Η διάγνωση είναι τόσο σοβαρή που είναι αδύνατο να
εκτιμήσουμε την έκταση της κρίσης και τις επιπτώσεις της. Σύμφωνα με μια ομάδα
τριάντα ειδημόνων που συγκεντρώθηκαν στα μέσα του Απριλίου σε ένα
διεπιστημονικό συμπόσιο στην Οξφόρδη του Ηνωμένου Βασιλείου,η έκταση της
αναταραχής που προκαλεί η ανθρώπινη δραστηριότητα στους ωκεανούς είναι
πρωτοφανής τουλάχιστο για τα τελευταία... 55 εκατομμύρια χρόνια.
Τα συμπεράσματα
του συμποσίου που οργάνωσαν δύο μη-κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), η «διεθνής ένωση για τη συντήρηση της φύσης» (IUCN)
και το «διεθνές πρόγραμμα για την
κατάσταση των ωκεανών» (IPSO) δημοσιεύθηκαν την Τρίτη 21 Ιουνίου. Θα
ενσωματωθούν μάλιστα σε μια έκθεση που θα περιλαμβάνει και συστάσεις, που θα
κοινοποιηθεί προσεχώς στα Ηνωμένα Έθνη.
Στόχος της έκθεσης, που δεν έχει ακόμα γίνει γνωστή στο
σύνολό της, δεν είναι να συνεισφέρει με πρωτοφανή ερευνητικά δεδομένα ή
καινοφανείς παρατηρήσεις, αλλά μάλλον να συνθέσει τα πορίσματα των πρόσφατων
ερευνών σε μια σειρά από ετερόκλητα ερωτήματα, που αφορούν τις αλλαγές στη
χημική σύσταση των ωκεανών, τις επιπτώσεις της τοπικής ή παγκόσμιας ρύπανσης,
την υπεραλίευση, την άνοδο της θερμοκρασίας των επιφανειακών υδάτων κ.ο.κ.
Αυτή η καινοφανής σύνθεση μας δίνει μιαπρωτοφανή
«φωτογραφία» της κατάστασης των θαλασσών παγκοσμίως,που ο επιστημονικός
διευθυντής του IPSO και καθηγητής βιολογίας στο πανεπιστήμιο της
Οξφόρδης' Αλεξ
Ρότζερς (Alex Rogers) χαρακτηρίζει «σοκαριστική». Σύμφωνα με
τους συντάκτες της έκθεσης,αν διατηρηθούν οι υφιστάμενες σήμερα τάσεις,
κάποια στιγμή μεταξύ 2020 και 2050 θα πρέπει να αναμένεται μια μεγάλης κλίμακας
κατάρρευση των θαλασσίων οικοσυστημάτων.
Ιδίως τα επιφανειακά ύδατα των ωκεανών απορροφούν ένα
σημαντικό τμήμα των θερμοκηπικών εκπομπών (ιδίως CO2), γεγονός που οδηγεί
στηνόξυνσή τους, με ρυθμούς πρωτοφανείς από το θερμοκρασιακό ζενίθ της παλαιόκαινου εποχής, εδώ και
55 εκατομμύρια χρόνια, οπότε και σημειώθηκε μαζική εξαφάνιση ειδών θαλάσσιας
ζωής.
Όπως σημειώνει στο παράρτημα της έκθεσης ο Τζελ Μπίζμα (Jelle Bijma),εκείνη
η οικολογική κρίση είχε προκληθεί λόγω της διαταραχής του κύκλου του άνθρακα
από την εισαγωγή στην ατμόσφαιρα 2 δις τόνων CO2 ετησίως επί 5-10 χιλιάδες
έτη,για λόγους που παραμένουν ως σήμερα συζητήσιμοι. Αυτή η ποσότητα
είναι γύρω στις 15 φορές μικρότερη από τους 30 δις τόνους CO2 που
εκπέμπονται σήμερα ετησίως στην ατμόσφαιρα λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Η έκθεση σημειώνει την επανεμφάνιση του από μακρόν γνωστού
«δολοφονικού τρίο» για τους ωκεανούς, ήτοι:
- Την επέκταση των «ανοξικών» ωκεάνιων ζωνών (περιοχών
χωρίς κατάλληλη οξυγόνωση, κυρίως λόγω ρύπανσης από αγροτικά απόβλητα)
- Την αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας
- Την αύξηση της όξυνσης των ωκεανών
Το ίδιο πάνω-κάτω τρίπτυχο ήταν καθοριστικό και στις
πέντε προηγούμενες καταγεγραμμένες μέγιστες οικολογικές κρίσεις που συνέβησαν
στην ιστορία του πλανήτη μας.
