Θα επιστρέψουμε, σήμερα, στη λογιστική. Αλλωστε, σε αυτήν έχουμε
εκτεθεί. Συχνά και με βαριές συνέπειες. Η μεγαλύτερη αστοχία του Γιώργου
Παπακωνσταντίνου ήταν ότι δεν κατάφερε να τηρήσει το πρόγραμμα
επιστροφής της Ελλάδας στις αγορές. Το Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής
είχε σχεδιαστεί για να οδηγήσει το ελληνικό κράτος πίσω στις διεθνείς
αγορές κεφαλαίων, το πρώτο τρίμηνο του 2012, οπότε θα δανειζόταν
μακροπρόθεσμα κεφάλαια ύψους 11,3 δισ. ευρώ.
Από ευθιξία, για ένα
συναφή προς τον προηγούμενο λόγο, ο κ. Παπακωνσταντίνου θα μπορούσε,
μάλιστα, να έχει ζητήσει από τον πρωθυπουργό την ομαλή αντικατάστασή
του. Πράγματι, εκτός προγράμματος, ευρισκόμενος τον Οκτώβριο 2010 στην
Ουάσιγκτον, ο υπουργός Οικονομικών είχε προβλέψει πως θα εκδώσουμε και
πάλι κρατικά ομόλογα που θα θέλουν να αγοράσουν οι αγορές «κάποια στιγμή
μέσα στο 2011». Τίποτε τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί και αυτό είναι το
χειρότερο που μπορούσε να συμβεί στη χώρα.
Γνωρίζουμε τώρα ότι η
κυβέρνηση μάχεται προκειμένου να μας δώσουν τα κράτη της Ευρωζώνης ένα
πρόσθετο δάνειο. Οι αρχικές προβλέψεις ήταν για περίπου 100 δισ., που θα
μπορούσαν να κατέβουν μέχρι τα 80 δισ. Τελικά, αυτή τη στιγμή, φαίνεται
πιθανόν να μας παραχωρηθεί το ποσό των 65 δισ. Πρόκειται, δηλαδή, για
το σύνολο των μακροχρόνιων δανείων που είχε προβλεφθεί από το αρχικό
Μνημόνιο πως θα σηκώσουμε, με τις δικές μας δυνάμεις, από τις αγορές.
Συγκεκριμένα,
η αρχική και τώρα καταργούμενη πρόθεση ήταν να ανανεώσουμε παλαιότερα
δάνεια σε ύψος 26,7 δισ. το 2012 και 37,9 δισ. το 2013, σύνολο 64,6 ή
ακριβώς 65 δισ., που περιμένουμε τώρα από τα ισχυρά κράτη-μέλη. Τα ποσά
αυτά θα προστεθούν, τώρα, σε εκείνα που είχαν υπολογιστεί τον Μάιο 2010.
Πράγματι,
το Πρόγραμμα δεν έβγαζε «με τη μία» στις αγορές το ελληνικό Δημόσιο. Η
αρχική αίτηση θα γινόταν για ένα μικρότερο ποσό. Ευρώπη και Ταμείο θα
συνέχιζαν να μας υποστηρίζουν μέχρι το 2013, δανείζοντας εκείνες ένα
μέρος των κεφαλαίων με τα οποία θα συνεχίζουμε να αποπληρώνουμε κανονικά
και χωρίς κίνδυνο τα ελληνικά ομόλογα.
Ετσι, από το σύνολο των
35,2 δισ. ευρώ, στο οποίο ανέρχονται οι υποχρεώσεις μας για επιστροφή
παλαιότερων δανεικών το 2012, υποτίθεται ότι θα βρίσκαμε το ποσό που
σημειώσαμε προηγουμένως από τις αγορές, ενώ μέσω του Προγράμματος Αρωγής
θα λαμβάναμε και τα υπόλοιπα 8,5 δισ.
Επιπλέον, θα έτρεχε (και θα
τρέξει) παράλληλα ο βραχυχρόνιος δανεισμός μας. Που γίνεται κυρίως από
τις ελληνικές τράπεζες, με την τοποθέτηση αποταμιεύσεων ιδιωτών σε
έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου. Τα αντίστοιχα ποσά έχουν ως εξής: το 2011
θα επιστρέψουν στο κράτος 11 δισ. και από 13,6 δισ. σε κάθε ένα από τα
δύο επόμενα έτη. Σύνολο 38,2 δισ. ευρώ.
