληρούμενης προφητείας.

Μια ανάλυση του Der Spiegel και μια του Bloomberg δείχνουν ότι το Βερολίνο πληρώνει βαρύτατο ευρωπαϊκό και διεθνές πολιτικό κόστος, μια εικόνα εντελώς αντίθετη από την εντύπωση γερμανικής παντοδυναμίας που εκπέμπεται από τα ΜΜΕ ύστερα από κάθε ευρωπαϊκή κρίσιμη απόφαση.

Η δυνατότητα της Γερμανίας να επηρεάσει τις αποφάσεις των Συνόδων Κορυφής καθώς είναι ο μεγαλύτερος συνεισφέρων στα πακέτα διάσωσης των προβληματικών χωρών συνυπάρχει με συρρίκνωση του διεθνούς πολιτικού βάρους της,

Πρώτο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μάχη για τη διαδοχή Τρισέ στην ηγεσία της ΕΚΤ: Ο εκλεκτός της Μέρκελ, Αξελ Βέμπερ, τέθηκε εκτός μάχης και τα ηνία περνούν στο Ιταλό Ντράγκι, παρά το γεγονός ότι ο αντιπρόεδρος Κονστάντσιο προέρχεται από την Πορτογαλία, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η εξισορρόπηση Βορρά-Νότου στην ηγεσία της ΕΚΤ.

Δεύτερο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η διαδοχή του Στρος Καν στην ηγεσία του ΔΝΤ: Η Μέρκελ γνώριζε πολύ καλά ότι αν επέμενε σε γερμανική υποψηφιότητα δεν θα συγκέντρωνε την ομόφωνη στήριξη των εταίρων της στην Ε.Ε. και έτσι θα διακινδύνευε να δει την επικράτηση υποψηφίου εκτός Ευρώπης. Ετσι έσπευσε να στηρίξει την υποψηφιότητα της Λαγκάρντ.

Στο δρόμο των διαδόχων του Μπίσμαρκ

Ετσι αποδεικνύεται ότι η δυνατότητα παρενόχλησης η παρεμπόδισης της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς τους δημοσιονομικά προβληματικούς συμβαδίζει με τη μείωση της πολιτικής επιρροής της Γερμανίας στην Ευρωζώνη, στην Ε.Ε και τη Διεθνή Σκηνή.

Σήμερα το με γερμανική υπαιτιότητα ψυχόδραμα για νέο πακέτο βοήθειας ή για επιβολή αναδιάρθρωσης στην Ελλάδα κλόνισε τη γαλλογερμανική συνεργασία, εξόργισε τις ΗΠΑ και το ΔΝΤ, με το τελευταίο να απειλεί ότι δεν θα καταβάλει τη συνεισφορά του στην πέμπτη δόση του δανείου, αν η Ευρωζώνη δεν ξεκαθαρίσει τις προθέσεις της ως προς την κάλυψη των αναγκών της Αθήνας για το 2012 και το 2013.

Αν οι διάδοχοι του Μπίσμαρκ -στα τέλη του 19ιου αιώνα με αρχές του 20ού- χρειάσθηκαν μετά την πτώση του Σιδηρού Καγκελαρίου δέκα και πλέον χρόνια για να εγκλωβίσουν τη Γερμανία στην απομόνωση, η Μέρκελ πέτυχε τον ίδιο στόχο σε δεκαοκτώ μήνες.

Γαλλογερμανική κακοφωνία

Σήμα κινδύνου είναι και η ταχύτατη αποσάθρωση της Γαλλογερμανικής Συνεργασίας την οποία είχαν αποκαταστήσει οι Μέρκελ-Σαρκοζί στην Ντοβίλ τον περασμένο Οκτώβριο, με το Βερολίνο να μην επιμένει στον αυτόματο χαρακτήρα των κυρώσεων στους παραβάτες του Συμφώνου Σταθερότητας και το Παρίσι να αποδέχεται τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα - ελεγχόμενη χρεοκοπία- στα πακέτα διάσωσης των δημοσιονομικά προβληματικών χωρών που θα προσφύγουν μετά το 2013 στο Μόνιμο Μηχανισμό ESM στην περίπτωση που το δημόσιο χρέος τους θα κριθεί μη βιώσιμο.

Τα δύο πρώτα σοκ ήλθαν στις αρχές Μαρτίου όταν το Συμβούλιο Ασφαλείας άναψε «πράσινο φως» για στρατιωτική επέμβαση της Δύσης στη Λιβύη και η πυρηνική τραγωδία της Φουκουσίμα έθεσε επιτακτικά την πρόκληση στρατηγικής σημασίας επιλογών για την ενεργειακή επάρκεια της Ε.Ε: Η Μέρκελ άδειασε το Σαρκοζί επιλέγοντας την αποχή στο Συμβούλιο Ασφαλείας του διεθνούς οργανισμού, και ήλθε σε μετωπική σύγκρουση με γαλλικά ζωτικά συμφέροντα, όταν για προεκλογικούς λόγους έδειξε ότι προβληματίζεται προς την κατεύθυνση αποπυρηνικοποίησης της παραγωγής ενέργειας στη Γερμανία.