Η διαφορά είναι πως σήμερα η κρίση εξελίσσεται με πολύ
μεγαλύτερη ταχύτητα.Οι συντάκτες σημειώνουν πως το 1998 έλαβε χώρα ένα
πρωτοφανές φαινόμενο «λεύκανσης» των κοραλλιογενών υφάλων, προφανώς λόγω
κάποιας έντονης θερμοκρασιακής ανωμαλίας,που κατέστρεψε το 16% των
τροπικών κοραλλιογενών υφάλων του πλανήτη,που λειτουργούνως κρίσιμο
καταφύγιο των αποθεμάτων της θαλάσσιας βιοποικιλότητας.
Στη τρέχουσα κρίση,οι μεγάλες φυσιο-χημικές αλλαγές
που παρατηρούνται στους ωκεανούς επιδεινώνονται από την εξασθένηση των
θαλασσίων οικοσυστημάτων λόγω της παγκόσμιας θαλάσσιας ρύπανσης και της
υπεραλίευσης. Λόγω της αλιείας έχουν μειωθεί έως και κατά 90% τα αποθέματα
ορισμένων θαλασσίων ειδών ενώ υπολογίζεται πως οι πληθυσμοί του 63%
τωνειδών της θαλάσσιας ζωής παγκοσμίως έχουν ήδη μειωθεί καθοριστικά ή
υπεραλιεύονται συστηματικά.
Όσον αφορά τη ρύπανση, νέες έρευνες δείχνουν πως αναμφίβολα
τα πλαστικά, οι χημικοί αντιπυρικοί επιβραδυντές και οι ενδοκρινικοί
διαταράκτες έχουν πλέον εμπεδώσει την παρουσία τους στους ωκεανούς, σε
βαθμό να ανιχνεύονται στα όργανα των θαλασσίων ειδών στις πολικές ζώνες, παρά
την μεγάλη απόστασή τους από τις περιοχές με έντονη βιομηχανική δραστηριότητα.
«Όταν επιχειρήσουμε να αξιολογήσουμε την αθροιστική
επίδραση των τρόπωνμε τους οποίους συμπεριφέρεται ο άνθρωπος στους
ωκεανούς, ανακαλύπτουμε πως οι επιπτώσεις είναι πολύ χειρότερες από το αν
εξετάζαμε τους επιβαρυντικούς παράγοντες έναν-έναν», δήλωσε σχετικά ο κ.Ρότζερς.«Αντιμετωπίζουμε
μια εξαιρετικά σοβαρή κατάσταση, που πρέπει να αντιμετωπισθεί με ανεπανάληπτες
σε ένταση διορθωτικές παρεμβάσεις, σε πολλά διαφορετικά επίπεδα».
Σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, η έκταση των
παρατηρημένων ζημιών και ο ρυθμός της επιδείνωσής τους, τελικά υπερβαίνει κατά
πολύ οτιδήποτε είχε ως σήμερα προαναγγελθεί ή προβλεφθεί από την
επιστημονική κοινότητα.
Η έκθεση συνοδεύεται από ορισμένες συστάσεις θεμελιωδών
μέτρων που πρέπει να ληφθούν άμεσα:
- μείωση των εκπομπώνCO2,
- μείωση της αλίευσης των πιο απειλούμενων ειδών,
- ρύθμιση των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στην ανοικτή θάλασσα,
- μείωση της ποσότητας των χημικών αποβλήτων που ρίπτονται
στους ωκεανούς
Ο Stéphane Foucart είναι
επιστημονικός συντάκτης της «λε μοντ»
(από
www.ppol.gr)