Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποίησε χτες (20 Σεπτεμβρίου) τα σχέδιά της για την αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης της ΕΕ από την κατανάλωση φυσικών πόρων, προτείνοντας στα 27 κράτη μέλη να υπογράψουν μία σειρά από βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους περιβαλλοντικούς στόχους μέχρι το τέλος του 2013.
Ο «Οδικός Χάρτης» της Επιτροπής για μία επαρκή σε πόρους Ευρώπη, που υιοθετήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου, προτείνει την εισαγωγή δεικτών επάρκειας πόρων και στόχων στο μπλοκ των 27 κρατών μελών.
Εκτός από υποχρεωτικές προϋποθέσεις επάρκειας σε συσκευές χρήσης νερού, οι οποίες έχουν ήδη δρομολογηθεί για το 2012, το έγγραφο δεν κάνει λόγο για νομικά δεσμευτικούς στόχους προς το παρόν.
Σε κάθε περίπτωση, πριν προτείνει οποιαδήποτε νομοθετική δεσμευτική ρύθμιση, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ δεσμεύεται να εκτιμήσει τις συνέπειες σε κάθε μία από αυτές.
Παρουσιάζοντας το αρχικό έγγραφο πολιτικής για την επάρκεια πόρων, ο Επίτροπος της ΕΕ για το Περιβάλλον, JanezPotočnik, τόνισε ότι τον περασμένο αιώνα είδαμε τον παγκόσμιο πληθυσμό να τετραπλασιάζεται, με την παραγωγή του να αυξάνεται 40 φορές περισσότερο, τα αλιεύματα 9 φορές, η κατανάλωση νερού 9 φορές, οι εκπομπές CO2 17 φορές και η ενεργειακή κατανάλωση 16 φορές.
«Δεν μπορούμε απλά να συνεχίσουμε με αυτόν τον τρόπο,» δήλωσε ο Potočnik. «Μπορούμε να διασώζουμε τις τράπεζες και την οικονομία μας, αλλά όχι τον πλανήτη μας,» είπε, «τονίζοντας ότι η πρωτοβουλία παρουσιάζει πλαίσιο για τον «σταδιακό μετασχηματισμό της οικονομίας μας» και ότι σηματοδοτεί την έναρξη «συστημικής προσέγγισης για την επάρκεια πόρων» σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ.
Άμεσος έλεγχος της προόδου
Όμως, η Επιτροπή προβάλλει την άμεση στάθμιση της προόδου στην κατεύθυνση της επαρκούς σε πόρους οικονομία, πριν το σχεδιασμό «ισχυρών και εύκολα κατανοητών δεικτών» μέχρι το τέλος του 2013.
Για να το επιτύχουμε, η ΕΕ προτείνει χαρτογράφηση της προόδου μέσω ενός προσωρινού δείκτη – με την ονομασία «παραγωγικότητα των πόρων» - ο οποίος θα μετρά το ΑΕΠ σε σχέση με την υλικής κατανάλωση εκφρασμένος σε ευρώ/τόνο. Μία μεγαλύτερη αναλογία θα μπορεί να επιδείξει καλύτερη απόδοση, με την ανάπτυξη να καταναλώνει σχετικά λιγότερους πόρους.
Ο δείκτης, ο οποίος θα συμπληρώνεται από σειρά άλλων δεικτών για σημαντικούς φυσικούς πόρους, όπως το νερό, γη, υλικά και άνθρακας οι οποίοι θα λαμβάνουν υπόψη τη συνολική κατανάλωση της ΕΕ σε τέτοιους πόρους.
Καταργώντας τις επικίνδυνες επιχορηγήσεις έως το 2012
Ένα απαραίτητο -και πιθανόν το πιο αμφιλεγόμενο μέρος της πρότασης της Επιτροπής- είναι η μετάθεση της φορολόγησης από την εργασία στη χρήση φυσικών πόρων.
Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ σημειώνει ότι «οι τιμές αγοράς είναι οι πρωταρχικοί δείκτες για τον καθορισμό επιλογών και επενδυτικών αποφάσεων αλλά δεν αντανακλούν αναγκαστικά τα πραγματικά κόστη χρήσης πόρων και τις συνέπειές τους στο περιβάλλον.»
