Οι πολιτιστικές διαφορές δεν έχουν
σημασία· αυτό που μετράει είναι οι οικονομικές πολιτικές και
κατευθύνσεις μιας χώρας.
Πάρτε τη Φιλανδία, που σήμερα
θεωρείται η πιο «επιθετική» σκανδιναβική χώρα. Στα τέλη της δεκαετίας
του '80 η Φιλανδία πέρασε μια σοβαρή ύφεση: οι υπερβολές του
ανεξέλεγκτου τομέα χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών έπληξαν την οικονομία
της χώρας, ενώ η παγκόσμια οικονομία περνούσε μια κάμψη και οι εμπορικές
συναλλαγές της Φιλανδίας με τη Σοβιετική Ένωση κατέρρεαν. Αλλά η
Φιλανδία ανταποκρίθηκε θετικά στη δύσκολη εκείνη συγκυρία και
απελευθέρωσε σημαντικούς κλάδους της οικονομίας της, που
παραδοσιακά έθεταν σοβαρούς περιορισμούς στην είσοδο νέων παικτών στην
αγορά. Έτσι η οικονομία της χώρας, που είχε θεμελιωθεί πάνω στα
ιδεώδη του οικονομικού πατριωτισμού, αναμορφώθηκε σε μια οικονομία με
ελεύθερες και ανοικτές αγορές. Το 1995, η Φιλανδία εντάχθηκε στην
Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).
Η ελληνική οικονομία βρίσκεται
στο ίδιο ακριβώς σημείο που βρισκόταν η φιλανδική πριν 20 χρόνια. Η
νότια Ευρώπη, κι ιδιαίτερα η Ελλάδα, πασχίζουν να εκσυγχρονίσουν τις
οικονομίες τους, να εισαγάγουν διαφάνεια στις τοπικές συναλλαγές και να
εφαρμόσουν καλούς και αποτελεσματικούς τρόπους ρύθμισης των αγορών τους.
Οι Φιλανδοί, οι Γερμανοί -και
άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ με ανθηρές οικονομίες- εκφράζουν δυσθυμία και
δυσαρέσκεια προς τους εταίρους τους, του ευρωπαϊκού νότου
ιδιαιτέρως, και τους αποκαλούν τεμπέληδες και εγωιστές. Ορισμένοι
επικριτές μάλιστα, υπονοούν πως εδώ έχουμε να κάνουμε με κάποια ιδιαίτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά της νότιας Ευρώπης, που
αντιβαίνουν προς εκείνα της Σκανδιναβίας ή της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Αλλά όμως στην Ελλάδα οι
εργαζόμενοι
εργάζονται περισσότερες ώρες
από ότι σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Ο μόχθος τους αυτός όμως δε
μεταφράζεται σε ΑΕΠ, διότι η οικονομία τους δεν είναι αποτελεσματική ή
παραγωγική. Επιπλέον, την εργασία τους την καρπώνονται οι
ίδιες προσοδοθηρικές δυνάμεις και ολιγοπωλιακές αγορές που βίωναν και οι
Φιλανδοί πριν 20 χρόνια.
Η εντύπωση που καλλιεργείται
σήμερα περί διακριτών πολιτιστικών χαρακτηριστικών, που
διαχωρίζουν το βορρά από το νότο της Ευρώπης, δεν ισχύει. Εξίσου
παράλογος θα ήταν ο ισχυρισμός πως οι Φιλανδοί του τέλους της δεκαετίας
του '80 ήταν ριζικά διαφορετικοί από τους σημερινούς! Από
την άλλη, είναι αλήθεια πως η σημερινή σοβαρή κρίση ενισχύει την
εντύπωση πως υπάρχουν χαοτικές πολιτιστικές διαφορές μεταξύ βορρά και
νότου, πόσο μάλλον που η διάσωση της ευρωζώνης και του τραπεζικού
της συστήματος απαιτεί την οικονομική ενίσχυση του νότου.
(Ο Θοδωρής Πελαγίδης είναι Καθηγητής Οικονομικών
στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς).
(μετάφραση: www.ppol.gr)