Ερωταποκρίσεις για το Νέο Σχέδιο Διάσωσης της Ελλάδας

Τι αποφασίστηκε ;

Μια νέα οικονομική βοήθεια Προκειμένου να αποφύγει τη χρεοκοπία, η Ελλάδα θα λάβει ένα δεύτερο δάνειο,ύψους159δις ευρώ. Από το ποσό αυτό:

• 79δις θα προέρθουν από τα δημόσια ταμεία -το «ευρωπαϊκό ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας» ( EFSF) και το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ), υπό την αίρεση της αποδοχής της απόφασης εκ μέρους του- εκ των οποίων τα 45δις είναι το υπόλοιπο από το πρώτο πακέτο διάσωσης,
  
  
• 30δις θα προέρθουν από τις ιδιωτικοποιήσεις που θα γίνουν στην Ελλάδα ως το 2014
  
  
• Τα υπόλοιπα 50δις θα προέρθουν από τη συμμετοχή των ιδιωτών δανειστών, που την περίοδο 2011-2014 θα ανταλλάξουν εθελουσίως τα ελληνικά τους ομόλογα με μείωση της ονομαστικής τους αξίας κατά 21% κατά μέσο όρο. Ως το 2019 το ποσό αυτό αναμένεται να έχει φτάσει στα 106δις. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο δεν προσδιόρισε τις τεχνικές λεπτομέρειες της ανταλλαγής αυτής, αλλά φαίνεται πως θα ακολουθηθούν οι επιλογές του «διεθνούς οικονομικού ινστιτούτου» ( IFI) του οργανισμού παγκόσμιου τραπεζικού λόμπι. Οι ιδιώτες πιστωτές θα μπορούν να επιλέξουν μεταξύ (α) ανταλλαγής των σημερινών τους ομολόγων με άλλα, τριακονταετούς διάρκειας («μετακύληση»), (β) εξαγοράς των ομολόγων τους στη δευτερογενή αγορά, σε μικρότερη αξία της ονομαστικής.

Ελάφρυνση του ελληνικού χρέους (που σήμερα φθάνει στα 350δις ή το 150% του ελληνικού ΑΕΠ) Οι Ευρωπαίοι θα μειώσουν το επιτόκιο αποπληρωμής των ελληνικών δανείων από το 4.5% που είναι σήμερα κατά μέσο όρο σε κάτι μεταξύ 3.5%-4%. Επίσης, ο χρόνος αποπληρωμής των ελληνικών δανείων θα αυξηθεί από τα 7.5 χρόνια που είναι σήμερα σε 15-30 χρόνια.

Ένα «σχέδιο Μάρσαλ» για την Ελλάδα Θα επιταχυνθεί η εκταμίευση των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων προκειμένου να χρηματοδοτηθούν έργα που αφορούν τις υποδομές, η τόνωση καινοτόμων κλάδων της οικονομίας και η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με την «ευρωπαϊκή επιτροπή» (Κομισιόν) μπορεί να διατεθούν 7δις ευρώ, έναντι 1δις σήμερα.

Ελάφρυνση των όρων αποπληρωμής Τα άλλα κράτη-μέλη που βρίσκονται σε συνθήκες οικονομικής στήριξης (Ιρλανδία, Πορτογαλία) θα δουν επίσης τους δικούς τους όρους αποπληρωμής να επωφελούνται από ορισμένες ευνοϊκές διατάξεις για την Ελλάδα. Αλλά όμως « η συμμετοχή των ιδιωτών αφορά μόνο την Αθήνα, αλλά όχι την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, που θα τιμήσουν την υπογραφή τους» όπως τόνισε ο Νικολά Σαρκοζί ( Nicolas Sarkozy) την Πέμπτη (21/7) προκειμένου να μην προκληθεί πανικός στις αγορές.

Ενίσχυση του ευρωπαϊκού ταμείου αλληλοβοήθειας Ως σήμερα το EFSF παρενέβαινε δανείζοντας χρήματα μόνο σε κράτη-μέλη που αδυνατούσαν πια να βρουν δανεικά από τις αγορές, επειδή τα επιτόκια δανεισμού τους είχαν φθάσει σε απαγορευτικά επίπεδα. Από εδώ και πέρα όμως, με σκοπό να αποτραπούν νέες κερδοσκοπικές επιθέσεις, θα μπορεί να αγοράζει ομόλογα των κρατών-μελών στη δευτερογενή αγορά, όπου οι διεθνείς κάτοχοί τους τα ανταλλάσσουν πριν τη λήξη τους. Κατά τη διάρκεια της κρίσης το ρόλο αυτό τον έπαιζε η «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ), που όμως δεν επιθυμούσε να συνεχίσει το έργο αυτό, που εξάλλου δεν ανήκει στην εντολή που έχει λάβει.

