Όταν πριν λίγες ημέρες παρατηρούσαμε μέσα
από την στήλη ότι η απόφαση του ΙΕΑ για αποδέσμευση σημαντικών ποσοτήτων αργού
και προϊόντων (60 εκ.
βαρέλια συνολικά μέσα σε διάστημα 30 ημερών), ήτο αδικαιολόγητη από πλευράς
ενίσχυσης της παγκόσμιας προμήθειας πετρελαίου με απώτερο στόχο την μείωση των
διεθνών τιμών, δεν φανταζόμαστε ότι η ανάκαμψη των τιμών θα ήτο τόσο ραγδαία.
Πράγματι, όταν ο ΙΕΑ ανακοίνωσε την απόφασή του στις 23 Ιουνίου, οι τιμές για
τις ποικιλίες Brent και WTI εσημείωσαν απότομη πτώση, για να πέσουν από τα $120
το βαρέλι στα $102, μέσα σε διάστημα λίγων μόνο ωρών. Να θυμίσουμε ότι είχε
υπάρξει διόρθωση των τιμών στις αρχές Μαΐου, όταν οι τιμές μειώθηκαν αισθητά
από τα υψηλά των $127-$128 που είχαν βρεθεί στα τέλη Απριλίου, στο επίπεδο των
$119-$121 το βαρέλι.
Η κίνηση όμως του ΙΕΑ, να αποδεσμεύσει
ποσότητα από τα πολύτιμα αποθέματά του, η τρίτη σε διάστημα 35 ετών, δηλ. από
τότε που ιδρύθηκε ο οργανισμός το 1974, είναι ενδεικτική της μεγάλης ανησυχίας,
εάν όχι πανικού, με τον οποίον διακατέχονται οι κυβερνήσεις των μεγάλων πετρελαιοεισαγωγικών
κρατών, με προεξέχουσες αυτές των ΗΠΑ, Γαλλίας, Γερμανίας, Ην. Βασιλείου, οι
οποίες έχουν ήδη αρχίσει να αισθάνονται έντονα τις πληθωριστικές πιέσεις από
την αρνητική επίδραση στην οικονομική ανάκαμψη, που πηγάζουν από μία
παρατεταμένη περίοδο υψηλών τιμών. Γιατί από τον Δεκέμβριο του 2010 έως και
σήμερα, οι διεθνείς τιμές αλλά και τα καλάθι αργών του OPEC κινούνται σταθερά
άνω από τα $85-$90 το βαρέλι, δηλ. μία ζώνη υψηλών τιμών που αντανακλάται στις
τιμές των προϊόντων.
Με την βενζίνη και το ντίζελ στις ΗΠΑ να έχει αγγίξει τα
$4.0 το γαλόνι, η πίεση για μείωση των τιμών από πλευράς καταναλωτών, και το
αρνητικό πολιτικό αντίκτυπο που αυτή ενέχει για την κυβέρνηση Ομπάμα, οδήγησε
τον ΙΕΑ, υπό την αφόρητη πίεση του Λευκού Οίκου, να προχωρήσει σε μία πρωτοφανή
επέμβαση στην αγορά για καθαρά τιμολογιακούς λόγους, αν και η επίσημη εξήγηση
ήτο η αναπλήρωση της χαμένης Λιβυκής παραγωγής των 1.6 εκατ. βαρελιών την
ημέρα, η οποία έχει εδώ και μήνες αναπληρωθεί από την αυξημένη παραγωγή της Σ.
Αραβίας.
Όμως παρά την ωμή παρέμβαση του ΙΕΑ, οι
τιμές δείχνουν να επανακάμπτουν γρήγορα αφού την περασμένη Παρασκευή (1/7) η
ποικιλία Brent στο ICE του Λονδίνου για παραδόσεις Αυγούστου εκινείτο ανοδικά
στα £112.5 το βαρέλι, έχοντας δηλαδή ανατιμηθεί κατά δέκα ολόκληρα δολάρια από
τις 23/6, με τους περισσότερους traders να προεξοφλούν περαιτέρω άνοδο την
εβδομάδα που ξεκινάει σήμερα. Και ασφαλώς τίθεται το ερώτημα για τους
υποκείμενους λόγους που ωθούν τις τιμές προς τ’ άνω ακόμα και σε περίοδο
πλημμυρίδας της αγοράς από λιμνάζοντα αποθέματα.
Σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές δύο
είναι οι βασικοί λόγοι που συντείνουν στην σημερινή απότομη ανάκαμψη των
διεθνών τιμών πετρελαίου. Ο πρώτος και βασικός οφείλεται στην ερμηνεία των
μακροπρόθεσμων τάσεων αύξησης στη ζήτηση της παγκόσμιας ενεργειακής, και
ιδιαίτερα της πετρελαϊκής, ζήτησης η οποία πρόκειται ν’ αυξηθεί κατά 40% μέσα
στα επόμενα είκοσι χρόνια. Ήδη όπως παρατηρεί ο κ. Christof Rühl, προϊστάμενος
οικονομολόγος της BP, πέρυσι ο ρυθμός αύξησης της παγκόσμιας ενεργειακής
ζήτησης ήτο ο υψηλότερος από το 1973, και αυτό σε μία περίοδο αναιμικής
ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία αναπτύσσεται με χαμηλότερους από
τους προβλεπόμενους ρυθμούς. Για το πετρέλαιο αυτό σημαίνει ότι η σημερινή
ζήτηση των 89.3 εκατ. βαρελιών την ημέρα, πρόκειται βάσει των προβλέψεων του
ΙΕΑ ν’ αυξηθεί στα 90.63 εκατ. βαρέλια το 2012 και 95.26 εκατ. βαρέλια το 2016.
Με την ζήτηση να κινείται σε τόσο υψηλά επίπεδα εκφράζονται ανησυχίες για το
εάν η παγκόσμια παραγωγή θα μπορέσει ν’ ανταποκριθεί στην υψηλή ζήτηση και σε
τι βαθμό ο OPEC, που διαθέτει τα μεγαλύτερα βεβαιωμένα αποθέματα παγκοσμίως, θα
μπορέσει να τα αξιοποιήσει κα να συμβάλλει στην κάλυψη των νέων αναγκών. Ο
δεύτερος λόγος που σπρώχνει τις τιμές προς τα επάνω έχει να κάνει με την
αναμενόμενη μείωση των διεθνών αποθεμάτων και άρα την ανάγκη αναπλήρωσής των
μέσα στους επόμενους μήνες με παράλληλη πίεση στην αναζήτηση ελαφριών ποικιλιών
πετρελαίου τύπου Brent και WTI, κάτι που εξηγείται από την ανάκαμψη των περιθωρίων
των περισσότερων Ευρωπαϊκών διυλιστηρίων. Ήδη η διαφορά τιμής μεταξύ Brent και Dubai έχει αυξηθεί στα
$4.85 το βαρέλι υποδεικνύοντας την ισχυρή ζήτηση για ελαφριές ποικιλίες.
Τέλος, όχι άσχετα με την
τροχιά υψηλών τιμών των τελευταίων μηνών είναι τα δύο γεωπολιτικά συμβάντα που
διαμόρφωσαν κλίμα αβεβαιότητος, δηλαδή ο καταστροφικός σεισμός και τσουνάμι
στην Ιαπωνία στις 11/3 και τα τραγικά επακόλουθα, και η Αραβική εξέγερση με
επίκεντρο τις εχθροπραξίες στη Λιβύη.
Και οι δύο αυτές
καταστάσεις συνέβαλαν στην διαμόρφωση κλίματος ακριβούς ενέργειας αφού σε αυτά
οφείλονται σε μεγάλο βαθμό οι πιέσεις που ασκήθηκαν στην παγκόσμια αγορά
πετρελαίου και φυσικού αερίου τους τελευταίους μήνες.