Μόλις πριν από μερικές ημέρες, ο έγκυρος αναλυτής της
Financial
Times, Εντ Κρουκς, έπλεκε το
εγκώμιο του προέδρου Ομπάμα, επειδή αντιστάθηκε στην πρόκληση του να διοχετεύσει
στην αγορά πετρέλαιο από τα στρατηγικά αποθέματα των ΗΠΑ και να «ρίξει» έτσι
τις τιμές στη χώρα του. Δεν πρόλαβε όμως να περάσει ούτε μια εβδομάδα και ο
Ομπάμα συμφώνησε με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ) να απελευθερώσουν από
κοινού 60 εκατ. βαρέλια και να ενισχύσουν έτσι τον εφοδιασμό της αγοράς κατά 2
εκατ. βαρέλια ημερησίως για μια περίοδο ενός μήνα.
Ο Κρουκς, αλλά και πολλοί άλλοι αναλυτές, θεωρούν ότι τα
στρατηγικά αποθέματα θα πρέπει να παραμένουν άθικτα, εκτός από περιπτώσεις
έκτακτης ανάγκης. Σε αντίθετη περίπτωση, η αγορά παίρνει τα λάθος μηνύματα από
τις κυβερνήσεις και οδηγείται σε αδιέξοδα. Πράγματι, αν σκεφτούμε πόσο
ευαίσθητη στην ψυχολογία είναι η αγορά πετρελαίου, οι ισχυρισμοί αυτοί έχουν
μια βάση. Από τη στιγμή που το πετρέλαιο διαπραγματεύεται διεθνώς κυρίως με
βάση τα μελλοντικά συμβόλαια (
futures),
στη σκέψη των εμπόρων κυριαρχούν υποκειμενικοί παράγοντες, προσδοκίες και
μικρότερη ή μεγαλύτερη αβεβαιότητα.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος της τιμής του
πετρελαίου σήμερα καθορίζεται από τις κλασσικές δυνάμεις της προσφοράς και της
ζήτησης, αλλά υπάρχει ένα μικρό πλην όμως σεβαστό ποσοστό το οποίο ρυθμίζουν με
έντεχνο τρόπο οι κερδοσκόποι, δηλαδή 4-5 μεγάλες εταιρείες που αγοράζουν και
πωλούν εμπορεύματα. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα:
Πρώτον, οι εταιρείες αυτές αντιδρούν στην διάθεση των
στρατηγικών αποθεμάτων, αγοράζοντας όσα
futures μπορούν τώρα που η τιμή μειώθηκε, διότι γνωρίζουν πολύ
καλά ότι μετά από αυτόν τον ένα μήνα η τιμή του
Brent
και του
WTI θα επιστρέψει σε επίπεδα
άνω των 110-112 δολαρίων ανά βαρέλι. Υπό αυτή την έννοια, η χρήση των
στρατηγικών αποθεμάτων είναι σαν ένα «δωράκι» προς τους εμπόρους, οι οποίοι
βγαίνουν κερδισμένοι.
Δεύτερον, οι ακριβές τιμές δεν είναι έκτακτες, ούτε τις
επιβάλουν οι κερδοσκόποι. Υπάρχουν ελλείψεις καλής ποιότητας πετρελαίου στην
αγορά της Ευρώπης, καθώς και φόβοι για δυσχέρειες στις παραγωγικές δυνατότητες
χωρών-κλειδιά, όπως η Σαουδική Αραβία. Βεβαίως, υπάρχει και έντονη ανησυχία για
τις αραβικές επαναστάσεις και το ενδεχόμενο να επηρεαστούν και άλλα κράτη.
Η απόφαση του ΙΕΑ όμως είναι λανθασμένη για ακόμα
περισσότερους λόγους: Τα κράτη-καταναλωτές παραδέχονται επί της ουσίας ότι δεν
μπορούν να ελέγξουν τις ορέξεις των παραγωγών, όπως η Ρωσία και η Σ. Αραβία, οι
οποίες μάλιστα στηρίζουν πλέον τους προϋπολογισμούς τους με βάση εξαιρετικά
υψηλές τιμές της τάξης των 110 δολαρίων.
Τέλος, ο πρόεδρος Ομπάμα θα δυσκολευτεί πάρα πολύ να πείσει
τον μέσο Αμερικανό ότι η εποχή της φθηνής βενζίνης έχει περάσει πλέον
ανεπιστρεπτί. Το σίγουρο είναι ότι δεν θα το πετύχει αυτό με προσωρινά μέτρα
όπως η διάθεση των στρατηγικών αποθεμάτων. Θα χρειαστεί χρόνος και σημαντικό
πολιτικό κεφάλαιο ώστε να «επιμορφώσει» τους Αμερικανούς και να τους αλλάξει
τις συνήθειες.