Η
πρώτη και τελευταία φορά που έγινε δημοψήφισμα στη μεταπολιτευτική Ελλάδα ήταν
το 1974, οπότε κλήθηκαν οι πολίτες της χώρας να αποφασίσουν αν ήθελαν
βασιλευόμενη ή αβασίλευτη δημοκρατία. Το 69,2% ψήφισε υπέρ της δεύτερης.
Έκτοτε, ουδέποτε άλλοτε έγινε χρήση του θεσμού αυτού, αν και προβλέπεται από το
Σύνταγμα, στο άρθρο 44.
Το
δημοψήφισμα δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια διαδικασία ψηφοφορίας ολόκληρου του
εκλογικού σώματος, προκειμένου να επικυρωθεί ή να απορριφθεί μια πρόταση που
έχει ιδιαίτερη σημασία για ένα κράτος. Μπορεί να συνιστά ένα μέσο αναζήτησης
νομιμοποίησης πολιτικών αποφάσεων, κάτι που χρεώνεται στα αρνητικά του
εγχειρήματος, όμως, ταυτόχρονα καθιστά συν-υπεύθυνους τους πολίτες για κρίσιμα
ζητήματα που αφορούν στο ίδιο το μέλλον τους, γεγονός που υπογραμμίζει το
θετικό χαρακτήρα του.
Με
δεδομένο ότι η κυβέρνηση απορρίπτει τις εκλογές, αφού δεν μοιάζει να επιδιώκει
να χορέψει το «Χορό του Ζαλόγγου», δεν μπορεί να εξασφαλίσει την πολυπόθητη
συναίνεση που θέλουν οι πιστωτές μας, δεν αντέχει τις εσωκομματικές αντιδράσεις
για τα σκληρότερα μέτρα που επέρχονται, τι της μένει; Να κάνει δημοψήφισμα, με
το οποίο θα καλεί τους πολίτες να αποφασίσουν οι ίδιοι τι θέλουν. Μεσοπρόθεσμο
πρόγραμμα με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις τσέπες τους και το εργασιακό μέλλον
τους ή χρεοκοπία της χώρας; Διότι περί αυτού πρόκειται. Οι δανειστές μας δεν
πρόκειται να εξακολουθήσουν να μας χρηματοδοτούν αν δεν διασφαλίσουν ότι με τον
ένα ή με τον άλλο τρόπο κάτι θα πάρουν πίσω.
Το
θέμα του δημοψηφίσματος έθεσε πρόσφατα ο πρόεδρος του ΣΕΒ Δημ. Δασκαλόπουλος,
για να αποφανθεί ο λαός για την πορεία που θα ακολουθήσει η χώρα. Έως και χθες
αργά το βράδυ, οι φήμες που διέρρεαν από το άτυπο υπουργικό συμβούλιο άφηναν να
εννοηθεί ότι μάλλον η κυβέρνηση προς τα εκεί προσανατολίζεται.
Θα
ήταν τρομερά ενδιαφέρον αν τελικά λάβει μια τέτοια απόφαση. Ενδεχομένως, να
ροκανίσει το χρόνο ακόμη λίγο, επιδιώκοντας την συναίνεση της αξιωματικής
αντιπολίτευσης, αλλά δεδομένου ότι δεν υπάρχουν και πολλά περιθώρια για κάτι
τέτοιο, φαίνεται ότι δεν υπάρχει άλλη λύση για την κυβερνητική παράταξη, από το
να προσφύγει στη λαϊκή ετυμηγορία, μέσω δημοψηφίσματος.
Γιατί,
λοιπόν, θα ήταν τρομερά ενδιαφέρον το αποτέλεσμα ενός δημοψηφίσματος για το αν
θέλουμε ακόμη πιο άγρια λιτότητα, από το να πέσουμε οριστικά και αμετάκλητα στο
γκρεμό; Οι συγκεντρώσεις των αγανακτισμένων στο Σύνταγμα, κυρίως, δείχνουν ένα
κόσμο που έχει βαρεθεί τον τρόπο που ασκείται η πολιτική από τη μεταπολίτευση
και μετά. Τι θέλει όμως; Αυτό δεν έχει γίνει ξεκάθαρο μέσα από τις
συγκεντρώσεις αυτές. Ποια είναι η λύση που προτείνεται; Υπάρχει εναλλακτική
πολιτική πρόταση; Και από πού θα προέλθει;
Η
λαοθάλασσα που συγκεντρώθηκε την τελευταία Κυριακή στο Σύνταγμα είναι κορεσμένη
πια από υποσχέσεις και «θα». Είναι νοικοκυραίοι, νέοι και συνταξιούχοι, που
είδαν τον τελευταίο χρόνο τα εισοδήματα τους να παίρνουν την κατιούσα, να
ανοίγει η «ψαλίδα» μεταξύ κατεχόντων και μη, είδαν τις προσδοκίες τους να
ακυρώνονται. Είναι άραγε διατεθειμένοι να υποστούν ακόμη πιο σκληρές περικοπές
και μέτρα;
Για
να διακινδυνεύσουμε μια πρόβλεψη, με την ορμή που έχουν πάρει οι
«αγανακτισμένοι», δεν φαίνεται και πολύ βέβαιο ότι θα έδιναν το άλλοθι στη
συγκεκριμένη κυβέρνηση να τους εξαθλιώσει ακόμη περισσότερο. Το ερώτημα, όμως,
που δημιουργείται είναι αν είναι έτοιμοι όλοι αυτοί, αν είμαστε, τελικά, όλοι
εμείς έτοιμοι, να αναλάβουμε την ευθύνη, να πούμε ένα βροντερό όχι σε νέα,
σκληρά και ανάλγητα μέτρα, προκειμένου να αποφύγουμε τη χρεοκοπία. Ξέρουμε
άραγε επαρκώς τι σημαίνει μια στάση πληρωμών από τη χώρα; Γνωρίζουμε τις
συνολικές συνέπειες αυτής της απόφασης; Από την άλλη, ποιος μπορεί να μας
διαβεβαιώσει με ειλικρίνεια και όχι τύπου «Λεφτά υπάρχουν», ότι μια
παρατεταμένη λιτότητα θα μας οδηγήσει πράγματι έξω από το σκοτεινό τούνελ στο
οποίο βρισκόμαστε σήμερα;
Να
γιατί μια διεξαγωγή δημοψηφίσματος με αυτά τα διλήμματα θα είχε τρομερό
ενδιαφέρον για το αποτέλεσμα της. Και ταυτόχρονα ένα μεγάλο ρίσκο, όχι μόνον
για την κυβέρνηση, αλλά, συνολικά, για τους πολίτες αυτής της χώρας.
Ενδεχομένως,
ένα δημοψήφισμα στην παρούσα φάση, με όλα τα ενδεχόμενα ανοικτά, θεωρούμε ότι
θα οδηγούσε σε «πολιτική ενηλικίωση» όλους εμάς που θέλουμε να διαμαρτυρόμαστε
αβρόχοις ποσίν. Από αυτήν την άποψη, ναι, θα το υποστηρίζαμε, για να αναλάβουμε
όλοι πια τις ευθύνες που μας αναλογούν.