Ευρωπαϊκό Βραχυκύκλωμα

Στις αρχές του 2010 η πλειονότητα της κοινής γνώμης αλλά και των πολιτικών ελίτ στην Ευρωζώνη παρέμειναν προσκολλημένοι για ένα τετράμηνο στην ψευδαίσθηση ότι η κρίση δανεισμού της Αθήνας ήταν ένα κατά κύριο λόγο ελληνικό πρόβλημα.

Σήμερα η συζήτηση - διαπραγμάτευση για το δεύτερο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα μόνον για βραχύ χρονικό διάστημα κυριάρχησε στην επικαιρότητα ως ελληνική κρίση. Πολύ γρήγορα έγινε αντιληπτό ότι η αντιπαράθεση για τη μεθόδευση της χορήγησης του νέου δανείου προς τη χώρα μας αποτυπώνει μια ευρύτερη και συνολική αντιπαράθεση για τη θωράκιση αλλά και για το μέλλον της Ευρωζώνης συνολικά.

Η «Συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα» στο νέο δάνειο προς την Ελλάδα είναι μια στρατηγικών διαστάσεων αντιπαράθεση και δεν αφορά μόνον εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες της Μέρκελ στην υποτιθέμενη αγωνία της να πείσει τους φορολογούμενους συμπολίτες της ότι δεν καλούνται να σηκώσουν αποκλειστικά το βάρος της νέας διάσωσης της Αθήνας σήμερα και του Δουβλίνου και της Λισαβόνας σε ένα όχι πολύ μακρινό μέλλον.

Η «Συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα», ή για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, η ελεγχόμενη χρεοκοπία δεν είναι απλά και μόνον η αντιπαράθεση της Μέρκελ με τραπεζίτες και επενδυτές. Είναι κυρίως, και πάνω από όλα, η αγωνιώδης προσπάθεια του Βερολίνου να ελέγξει τη δυναμική της διάσωσης που οδηγεί πλέον στην Οικονομική Διακυβέρνηση και την Πολιτική Ένωση με μόνη εναλλακτική επιλογή τη συνολική κατάρρευση της Ευρωζώνης.

Μια προοπτική που απεύχεται η -προσκολλημένη μέχρι να φθάσουμε στο χείλος του γκρεμού στο σημερινό ευρωπαϊκό στάτους κβο- Αγκ. Μέρκελ και αντίθετα επιδιώκει ο Σαρκοζί, καθώς θα απήλλασσε τη Γαλλία από μια σκληρή δημοσιονομική περιοριστική πολιτική, που οδηγεί στα όρια της αντοχής την πολιτική σταθερότητα και την κοινωνική συνοχή στη χώρα, αλλά κυρίως προεξοφλεί την ήττα του σημερινού προέδρου στις εκλογές της άνοιξης του 2012.

Ετσι, όποια φόρμουλα συμβιβασμού και αν προέκυπτε από τη χθεσινή συνάντηση Μέρκελ-Σαρκοζί ή στις αμέσως επόμενες μέρες θα έχει τακτικό χαρακτήρα και θα εξαντλείται στη διασφάλιση της στήριξης της Αθήνας.

Είναι βέβαιο υπό το φως των παραπάνω ότι ο συμβιβασμός της καγκελαρίου με τον πρόεδρο της Γαλλίας στην Ντοβίλ στις 18.10.10 είχε τακτικό χαρακτήρα, καθώς το Βερολίνο και το Παρίσι δίνουν διαμετρικά αντίθετη ερμηνεία και περιεχόμενο στη φόρμουλα «Συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα».

Η κατάσταση πραγμάτων είναι οριακή: Εγκλωβισμένη στη ρητορική της εσωστρέφειας και της εθνικής περιχαράκωσης η Μέρκελ έχει αναγάγει τη «Συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα» σε βασική εγγύηση προς την κοινή γνώμη, το Κοινοβούλιο, αλλά κυρίως την κομματική βάση για την αποδοχή του νέου πακέτου βοήθειας προς την Αθήνα.

Την ίδια στιγμή οι Οίκοι Αξιολόγησης και οι αγορές διαμηνύουν ότι ακόμη και η πιο ήπια μορφή εθελοντικής διακράτησης, μια φόρμουλα δηλαδή τύπου Βιέννης, θα θεωρηθεί «πιστωτικό γεγονός», δηλαδή χρεοκοπία.

Είναι βέβαιο ότι Ουάσιγκτον, Παρίσι, ΔΝΤ και ΕΚΤ πιέζουν συντονισμένα το Βερολίνο να εγκαταλείψει την ακαμψία του ως προς τη «Συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα».

Εικονική θωράκιση

Χρειάζεται διπλασιασμός του σημερινού ύψους εγγυήσεων του Προσωρινού Μηχανισμού EFSF για να δεχθούν οι αγορές τη «Συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα» στο νέο πακέτο βοήθειας προς την Αθήνα δήλωσε την Πέμπτη 16 Ιουνίου ο κεντρικός τραπεζίτης της Ολλανδίας Νουτ Βέλινκ σε μια έμμεση αλλά σαφέστατη παραδοχή των πραγματικών διαστάσεων της δημοσιονομικής κρίσης στην Ευρωζώνη.