Πάντως, η εικόνα θα ήταν
λαμπρή το 2013. Αν, βεβαίως, η ιστορία γραφόταν με το μελάνι του
Μνημονίου, σε σχέδια Παπακωνσταντίνου. Ετσι, ο υπολογισμός που είχε
γίνει έλεγε ότι θα δανειζόμασταν από τις αγορές, μέσω ομολόγων, το ποσό
των 38 δισ. Πρόκειται για σχεδόν 10 δισ. περισσότερα από όσα
χρειαζόμαστε για να επιστρέψουμε τα χρήματα παλαιότερου δανεισμού. Η
εξήγηση βρίσκεται στο εξής: Με τον αρχικό σχεδιασμό, τα δάνεια του
Μνημονίου επιστρέφονταν στο τέλος του πρώτου τριμήνου μετά την παρέλευση
τριών ετών. Γι’ αυτό οι χρεολυτικές υποχρεώσεις του κράτους μεγάλωναν
τόσο πολύ.
Ηδη, όμως, ο σχεδιασμός αυτός έχει αλλάξει. Τον Μάρτιο
που πέρασε, μαζί με την απόφαση για το σύμφωνο Euro Plus, δόθηκε στην
Ελλάδα πρόσθετη περίοδος αποπληρωμής. Η υπόσχεση εκείνη δεν έχει ακόμη
περάσει και στην πρακτική του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο,
πάντως, μέσω του Στρος-Καν είχε και την πρωτοβουλία της συγκεκριμένης
ιδέας. Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή νεότερη πρωτοβουλία εφαρμογής της
απόφασης. Είναι όμως σίγουρο ότι η επέκταση του χρόνου αποπληρωμής (μαζί
με ένα ελαφρύτερο επιτόκιο) θα γίνει και για τα νεότερα, πρόσθετα, ποσά
δανεισμού.
Με δυο λόγια, η Ευρωζώνη θα καλύψει όλο το ελληνικό
χρέος μέχρι τα τέλη του 2013. Επομένως, στην περίοδο αυτή, δεν υπάρχει
λόγος ανησυχίας για πτώχευση ή κούρεμα ή αναδιάρθρωση ή επιμήκυνση των
ελληνικών δανείων. Ενας μεγάλος κίνδυνος, που φόβιζε πολλαπλώς τις
αγορές και τους ομολογιούχους, θα εξαφανιστεί. Η θετική επίπτωση είναι
μεγάλη και θα καταγραφεί αντιστοίχως στις αγορές. Οταν, βεβαίως, θα έχει
ολοκληρωθεί.
Ο μεγάλος ελληνικός κίνδυνος, για την Ευρωζώνη, για
τις ΗΠΑ, βαδίζει προς τη «λύση» του. Μένει να επικυρωθεί η πολύ καλή
ιδέα της οικειοθελούς ανταλλαγής των υπολοίπων ομολόγων, όσων, δηλαδή,
περισσεύουν μετά τα 160 - 170 δισ. που θα μας έχουν ήδη δανείσει οι
Ευρωπαίοι και το Ταμείο. Τα ποσά που, ακόμη, διακρατούν ιδιώτες
επενδυτές είναι μικρά. Το μεγαλύτερο μέρος του υπολοίπου βρίσκεται σε
ελληνικά χέρια, τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία.
Για τα τελευταία
δεν τίθεται θέμα, πρόκειται για ενδοκυβερνητικό χρέος και θα γυρίσει
αυτομάτως, ανεξαρτήτως εκτιμήσεων που θα έκανε η αγορά. Για τα
προτελευταία, θα χρειαστεί η «άδεια» των πιστωτών μας. Η σωτηρία του
εγχώριου τραπεζικού συστήματος είναι θέμα απόλυτης προτεραιότητας.
Μοιάζει,
λοιπόν, ότι η Ελλάδα έκανε ένα ακόμη βήμα σωτηρίας. Λάθος! Μπήκαμε
βαθύτερα στο σκοτάδι των διακρατικών εξαρτήσεων. Ο κ. Παπανδρέου
«διασώζει» τη χώρα παρατείνοντας την ποινή φυλάκισης.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 02/06/2011)