Προτείνει κατόπιν στα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν τις πιο επικίνδυνες για το περιβάλλον επιχορηγήσεις (EHS) μέχρι το 2012 και να ετοιμάσουν σχέδια για την πλήρη κατάργησή τους μέχρι το 2020. Επικίνδυνες επιχορηγήσεις, όπως καταγράφηκαν από την Επιτροπή, περιλαμβάνουν φορολογικές μειώσεις ή απαλλαγές στους τομείς των ορυκτών καυσίμων, μεταφορών και ύδατος.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι επιχορηγήσεις αυτές «μπορούν να εγκλωβίσουν ανεπαρκείς πρακτικές και να εμποδίσουν επιχειρήσεις από το να επενδύουν σε πράσινες τεχνολογίες».
Η κατάργηση των EHS μέχρι το 2020 θα συνοδευτεί με «πράσινες φορολογικές μεταρρυθμίσεις,» οι οποίες προβλέπουν αυξανόμενο ποσοστό περιβαλλοντικών φόρων και κατάργηση της φορολόγησης της εργασίας με στόχο την αύξηση της απασχόλησης και την οικονομική ανάπτυξη.
Μεταστροφή των αποβλήτων σε μία πηγή
Ο «Οδικός Χάρτης» επίσης, προτείνει τη μετατροπή των αποβλήτων σε μια βασική πηγή με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές πρώτων υλών , τις χαμηλότερες δυνατές επιπτώσεις στο περιβάλλον και το άνοιγμα σε νέες αγορές.
Ωστόσο, για την τροφοδότηση αποβλήτων στην οικονομία ως πρώτη ύλη, «πολύ περισσότερη προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην επαναχρησιμοποίηση κα στην ανακύκλωση,» σημειώνει ο Επίτροπος. Για τη δημιουργία μιας τέτοιας οικονομίας βασισμένης στην ανακύκλωση, η ΕΕ προτείνει ένα συνδυασμό πολιτικών –για το σχεδιασμό του προϊόντος με στόχο την ενσωμάτωση της προσέγγισης του νέου τόπου ζωής, τη βελτίωση της συνεργασίας κατά μήκος όλων των παραγόντων της αγοράς κατά μήκος μιας αλυσίδας αξιών, την καλύτερη συλλογή των αποβλήτων και την ανακύκλωση, καθώς και οι δημόσιες επενδύσεις σε σύγχρονες εγκαταστάσεις για την επεξεργασία αποβλήτων και την ανακύκλωση υψηλής ποιότητας.
Μυριάδες πρωτοβουλιών σε καίριους τομείς, τους πόρους
Ο οδικός Χάρτης καθορίζει ένα στόχο μέχρι το 2020 για όλες τις βασικές πηγές-κλειδιά – οι υπηρεσίες οικοσυστήματος, βιοποικιλότητας, τα ορυκτά και τα μέταλλα, το νερό, ο αέρας, η γη και ο ήλιος και οι θαλάσσιοι πόροι-και απαριθμεί μια σειρά από δράσεις και πρωτοβουλίες που η ΕΕ και τα μέλη της θα πρέπει να ξεκινήσουν.
Εκτείνουν μορφή χαρτογράφησης της κατάστασης των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών σε μια ανακοίνωση σχετικά με τη «γαλάζια ανάπτυξη» με στόχο την αύξηση της αειφόρου χρήσης των θαλάσσιων πόρων.
Σύμφωνα με το κείμενο, η διατροφή, η στέγαση και η κινητικότητα είναι συνήθως υπεύθυνες για το 70-80% όλων των περιβαλλοντολογικών επιπτώσεων στις βιομηχανικές χώρες. Ως εκ τούτου, προσδιορίζει συγκεκριμένες δράσεις και το 2020 ως ορόσημα για τους.
Προγραμματισμένες πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν μια ανακοίνωση σχετικά με την αειφόρο διατροφή, ενέργειες που διασφαλίζουν μια αποτελεσματική κινητικότητα και μια ανακοίνωση για τα βιώσιμα κτίρια.