Τέλος το EFSF θα μπορεί να χορηγεί δάνεια σε κράτη-μέλη που αντιμετωπίζουν πρόσκαιρα δανειακά προβλήματα, σύμφωνα με ένα μηχανισμό πιο ευέλικτο από την πολυμερή δανειακή βοήθεια.

Πρόκειται για μόνιμη λύση;

Ενώ το πρώτο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας περιλάμβανε μόνο την οικονομική της ενίσχυση, το δεύτερο σχέδιο συμπεριλαμβάνει μια σειρά από νέα εργαλεία που προορίζονται να περιορίσουν τις κερδοσκοπικές επιθέσεις.

Βραχυπρόθεσμα εργαλεία Μετά από ένα δύσκολο ξεκίνημα, οι Ευρωπαίοι ριψοκινδύνευσαν να προκαλέσουν πανικό στις αγορές, αναγγέλλοντας τελικά τη συμμετοχή των ιδιωτών στο νέο σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας. Το γεγονός αυτό οδήγησε τον οίκο αξιολόγησης «φιτς» να ανακοινώσει ήδη από την Παρασκευή (22/7) πως θα έθετε την Ελλάδα σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας». Οι συνάδερφοί της «Μούντι'ς» και «Στάνταρντ εντ Πουρ'ς» αναμένεται να την ακολουθήσουν, όπως είχαν προαναγγείλει εδώ και αρκετές εβδομάδες.

Από τη στιγμή που θα συμβεί αυτό, η ΕΚΤ δε θα έχει πλέον δικαίωμα να προμηθεύεται ελληνικά χρεόγραφα ως εγγύηση για να χρηματοδοτεί τις ελληνικές τράπεζες. Κάτι τέτοιο αναμένεται να θέσει σε πολύ δύσκολη θέση τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, που έχουν συσσωρεύσει μεγάλες ποσότητες ελληνικών χρεογράφων.

Προκειμένου να μπορεί η ΕΚΤ να κεφαλαιοποιεί παρ' όλα αυτά τις ελληνικές τράπεζες, η ευρωζώνη έθεσε στη διάθεσή τους ένα ακόμα «πακέτο», ύψους 35δις ευρώ. 'Αλλα 20δις προορίζονται να αναπληρώσουν τις αναμενόμενες ζημίες που θα έχουν οι ελληνικές τράπεζες από την υποβάθμιση της αξίας των χαρτοφυλακίων τους των κρατικών ομολόγων.

Αυτά τα δύο μέτρα λειτουργούν ως μέσο αποτροπής νέων κερδοσκοπικών επιθέσεων. Την Παρασκευή (22/7) η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων δέχθηκε θετικά τις αποφάσεις των Βρυξελλών. Πάντως, οι αντιδράσεις των χρηματιστηρίων από εδώ και πέρα θα παρακολουθούνται εκ του σύνεγγυς...

Ένα ακόμα ενθαρρυντικό στοιχείο είναι πως την Παρασκευή (22/7) ένας εκπρόσωπος του ISDA, του φορέα των διεθνών τραπεζικών παραγώγων και ομολογιών, δήλωσε πως το σχέδιο συμμετοχής ιδιωτών που εκπόνησε το IFI δεν πρόκειται να ενεργοποιήσει τα ομόλογα «διακινδύνευσης» ( CDS), κάτι που αν συνέβαινε θα είχε ολέθριες συνέπειες.

Μεσοπρόθεσμα εργαλεία Το δεύτερο σχέδιο σωτηρίας είναι πιο αξιόπιστο από το πρώτο διότι είναι πιο ρεαλιστικό και δίνει μεγαλύτερα χρονικά περιθώρια στην Ελλάδα, αλλά και στην Πορτογαλία και την Ιρλανδία, προκειμένου να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους -και μάλιστα με μειωμένο κόστος. Αυτή η ελάφρυνση των υποχρεώσεών τους θα τους δώσει ευρύτερα περιθώρια κινήσεων ώστε να εργασθούν για την ανάκαμψη των οικονομιών τους και να ξαναγίνουν συ των χρόνω αξιόχρεες. Παράλληλα, η επιτάχυνση της εκταμίευσης των ευρωπαϊκών πόρων για την Ελλάδα σηματοδοτεί την πολιτική βούληση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) να πυροδοτήσει την ανάπτυξη και να κατανικήσει τις υφεσιακές συνέπειες των προγραμμάτων λιτότητας, τόσο στα ευάλωτα κράτη-μέλη, όσο και σε ολόκληρη την Ένωση.

Όπως τονίζει η Σελίν Αντονίν ( Cé line Antonin) του «κέντρου οικονομικής έρευνας» ( OFCE) « αυτό που θα αποτρέψει πραγματικά την επέκταση της κρίσης, δεν είναι άλλο από την επιστροφή στην ανάπτυξη». Το συμπέρασμα αφορά και την Ιταλία: « οι φόβοι που δημιουργήθηκαν εδώ και δεκαπέντε ημέρες για την τύχη της δε θα είναι παροδικοί και δε θα μπορέσουν να διασκεδασθούν, παρά μόνο αν ανακάμψει η οικονομία της». Αλλά το ελληνικό δημόσιο χρέος το 2016 θα βρίσκεται ακόμα στο 120% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις.

Ανησυχίες επίσης προβάλλει από τη μεριά της και η «ευρωπαϊκή ομοσπονδία ανταλλαγής εγγυήσεων» ( FESE). Όλοι οι αναλυτές χαιρετίζουν τα νέα εργαλεία παρέμβασης της ΕΕ, αλλά αναρωτιούνται αν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις νέες της φιλοδοξίες χωρίς να αυξήσει τα 440δις ευρώ που διαθέτει ως σήμερα για το σκοπό αυτό.

Μπορούμε να μιλάμε για «ιστορικές αποφάσεις»;

Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από διεθνείς παρατηρητές και ΜΜΕ. Μολαταύτα, αν η συμφωνία της Πέμπτης σηματοδοτεί πράγματι μια στροφή, μένει πολύς δρόμος ακόμα ως ότου μπορέσουμε να μιλήσουμε για πραγματικό οικονομικό και δημοσιονομικό φεντεραλισμό.

Ηχηρό πολιτικό μήνυμα « Το βασικότερο θετικό σημείο της συμφωνίας αυτής», σημειώνει η Σεσίλ Αντονίν, « είναι το πολιτικό μήνυμα που απέστειλαν τα μέλη της ευρωζώνης πως δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν κανένα κράτος-μέλος τους, άρα ούτε το κοινό τους νόμισμα». Μέχρι σήμερα, οι αγορές διατηρούσαν σοβαρές αμφιβολίες ως προς αυτό.

Ημιτελής φεντεραλισμός Η μεταρρύθμιση του EFSF και η δυνατότητά του να μπορεί να αγοράζει το χρέος των κρατών-μελών του στη δευτερογενή αγορά είναι ένα πρώτο βήμα προς την ενοποίηση των δημοσίων χρεών σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, από τη στιγμή μάλιστα που οι εξαγορές αυτές θα πραγματοποιούνται με χρήματα που θα διαθέτουν τα κράτη-μέλη. Μένει να δούμε αν ο μηχανισμός θα διαθέτει την απαραίτητη ευελιξία: η απόφαση απαιτεί την ομοφωνία όλων των κρατών-μελών που θα παρεμβαίνουν στις περιπτώσεις εκείνες που η ΕΚΤ θα έχει προηγουμένως αξιολογήσει ως «επείγουσες».

Για τον Φιλίπ Βεστέρ ( Philippe Waechter) του οργανισμού διαχείρισης κεφαλαίων «νατιξίς», « το επόμενο στάδιο πρέπει να είναι η κατάργηση αυτής της ομοφωνίας». Το ευρωπαϊκό συμβούλιο εκφράστηκε υπέρ της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης. Οι Νικολά Σαρκοζί και 'Ανγκελα Μέρκελ ( Angela Merkel) προτίθενται να καταθέσουν τις προτάσεις τους στην κατεύθυνση αυτή ως το τέλος του καλοκαιριού, ενώ το ίδιο θα κάνει ως το φθινόπωρο και ο πρόεδρος του συμβουλίου Χέρμαν Bαν Ρομπάι ( Herman Van Romuy).