Δεν είναι ακριβώς η στιγμή του θριάμβου: Για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν,
όμως, είναι σίγουρα η μεγάλη στιγμή. Στις βουλευτικές εκλογές της
Κυριακής στην Τουρκία, το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης θα
εισπράξει μεν ένα ποσοστό πολιτικής φθοράς, όχι ικανό, όμως, να
εμποδίσει την επιστροφή του στην εξουσία για τρίτη συνεχή θητεία. Οι
δημοσκοπήσεις βεβαιώνουν ότι οι ψηφοφόροι θα επιβραβεύσουν την τόλμη του
Ερντογάν, χαρίζοντας στο κόμμα του μία εύκολη νίκη και, ταυτόχρονα, την
εντολή να αλλάξει το πρόσωπο της σύγχρονης Τουρκίας.
Είναι η πορεία που ξεκίνησε το 2002, όταν ο φιλο-ισλαμιστής δήμαρχος
της Κωνσταντινούπολης ανερχόταν στην εξουσία με ισχυρή πλειοψηφία,
βάζοντας τέλος στην πολυετή πολιτική αστάθεια των πραξικοπηματιών και
των εναλλαγών στην κυβέρνηση. Μέσα σε λίγα χρόνια, ο πρωθυπουργός είχε
αποδείξει την αποφασιστικότητά του να αμφισβητήσει τις δομές του
Κεμαλισμού, να αντιπαρατεθεί με τους στρατηγούς, να συνομιλήσει με τους
Κούρδους, να προσεγγίσει τη Δύση και να αναδείξει τη χώρα του σε
πρωταγωνιστή στα διεθνή δρώμενα. Οι πολιτικές του θέσεις, σε συνδυασμό
με τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που συνέβαλαν στον τριπλασιασμό του
κατά κεφαλήν εισοδήματος στην Τουρκία, είναι και τα «κλειδιά» που
μεταφράζουν την ευκολία με την οποία ο Ερντογάν κέρδισε και συνεχίζει να
κερδίζει τις καρδιές των ψηφοφόρων.
Αναθεώρηση συντάγματος
Ο φιλόδοξος πολιτικός - που όταν, ως παιδί, πουλούσε ψωμάκια στους
δρόμους της Κωνσταντινούπολης οι στρατηγοί είχαν τον απόλυτο έλεγχο της
πολιτικής και της κοινωνικής ζωής στη χώρα, δεν θα σταματήσει εδώ.
Εχει ήδη δηλώσει ότι αν οι εκλογές τον επαναφέρουν στην εξουσία θα
προχωρήσει στην αναθεώρηση του Συντάγματος των συνταγματαρχών του 1980,
δίνοντας τη χαριστική βολή στο βαθύ κράτος και προσδίδοντας νέα σημασία
στον όρο «σύγχρονη Τουρκία». Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι στόχος του
Ερντογάν είναι να δημιουργήσει μία προεδρική δημοκρατία, ενδεχομένως στα
πρότυπα της Γαλλίας και να αναλάβει ο ίδιος προσωπικά το ανώτατο
πολιτικό αξίωμα της χώρας.
Ως πρόεδρος, πλέον -και ως μοναδικός παίκτης στο πολιτικό παιχνίδι στην
Αγκυρα- θα μπορέσει να προωθήσει την ατζέντα του: «Στόχος 2023»: το
σλόγκαν στην αφίσα του Ερντογάν παραπέμπει στην 100ή επέτειο της
σύγχρονης Τουρκίας και στο νέο πρόσωπο που έως τότε θα έχει αποκτήσει η
χώρα: Το πρόσωπο του εκσυγχρονισμού στην πολιτική, την οικονομία και την
κοινωνία. Τόσο καλά; Περίπου.
«Η Τουρκία σήμερα έχει περισσότερη αυτοπεποίθηση με υψηλή ανάπτυξη, με
πληθυσμό σε νεαρή ηλικία, με άνθηση της κατανάλωσης και της αγοράς
κατοικίας, αλλά υπάρχει πάντα η ανησυχία της συγκέντρωσης εξουσίας»,
δηλώνει ο Τίμοθι Ας, αναλυτής στη Royal Bank of Scotland. Και φέρνει στο
φως το μύχιο φόβο των παρατηρητών ότι ο -γνωστός για τον αυταρχισμό
του- Ερντογάν έχει επιδοθεί σε ένα επικίνδυνο παιχνίδι εξομοίωσης: Η
φωτογραφία στην αφίσα του θυμίζει έντονα το ύφος του Κεμάλ Ατατούρκ, ο
«στόχος 2023» παραπέμπει στην? επανίδρυση του κράτους, η συνταγματική
μεταρρύθμιση μοιάζει με εργαλείο ενίσχυσης του ήδη πανίσχυρου πολιτικού
άνδρα στη χώρα.
Προκλήσεις
Η τρίτη θητεία του Ερντογάν ενέχει, πράγματι, προκλήσεις, με πρώτη τη
μανία της εξουσίας. Και δεύτερη τη διευθέτηση των βασικών εκκρεμοτήτων:
Την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και τη διευθέτηση του Κουρδικού.
Ερντογάν και «βαθύ κράτος»
Τα «κλειδιά» της νίκης
Η άνετη επικράτηση του ΑΚΡ στις βουλευτικές εκλογές την Κυριακή στην
Τουρκία «κλείδωσε» πέρυσι το Σεπτέμβριο, όταν ο Ταγίπ Ερντογάν κέρδιζε,
με 58%, στο δημοψήφισμα για την τροποποίηση 26 άρθρων του Συντάγματος.
Ηταν η αρχή του τέλους για το «βαθύ κράτος», του τέλους που θα
ολοκληρωθεί όταν -και αν- ο πρωθυπουργός πετύχει και τη συνταγματική
αναθεώρηση. Η αντιπαράθεση με το βαθύ κράτος, ωστόσο, δεν είναι ο μόνος
λόγος που ο Ερντογάν βαδίζει προς τη νίκη με ευκολία. Τα «κλειδιά» για
τον «περίπατο της Κυριακής» εδράζονται και αλλού:
Εξωτερική πολιτική. Η «ταυτόχρονη ροπή» της Αγκυρας προς την Ανατολή
και προς τη Δύση απέφερε καρπούς: Ανέδειξε τη (ξεχασμένη μετά την
κατάρρευση της ΕΣΣΔ) γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας στο εξωτερικό,
επαναφέροντας ταυτόχρονα στο εσωτερικό τον «ήπιο εθνικισμό» της
υπερηφάνειας για την πατρίδα.
Οικονομική πολιτική. Η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη και η αλλαγή στον
τρόπο ζωής του μέσου Τούρκου -και όχι μόνον κατοίκου της ευρωπαϊκής
Τουρκίας- κομίζει υποσχέσεις για «ακόμη καλύτερες μέρες».
Εκλογές στην Τουρκία
50 εκατομμύρια ψηφοφόροι
2,5 εκατομμύρια οι Τούρκοι ψηφοφόροι της διασποράς
5 εκατομμύρια Τούρκοι ψηφίζουν για πρώτη φορά
15 κόμματα μετέχουν στις εκλογές
7.695 είναι οι υποψήφιοι βουλευτές
550 είναι οι έδρες στην τουρκική Βουλή
10% είναι το πλαφόν για την εκπροσώπηση ενός κόμματος
στη Βουλή