Η πρώτη φορά ήταν οι αυτοδιοικητικές εκλογές του περασμένου
Νοεμβρίου. Ο πρωθυπουργός, μετά τα αρνητικά αποτελέσματα του πρώτου γύρου,
απείλησε με διάγγελμά του με προσφυγή στις κάλπες των εθνικών εκλογών. Μάλιστα,
κυβερνητικές διαρροές έκαναν λόγο για μετάθεση του δεύτερου γύρου των
αυτοδιοικητικών εκλογών στα μέσα Δεκεμβρίου και «διπλές» εκλογές – λύση
νομότυπη, η οποία, όμως, κινείται στα όρια της ουσιαστικής δημοκρατικής
νομιμότητας.
Η απειλή απευθυνόταν στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος
και στο εκλογικό του κοινό, που έδειξε, με τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου, τη
δυσαρέσκειά του προς το Μνημόνιο και την εφαρμογή του. Επιστρατεύθηκαν, λοιπόν,
το φάσμα της εθνικής εκλογής και της συνεπαγόμενης πιθανότητας απώλειας της
εξουσίας. Ο στόχος επετεύχθη: ακόμη και οι αρειμάνιοι και λαλίστατοι
συνδικαλιστές σιώπησαν και οι δυσαρεστημένοι την δεύτερη Κυριακή απλά απείχαν.
Ήταν η πρώτη φορά που η κυβερνώσα παράταξη μετέτρεπε το
εσωτερικό της πολιτικό πρόβλημα σε εθνικό πολιτικό ζήτημα. Η αδυναμία επιβολής
μεταρρυθμίσεων είχε μετατεθεί χρονικά, ωστόσο, επετυγχάνετο η συναίνεση με
μικροκομματικά και άλλα συμφέροντα στον δημόσιο τομέα, με τον «λογαριασμό» να
στέλνεται στις παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας, που καταδικάζονταν στην
υπερφορολόγηση και την ύφεση.
Η δεύτερη φορά ήταν στα τέλη του προηγούμενου μήνα, όταν η
σύσκεψη πολιτικών αρχηγών ώδινεν εκλογές, δημοψήφισμα κλπ και έτεκεν …
διάγγελμα. Η μετακύλιση του κόστους των κυβερνητικών χειρισμών από το
εσωκομματικό πεδίο στην ίδια την κοινωνία και τις παραγωγικές της δυνάμεις
συνεχιζόταν, καθώς, εκ νέου, η περιστολή δαπανών ανεβάλλετο χάριν νέων
φορολογικών μέτρων και οριζόντιων περικοπών. Η αδυναμία σε εσωτερικό επίπεδο
επεχειρείτο να μεταπλαστεί σε διλήμματα διχαστικά για την ίδια την κοινωνία.
Εχθές ήταν η τρίτη φορά που συνέβαινε κάτι ανάλογο. Το
μεσημέρι ο εκπρόσωπος του αρμόδιου για τις οικονομικές υποθέσεις Επιτρόπου Ολι Ρεν, Αμαντέου Αλταφάζ,
διαβεβαίωνε ότι θα εκταμιευθεί κανονικά τον επόμενο μήνα η πέμπτη δόση των
δανείων προς την Ελλάδα. Μία ώρα μετά άρχιζε στην Αθήνα το γνωστό «σήριαλ»
σχηματισμού κυβέρνησης από τα δύο μεγάλα κόμματα – που, τελικά, ναυάγησε. Πλέον
υπήρχε περιθώριο και
για γαλαντομίες και για «ηρωισμούς»: ο υπουργός Οικονομικών Γ.
Παπακωνσταντίνου, κατά την ενημέρωση των βουλευτών στο ΚΤΕ (Κοινοβουλευτικός
Τομέας Εργασίας) Οικονομικών του ΠΑΣΟΚ, εξήγγειλε τη διατήρηση του αφορολόγητου
ορίου στις 12.000 ευρώ, του αφορολογήτου της πρώτης κατοικίας στις 200.000
ευρώ, το «πάγωμα» των σχεδίων για εξίσωση των τιμών του πετρελαίου θέρμανσης
και κίνησης, καθώς και τους συντελεστές (1% έως 3% τελικώς) της έκτακτης
εισφοράς.
