Παγκόσμιο Οικονομικό Αδιέξοδο

Ι. Έχουμε ταυτόχρονα κρίση χρέους στις ΗΠΑ ομοίως και στην Ευρώπη, αλλά και έντονη προειδοποίηση της Κίνας ότι η Αμερική ελέγχεται για την αξία των ομολόγων που της έχει πουλήσει. Είναι, άρα, προφανές ότι η διεθνής οικονομική κρίση του 2008 συνεχίζει να μαίνεται.

ΙΙ. Το ερώτημα: Φιλελευθερισμός ή Σοσιαλισμός. Απαντώ: Ορθολογισμός. Στην πρόσφατη άνθιση του αγγλοσαξωνικής υφής φιλελευθερισμού η θεωρία ήταν να μείνει το κράτος μακριά από την οικονομία διότι η επέμβαση του επιφέρει στρεβλώσεις (άρα και ελλείμματα). Επίσης και ότι, η ελεύθερη αγορά νομοτελειακώς αυτορυθμίζεται. Έτσι, όμως, επήλθε υπερβολική επέκταση (πιστώσεις) χωρίς επαρκή (εξασφαλιστική) αποταμίευση: Γιγάντωση, άρα, χωρίς θεμέλια. Η περίπτωση της «Lehman» είναι χαρακτηριστική. Μέχρι την πτώση της αξιολογούνταν στην κατηγορία Α΄ Α΄. Το παράδειγμα δεν είναι χωρίς προηγούμενο. Στην Μέκκα της κεφαλαιοκρατίας κορυφαίοι τραπεζίτες, ασφαλιστές και βιομήχανοι - ξαφνικά - ζήτησαν σωτηρία από το κράτος (!). Τέτοιος καπιταλισμός με κέρδη, δηλαδή, υπέρ των επιχειρηματιών και ζημίες σε βάρος του κράτους, δηλαδή του κοινωνικού συνόλου να λείπει. Αποτελεί κοροϊδία.

Έχει εμπειρικά αποδειχθεί ότι δεν κάνει το κράτος για επιχειρηματίας. Δεν πέτυχαν, όμως, και οι επιχειρηματίες την αυτορρύθμιση. Οι καλοί καπετάνιοι στην φουρτούνα φαίνονται. Επιχειρηματίες όμως - εκ των πλέον διακεκριμένων - σε παγκόσμια διάσταση απεδείχθησαν κακοί καπετάνιοι. Ήδη, εδώ, τονιστέο πως ό,τι τελικώς σωθεί, στην σ' εξέλιξη καταιγίδα θα έχει σωθεί από την ύπαρξη των κρατών. Όχι από συντονισμένη δράση και κοινωνική ευαισθησία επιχειρηματιών. Και η προσπάθεια θα στηριχθεί σε μέτρα κεϋνσιανάκαι προστατευτισμού.

Επί τέλους ό,τιέλειψε δεν είναι η ελευθερία οικονομικής δράσης, αλλά περίσκεψη στην χρήση της. Ανάλογα - άλλωστε - συνέβησαν και το 1929 και το 1987 (σε μικρή κλίμακα), ανεξαιρέτως υπό προεδρία ρεπουμπλικανική και φιλελεύθερη των ΗΠΑ.

Απαιτείται λοιπόν χωρίς - κατά το δυνατόν - προκαταλήψεις παγκόσμιο πλαίσιο ρύθμισης της οικονομίας. Η τελευταία πρέπει ναεξελιχθεί του λοιπού σε επίπεδα χαμηλότερης ευμάρειας (με περιορισμό πιστώσεων και μόχλευσης) σε βάσεις, όμως, ασφαλέστερες. ΙΙΙ. Οι δυσχέρειες, κυρίως, ανάγονται στην γεωπολιτική συγκυρία. Η συνθήκη του «Bretton Woods» (Ιούλ. 1944) οργάνωσε την μεταπολεμική ευημερία 800 εκατομ. - περίπου - κατοίκων του πλανήτη. Δηλαδή, κυρίως, Αμερικανών Δυτικοευρωπαίων, Γιαπωνέζων και Αυστραλών. Ήδη όμως συμμετοχή στην υλική μας ευμάρεια, αξιώνουν Κινέζοι 1,5 δισ. Ινδοί, 1,2 δισ. Μουσουλμάνοι 800 εκατομ. και Ρώσοι 300 εκατομ. Ό,τι ουσιαστικά ζητείται είναι η ανακατανομή των αγαθών. Όχι, δηλαδή, η εκταμίευση χρηματικών πόρων μάλιστα δε και $. Άλλωστε μετά την εγκατάλειψητου κανόνα του χρυσού το 1971 (Plaza Agreement) η αξία του $ - αλλά και των λοιπών νομισμάτων - έχει εκπέσει έναντι των αγαθών και δη αυτών που προέρχονται από μη ανανεώσιμες πηγές π.χ. πετρέλαιο, χρυσός κλπ.

Οι διαπραγματεύσεις για νέα παγκόσμια τάξη θα είναι εξαιρετικά κοπιώδεις. Δεν υπάρχει σήμερα (όπως τότε) υπερέχουσα δύναμη υπαγορεύουσα όρους. Τα συμφέροντα των ενδιαφερομένων δεν είναι κοινά. Η πολιτιστική στάθμη των επί μέρους χωρών παρουσιάζει τεράστιες διαφορές. Οι συνθήκες εργασίας π.χ. στην Κίνα είναι απαράδεκτες για τους εργαζομένους στην Δύση. Και ούτε οι κινεζικές σήμερα μπορούν να αναβαθμισθούν, ούτε οι δυτικές είναι εύκολο να υποβαθμισθούν. Αλλ΄αν κάτι τέτοιο δεν συμβεί οι αγορές τους δεν θα ομογενοποιηθούν. Δεν θα έχουμε οικονομική συνεργασία αλλ΄ αντιπαράθεση.

Ακόμη περισσότερο σήμερα η τρομοκρατία έχει δυνατότητες άκρως καταστροφικές. Η διάδοση των πυρηνικών όπλων απειλεί τον ίδιο τον πλανήτη. Κράτη υποθάλπουν την τρομοκρατία. Η ανησυχία ογκούται εν όψει των όσων συμβαίνουν π.χ. στο Ιράν, το Πακιστάν, την Βορ. Κορέα. Οι Ταλιμπάν φαίνεται πως κερδίζουν - τελικά - τον πόλεμο στο Αυγανιστάν.