Είναι
άραγε πολυτέλεια να μιλάμε για σχεδιασμό της ενεργειακής πολιτικής μας με
ορίζοντα το 2050, όταν αύριο δεν γνωρίζουμε ποιο θα είναι το μέλλον της χώρας
μας; Ενδεχομένως, υπό τη βαριά σκιά του δημοσιονομικού προβλήματος, να μοιάζει
πολυτέλεια κάτι τέτοιο. Προφανώς, γι αυτό και υπήρξαν και κάποια αμήχανα,
ανεπίσημα, σχόλια υποδοχής της μελέτης που παρουσίασε πρόσφατα το ΙΟΒΕ για τις
μακροχρόνιες ενεργειακές προοπτικές της Ελλάδας, ως το 2050.
Από
την άλλη πλευρά, αν δεν είχαμε τα σημερινά οικονομικά προβλήματα, που
αναμφισβήτητα μονοπωλούν το ενδιαφέρον της σημερινής κυβέρνησης, αλλά και της
ίδιας της κοινωνίας, τίθεται το ερώτημα κατά πόσο θα είχαμε ενδιαφέρον για
μακροχρόνιους σχεδιασμούς και όχι μόνον στον τομέα της ενέργειας. Οι
κυβερνήσεις αυτής της χώρας, δυστυχώς, όλες, ανεξαιρέτως, βλέπουν κοντόφθαλμα
και δεν έχουν μάθει να κυβερνούν με το βλέμμα στο μεθαύριο, αλλά με το βλέμμα
στην προσωρινή διαχείριση της εξουσίας. Και βεβαίως, τα δυσάρεστα αποτελέσματα
τα βιώνουμε όλοι μας. Άλλωστε, το να σχεδιάζεις μακροπρόθεσμα έχει κόστος και
δη πολιτικό. Σημαίνει, πρώτα από όλα, ότι δεν ενδιαφέρεσαι για τη διατήρηση των
οφίτσιων σου, αλλά για την επιτυχία των πολιτικών σου, με μοναδικό στόχο την
ανάπτυξη και την μακροημέρευση της χώρας σου. Για να συμβεί, όμως, αυτό
προϋποτίθενται συγκρούσεις με κατεστημένα συμφέροντα και παρωχημένες
νοοτροπίες. Χρειάζεται «να σπάσουν αυγά», όπως συνηθίζεται να λέγεται απλοϊκά,
αλλά ουσιαστικά. Όσοι το αποτόλμησαν πήγαν σπίτια τους. Γιατί ήταν η εξαίρεση
ενός κανόνα, με παθολογικά χαρακτηριστικά.
Ο
ενεργειακός τομέας δεν εξαιρείται από αυτήν την παθογένεια. Έτσι κι αλλιώς και
από μόνος του ο μακροχρόνιος σχεδιασμός στα ενεργειακά ζητήματα ενέχει
δυσκολίες, που σχετίζονται από μια σειρά αβεβαιότητες σε ό,τι έχει να κάνει με
την εξέλιξη οικονομικών μεγεθών συναφών με τα ενεργειακά δεδομένα. Πόσο μάλλον
όταν συσχετίζεται και με τις πολιτικές της εκάστοτε κυβέρνησης και τις
δεσμεύσεις που αναλαμβάνει για την εξυπηρέτηση ποικιλότροπων συμφερόντων.
Είδαμε
πολλές φορές τα τελευταία δέκα κρίσιμα χρόνια πολιτικές στην ενέργεια να
αναιρούνται, να ακυρώνονται και να καταργούνται. Ακόμη και από υπουργούς της
ίδιας κυβέρνησης. Κάθε κυβέρνηση και μια πολιτική, κάθε υπουργός και μια άποψη.
Όταν
στην Ευρώπη είχε κατακτηθεί πολύ νωρίτερα η απελευθέρωση της αγοράς, ενώ τώρα
αναπτύσσονται πολιτικές σχετικές με τους στόχους της κλιματικής αλλαγής. Εμείς
ακόμη συζητάμε το εύρος και το είδος της απελευθέρωσης, κατατρεχόμενοι από
φοβικά σύνδρομα μήπως και απολεσθεί ο κρατισμός που βολεύει τους πάντες. Και τα
προβλήματα συσσωρεύονται όχι μόνον για τους ενδιαφερόμενους επενδυτές, αλλά και
τους καταναλωτές. Άραγε υπάρχει κοινός νους να αντιληφθεί ότι η ενέργεια μπορεί
να γίνει ένα από τα οχήματα ενίσχυσης του ΑΕΠ της χώρας;
Ψιλά
γράμματα. Ακόμη και αυτήν την τόσο δύσκολη περίοδο τα όποια μέτρα λαμβάνονται
περιορίζονται σε βραχυπρόθεσμους εισπρακτικούς στόχους και γι αυτό δεν θα έχουν
ποτέ το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Σιγά μην ασχοληθεί κανείς με μακροχρόνιους
σχεδιασμούς στον ενεργειακό τομέα. Παρωνυχίδα μπροστά στο θηριώδες χρέος που
οφείλει να εξυπηρετήσει η χώρα.
Αγνοούν
όμως οι κυβερνώντες μια αναμφισβήτητη αλήθεια. Με δεδομένο το πρόβλημα της
κλιματικής αλλαγής και η χώρα μας οφείλει να υιοθετήσει πρακτικές ευθυγραμμισμένες
με τη μείωση εκπομπών, όπως κάνουν ήδη και οι υπόλοιποι εταίροι μας στην
Ευρωπαϊκή Ένωση. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να λυθούν πολλοί «γόρδιοι δεσμοί» και να
αρθούν στρεβλώσεις χρόνων της ενεργειακής αγοράς. Ενδεχομένως, οι στόχοι αυτοί
να «κουμπώνουν». Η μελέτη του ΙΟΒΕ, η οποία βασίζεται όχι μόνον στις
υποχρεώσεις, αλλά και τους στόχους της κλιματικής αλλαγής, μπορεί να γίνει ένας
χρήσιμος «μπούσουλας» για αυτούς που καλούνται να σχεδιάσουν την ενεργειακή
πολιτική της χώρας. Όχι πάντως με ορίζοντα εκλογικό. Ας μην συμβεί και στην
ενέργεια ό,τι συνέβη και με το δημοσιονομικό τομέα. Να φθάσουμε στο χείλος του
γκρεμού και να μην μπορούμε να συμμαζέψουμε τα ασυμμάζευτα.