Έτσι, καθίσταται φανερό ότι για άλλη μία φορά θα πρυτανεύσει
το ένστικτο «πολιτικής αυτοσυντήρησης». Η προβλεπόμενη θυσία του κ.
Παπακωνσταντίνου στον σημερινό ανασχηματισμό πιθανότατα θα διασφαλίσει στην
κυβέρνηση ψήφο εμπιστοσύνης – ακόμη και ανεξαρτητοποιηθέντες ή επίδοξοι
«αντάρτες» θα διστάσουν να χρεωθούν το στίγμα της ανατροπής.
Από την άλλη, τα ψιχία φορολογικών ελαφρύνσεων – υπό την
πίεση και της χθεσινής μαζικής διαμαρτυρίας, που, παρά την παρουσία «γνωστών
αγνώστων», σηματοδότησε την απαρχή κινητοποίησης της μεσαίας τάξης – δεν
μπορούν να αντισταθμίσουν την ατολμία στην περιστολή δημόσιων δαπανών εκεί που
χρειάζεται.
Αξιοπρόσεκτη είναι η χθεσινή παρέμβαση του πρώην Υπουργού
Στέφανου Μάνου, που παρατηρεί ότι «το ίδιο το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα προβλέπει
ότι το 2015, αφού (ξε)πουλήσουμε 50 δις κρατική περιουσία, το δημόσιο χρέος θα
φθάσει τα 351 δις. Όσο είναι σήμερα πριν πουλήσουμε». Μας προτρέπει να
αναρωτηθούμε –εντελώς ενδεικτικά: «Μπορείτε για τρία χρόνια να ζήσετε χωρίς
δημοτικούς ραδιοσταθμούς και τηλεοράσεις; Χωρίς το κανάλι της Βουλής; Με
επιχορήγηση 0,70 € ανά ψήφο στα κόμματα αντί των 10,00 €; Χωρίς ΟΣΕ; Χωρίς το
πανεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας; Με περιθώρια κέρδους των φαρμακοποιών
«περιορισμένα» στα περιθώρια κέρδους των Γερμανών φαρμακοποιών;».
Εκτιμά, μάλλον βάσιμα και ανεξάρτητα με επιμέρους ενστάσεις σε
λίγες από τις προτάσεις αυτές, ότι με τέτοια μέτρα θα εξοικονομηθούν πάνω από 3
δις, που μαζί με όσα άλλα γίνουν θα
αλλάξει τελείως και απότομα η ψυχολογία των αγορών απέναντι στην Ελλάδα. Κυρίως,
όμως, θα σηματοδοτούσαν, κατά τη γνώμη μας, την απαρχή αλλαγής νοοτροπίας στην
κυβερνητική συμπεριφορά
και, ιδίως, στην δομή και τη λειτουργία του
δημοσίου τομέα.
Παρενθετικά, ας σταθούμε σε έναν από τους όρους Σαμαρά στην
χθεσινή πρόταση Παπανδρέου για συγκυβέρνηση. Παρά το τι τελικά συνέβη, σε ποιον
οφείλεται το ναυάγιο της σύστασης «μεγάλου κυβερνητικού συνασπισμού» και αν, εν
τέλει, είναι ρεαλιστικός όρος η επαναδιαπραγμάτευση του Μεσοπρόθεσμου
προγράμματος με την τρόικα, η απόσυρση ή δραστική αλλαγή του πρόσφατου
μεταναστευτικού νόμου, που έχει πολλές τουλάχιστον προβληματικές πτυχές, θα
πρέπει κάποια στιγμή να εξεταστεί σοβαρά χάριν της κοινωνικής μας ισορροπίας.
Εν κατακλείδι, απομένει να δούμε αν θα έχουμε και τέταρτο
κρούσμα μετακύλισης πολιτικού κόστους στην κοινωνία, παρά τον σημερινό
αναμενόμενο ανασχηματισμό, ή αν η κυβερνώσα παράταξη θα αλλάξει συμπεριφορά και με
το νέο κυβερνητικό σχήμα θα σταματήσει η ομηρεία των παραγωγικών δυνάμεων της
κοινωνίας από εσωκομματικές ισορροπίες.