Όταν ζητά διπλασιασμό των εγγυήσεων από το συνολικό πόσο των 750 δισ. ευρώ σήμερα σε 1,5 τρισ. ομολογεί ότι η κρίση δεν θα περιοριστεί σε Ελλάδα, Ιρλανδία και Πορτογαλία αλλά ότι πολύ σύντομα θα προκύψει θέμα αποτροπής αποσταθεροποίησης στην καλύτερη περίπτωση και διάσωσης στη χειρότερη, χωρών του μεγέθους της Ισπανίας και της Ιταλίας.

Ετσι επιβεβαιώνεται για μια ακόμη φορά ότι η Ευρωζώνη κινητοποιείται μόνον υπό ακραίες και οριακές συνθήκες πίεσης καθώς η πρόκληση του διπλασιασμού της κεφαλαιακής επάρκειας του Προσωρινού Μηχανισμού είχε τεθεί επί τάπητος από τα τέλη Ιανουαρίου.

Είναι σαφές ότι η πρόκληση δεν αφορά μόνον την ανάγκη διασφάλισης των συμφερόντων των ιδιωτών που θα κληθούν να προβούν σε εθελοντική διακράτηση των ελληνικών ομολόγων -αυτή είναι η επιχειρηματολογία του Βέλινκ για το διπλασιασμό των εγγυήσεων- αλλά την ανάγκη ενός μηνύματος που δεν θα επιδέχεται παρερμηνειών για την απόφαση της Ευρωζώνης να καλύψει χωρίς αμφιταλαντεύσεις όλα τα δυνατά σενάρια κρίσεων δανεισμού των χωρών-μελών της.

Είναι εξίσου σαφές ότι όσο η Ευρωζώνη τρέχει πίσω από τα γεγονότα τόσο ενισχύεται η δυναμική της Αυτοεκπληρούμενης Προφητείας: Αντί να αποτραπεί το ντόμινο επισπεύδεται και το κόστος που καλούνται να πληρώσουν οι πλεονασματικές χώρες πολλαπλασιάζεται.

Σήμερα ενάμιση χρόνο περίπου μετά την Κρίση Δανεισμού της Αθήνας είναι αμφίβολο αν θα είναι επαρκής ο διπλασιασμός των εγγυήσεων του Προσωρινού Μηχανισμού που μόλις θα επαρκέσουν αν χρειασθεί ταυτόχρονη σχεδόν στήριξη της Ισπανίας και της Ιταλίας.

Η Ευρωζώνη δεν καλείται μόνο να διασφαλίσει τους επενδυτές από το φόβο της χρεοκοπίας ανεξέλεγκτης ή ελεγχόμενης. Καλείται να πείσει ότι η δημοσιονομική εξυγίανση δεν είναι ασύμβατη με την κοινωνική συνοχή και την πολιτική σταθερότητα που δεν πρέπει να θεωρούνται πλέον ως δεδομένες: Μια έκρηξη κοινωνικής δυσαρέσκειας και μια πολιτική αποσταθεροποίηση σε οποιαδήποτε χώρα θα προκαλέσει ντόμινο σχεδόν στο σύνολο της Ευρωζώνης και θα έχει πολλαπλάσιο κόστος σε σχέση με τα ελλείμματα και το χρέος.

Υποθήκες της Παντοδυναμίας

Σε ποιο βαθμό η κοινωνική και η πολιτική δυσαρέσκεια στο εσωτερικό αλλά και οι εντάσεις με τους γείτονες μπορούν να αποτελέσουν υποθήκες που θα ανακόψουν και θα βραχυκυκλώσουν την ανάπτυξη και τη συνεπακόλουθη ισχυροποίηση της Κίνας;

Η κοινωνική και πολιτική δυσαρέσκεια ήταν το θέμα του πρωτοσέλιδου άρθρου της «Μοντ» προχθές Πέμπτη, ενώ η μειονοτική δυσαρέσκεια και ο αναβρασμός που κατά καιρούς ξεσπούν στο Θιβέτ και στο Σιγκιάγκ μας προειδοποιούν για το τι μπορεί να συμβεί στην Εσωτερική Μογγολία αλλά και στη Μαντζουρία.

Η αποστολή ναυτικών δυνάμεων της Κίνας στα νησιά Σπράτλεϊ στη Νότια Σινική Θάλασσα που διεκδικούνται από το Βιετνάμ και τις Φιλιππίνες μας δείχνει ότι η σύμπηξη ενός ευρύτατου μετώπου με κοινό παρονομαστή την ανάσχεση της κινεζικής ισχύος στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού δεν είναι σενάριο για ασκήσεις επί χάρτου αλλά σοβαρό ενδεχόμενο.

Κλειδί για τη δυνατότητα του Πεκίνου να περιορίσει τη δυναμική μιας αντικινεζικής συσπείρωσης είναι η ειρηνική ενσωμάτωση της Ταϊβάν αλλά και η εκτόνωση της έντασης και η βαθμιαία προσέγγιση βορρά - νότου στην Κορεατική Χερσόνησο, δύο μέτωπα όπου παρά τις συνεχείς προσπάθειες δεν έχει σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος.

Σε ποιο βαθμό η οικονομική αλληλεξάρτηση ΗΠΑ - Κίνας μπορεί να συμβαδίσει με μια πολιτική ανάσχεσης της κινεζικής ισχύος με τη συμμετοχή της Ουάσιγκτον; Πρόκειται ίσως για ένα από τα πιο κρίσιμα ζητούμενα των παγκόσμιων ισορροπιών της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα.