Τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες θα υπάρχει σημαντική
αβεβαιότητα στη διεθνή αγορά πετρελαίου, καθώς οι επιχειρήσεις και οι πολιτικοί
θα προσπαθούν να εκτιμήσουν πόσο μεγάλο μέρος της λιβυκής παραγωγής αργού θα
επανέλθει σε λειτουργία και πότε. Η πραγματικότητα είναι ότι ακόμα και με το
τέλος του καθεστώτος Καντάφι, θα χρειαστεί πολύς χρόνος ώστε να φτάσει η
παραγωγή στα προηγούμενά της επίπεδα.
Τα βασικά ερωτήματα είναι τα εξής:
-
Πόσο γρήγορα μπορεί η παραγωγή και οι εξαγωγές της
Λιβύης να επανέλθουν;
-
Ποια θα είναι η αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας;
-
Έχει δοθεί τέλος πλέον στην επίδραση που ασκούν οι
φόβοι για αποσταθεροποίηση στη Μέση Ανατολή;
-
Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της απόκλισης μεταξύ του
συμβολαίου
WTI
με το
Brent;
Η παραγωγή της Λιβύης έφτανε τα 1,59 εκατ. βαρέλια ανά ημέρα
τον Ιανουάριο. Ως τον Ιούλιο, είχε υποχωρήσει στα 100.000 βαρέλια. Η Σαουδική
Αραβία κάλυψε το μεγαλύτερο μέρος της απώλειας, προσθέτοντας 1,5 εκατ. βαρέλια
έκτοτε στην ημερήσια παραγωγή της.
Σε αντίθεση με το Ιράκ, η ζημιά στις παραγωγικές υποδομές
της Λιβύης ήταν σχετικά μικρές. Βεβαίως, έχουν σημειωθεί ζημιές, αλλά όχι στην
κλίμακα του Ιράκ, όπου οι πετρελαιοπηγές εσκεμμένα ανατινάχθηκαν. Συνεπώς, στη
θεωρία η παραγωγή μπορεί να ανακτηθεί σχετικά γρήγορα. Επίσης, αντίθετα από τη
Βενεζουέλα και τη Ρωσία 20 χρόνια πριν, η λιβυκή παραγωγή είναι σχετικά πιο
εύκολη, άρα δεν υπάρχουν σημαντικοί γεωπολιτικοί λόγοι που να καθυστερήσουν την
ανάκαμψή της.
Με βάση τα παραπάνω, οι πετρελαϊκές έχουν απομακρύνει το
προσωπικό τους από τις μονάδες παραγωγής και θα προσέξουν πολύ προτού το
επαναφέρουν. Η επόμενη μέρα ενός εμφύλιου είναι πάντα απρόβλεπτη και οι
ανησυχίες για την ασφάλεια θα παραμείνουν ακόμα για καιρό. Υπάρχει επίσης το
ερώτημα σχετικά με την αποτελεσματικότητα της νέας διοίκησης και των νέων
κυβερνητικών δομών. Οι αντιδικίες, οι βεντέτες και οι φυλετικές έριδες δεν
αποκλείονται στις ερχόμενες εβδομάδες και θα καθυστερήσουν την επάνοδο στην
ομαλότητα. Ακόμα και τότε, η διοίκηση θα θέλει να επαναδιαπραγματευτεί πολλές
από τις πετρελαϊκές συμφωνίες του παλαιού καθεστώτος και αυτό είναι κάτι
χρονοβόρο.
Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι ορισμένες εργασίες θα
ξεκινήσουν στις επόμενες εβδομάδες και ότι η χώρα μπορεί να φτάσει και πάλι στα
300-500.000 βαρέλια ανά ημέρα ως τα τέλη του έτους. Αυτές είναι και οι πιο
εύκολες πετρελαιοπηγές. Πέρα από αυτές, η πρόοδος θα είναι πιο αργή και
δύσκολη, άρα η πλήρης ανάκαμψη της παραγωγής θα μπορούσε να διαρκέσει ως τα
τέλη του 2012. Μέχρι να εκτιμηθεί η ζημιά και να βελτιωθεί η ασφάλεια, η ανάκαμψη
θα είναι αργή και οι προβλέψεις δυσχερείς.
Στο μεταξύ, η Σαουδική Αραβία υπολογίζεται πως έχει αυξήσει
την παραγωγή της κατά 1,5 εκατ. βαρέλια, από 8,4 εκατ. τον Ιανουάριο σε 9,8
εκατ. τον Ιούλιο. Πρόκειται για μια αυξημένη ποσότητα σε σύγκριση με την ποσόστωση
των 8,05 εκατ. βαρελιών που προβλέπεται από τον
OPEC. Τα περισσότερα μέλη του
οργανισμού, ιδίως τα «γεράκια των τιμών», Λιβύη και Αλγερία, θα πιέσουν το
Ριάντ να μειώσει την παραγωγή του παράλληλα με την ανάκαμψη της λιβυκής
παραγωγής. Η νέα κυβέρνηση της Λιβύης επίσης αναμένεται να πιέσει προς αυτή την
κατεύθυνση.
Οι Σαουδάραβες αντιμετωπίζουν ένα δίλημμα με τρεις όψεις:
1. Οι κυβερνήσεις των εισαγωγικών κρατών (Ευρώπη, ΗΠΑ,
Ιαπωνία, Κίνα κτλ) θα πιέσουν τη Σαουδική Αραβία να διατηρήσει την παραγωγή
της, ώστε να μειωθεί η τιμή του αργού όσο το δυνατόν πιο χαμηλά. Η
προτεραιότητά τους είναι να δώσουν ώθηση στην παγκόσμια οικονομία με τον τρόπο
αυτό.
2. Οι Σαουδάραβες επιδιώκουν να ανακτήσουν την χαμένη
πρωτοκαθεδρία τους στο εσωτερικό του
OPEC. Υπέστησαν μια ήττα στη σύνοδο του Ιουνίου, όταν προσπάθησαν
να αυξήσουν τις ποσοστώσεις και αυτό τους απασχόλησε έκτοτε. Η διατήρηση της
παραγωγής, τη στιγμή που πέφτει η τιμή του
Brent θα επέτρεπε στο Ριάντ να δείξει στα «γεράκια» ότι ελέγχει
τα πράγματα.
3. Απέναντι στους πολιτικούς αυτούς παράγοντες, υπάρχει ο
προϋπολογισμός της Σαουδικής Αραβίας. Μια συνέπεια της Αραβικής Άνοιξης ήταν ότι
η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αυξήσει σημαντικά τις δαπάνες της, σε μια προσπάθεια
εξευμενισμού ενός από τους πιο πολυπληθείς νεανικούς αρσενικούς πληθυσμούς του
αραβικού κόσμου. Αυτό σημαίνει ότι ενώ ο προϋπολογισμός υπολογιζόταν με βάση
μια τιμή πετρελαίου στα 75 δολάρια ανά βαρέλι το 2010, το 2012 θα υπολογίζεται
με βάση μια τιμή στα 110 δολάρια. Φέτος, η μέση τιμή του
Brent
είναι κοντά
στα 110 δολάρια, άρα επαρκεί για τις ανάγκες της Σαουδικής Αραβίας, όχι όμως και
τον χειμώνα.
Τέλος, η Συρία, η Υεμένη και το Σουδάν δεν αποτελούν ζητήματα
για την αγορά πετρελαίου. Το Ισραήλ και η Αίγυπτος όμως είναι. Το κυρίαρχο θέμα
είναι οι εκλογές του Νοεμβρίου στην Αίγυπτο. Ο στρατός διατηρεί τον έλεγχο προς
το παρόν και θα ακούσει τις εκκλήσεις των ΗΠΑ για ομαλές σχέσεις με το Ισραήλ.
Ο απρόβλεπτος παράγοντας όμως είναι το αν πολιτικές ομάδες θα προσπαθήσουν να
αυξήσουν τη διασυνοριακή ένταση πριν τις εκλογές. Αν κάτι τέτοιο συνέβαινε, τότε
η διεθνής αγορά θα ήταν πολύ πιο ευαίσθητη από ότι στην περίπτωση της Συρίας.