Ευρωπαίοι κατασκευαστές χάλυβα προειδοποιούν ότι έχουν φτάσει στα όρια της ποσότητας του ανακυκλωμένου μετάλλου που μπορεί να τροφοδοτήσει τα χαλυβουργεία τους, καθώς ο ανταγωνισμός για υπολείμματα μετάλλου οδηγεί τις εξαγωγές στις αναδυόμενες ασιατικές οικονομίες. Η EurActiv μεταδίδει από το εργοστάσιο ArcelorMittal's, στη Γάνδη του Βελγίου.
Ανησυχίες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις δε φαίνεται να χρησιμοποιήθηκαν ως δικαιολογία όταν ο κολοσσός χάλυβα από το Λουξεμβούργο, Arbed, ίδρυσε μονάδα παραγωγής και στο Ghent.
Σήμερα, οι ιδιοκτήτες του εργοστασίου έχουν διαφορετικοί και στις προτεραιότητές τους πλέον περιλαμβάνονται ο διεθνής ανταγωνισμός και η απόδοση των πόρων, με την ανακύκλωση να ηγείται της προσπάθειας.
Μεταξύ του 10 και 15% του χυτοχάλυβα που παράγεται από το ArcelorMittal's στο Ghent, φτιάχνεται από ανακυκλωμένο μέταλλο. Η χρήση υπολειμμάτων μετάλλου μειώνει την ανάγκη εισαγωγής σιδηρομεταλλεύματος , του οποίου η τιμή έχει εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια. Επίσης βοηθάει στην εξοικονόμηση ενέργειας αφού το μέταλλο μπορεί να λιώσει κατευθείαν στο χαλυβουργείο.
«Χρησιμοποιούμε μεγάλη ποσότητα υπολειμμάτων μετάλλου,» αναφέρει ο Richard Mortier, επικεφαλής περιβάλλοντος στο εργοστάσιο ArcelorMittal's. Προσθέτει, όμως, ότι η χρήση αυτή στο εργοστάσιο, η οποία παράγει κυρίως υψηλής ποιότητας επίπεδο χάλυβα, τώρα φτάνει στα όριά της, με την αποτελεσματική χρήση 200 kg για κάθε παραγόμενο τόνο.
«Αυτό είναι το μέγιστο δυνατό,» τονίζει ο Mortier, εξηγώντας ότι ποσότητα μεγαλύτερη από αυτή θα απαιτούσε πρόσθετη – και ακριβή – ξεχωριστή εγκατάσταση για την τήξη των υπολειμμάτων μετάλλου.
Τα υπολείμματα μετάλλου σπανίζουν
Επιπλέον, δεν είναι όλα τα προϊόντα που περιέχουν μέταλλα κατάλληλα για ανακύκλωση.
Παλιά αυτοκίνητα για παράδειγμα περιέχουν πολλά «εξωτικά υλικά» όπως χαλκό, πλαστικά ή μπαταρίες, τα οποία μπορούν να διαβρώσουν την ποιότητα του χάλυβα που απαιτείται από τους πελάτες της αυτοκινητοβιομηχανίας, εξηγεί ο Mortier. Άλλα προϊόντα όπως κουτάκια αναψυκτικών είναι επίσης ακατάλληλα «διότι δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε την ποιότητα» του τελικού προϊόντος.
Όμως ακόμα και για τα χαμηλότερης ποιότητας μέταλλα, η αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης έχει καταστεί δύσκολη διότι απλά δε συναντάμε αρκετά υπολείμματα μετάλλου διαθέσιμα στην αγορά.
«Ενώ η ζήτηση για υπολείμματα μετάλλου αυξάνεται γρήγορα παγκοσμίως, η γενιά των υπολειμμάτων μετάλλου εκλείπει,» αναφέρει ο Matteo Rigamonti από την ευρωπαϊκή ένωση κατασκευαστών χάλυβα, Eurofer.
Η Ευρώπη παράγει αρκετή ποσότητα υπολειμμάτων μετάλλου για τις ίδιες ανάγκες της, αλλά η περισσότερη από αυτή εξάγεται στο εξωτερικό, σε αναδυόμενες ασιατικές οικονομίες, συμπληρώνει ο Rigamonti. «Μόνο μία ώριμη οικονομία όπως αυτή της ΕΕ μπορεί να παράγει επαρκή όγκο υπολειμμάτων μετάλλου που να ανταποκρίνεται στη ζήτηση, σε αντίθεση με τις αναδυόμενες ή τις αναπτυσσόμενες χώρες οι οποίες δε διαθέτουν βιομηχανικές υποδομές που να χρονολογούνται εδώ και πολλά χρόνια έτσι ώστε να παράγουν και μεγάλο όγκο υπολειμμάτων.»
Την τελευταία δεκαετία, οι εξαγωγές υπολειμμάτων μετάλλου από την ΕΕ των 27 έχουν διπλασιαστεί, από τους 9,403 το 2000 στους 18,985 το 2010, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat. Εντωμεταξύ η κατανάλωση ανακυκλωμένων υπολειμμάτων μετάλλου τείνει να μειώνεται από τους 100,256 τόνους το 2000 στους 95,900 το 2010, σύμφωνα με τη Eurofer.
«Τα τελευταία χρόνια ερχόμαστε αντιμέτωποι με μία ανησυχητική αύξηση υπολειμμάτων μετάλλου που εξάγεται από την ΕΕ στις τρίτες χώρες,» δήλωσε ο Rigamonti στη EurActiv.
Ο Rigamonti αναφέρει με δυσαρέσκεια ότι αυτό οφείλεται κυρίως στη στρέβλωση του ανταγωνισμού στη διεθνή αγορά υπολειμμάτων μετάλλου. «Ενώ η ευρωπαϊκή αγορά είναι εντελώς ανοιχτή χωρίς προστατευτικές πολιτικές στις εξαγωγές υπολειμμάτων μετάλλου, ένας μεγάλος αριθμός χωρών απαγορεύουν τις εξαγωγές των εγχώριων υπολειμμάτων τους.»
Οι διαφορετικές ιδιότητες των υπολειμμάτων μετάλλου
Μία άλλη εξήγηση για τη μείωση των ποσοστών ανακύκλωσης είναι ότι η χαμηλή ποιότητα υπολειμμάτων μετάλλου μεταφέρεται ολοένα και περισσότερο στο εξωτερικό για τήξη σε φθηνότερη τιμή από αυτή της Ευρώπης.
«Η παραγωγική ικανότητα στη Μέση Ανατολή και την Άπω Ανατολή έχει μεγαλώσει σημαντικά τα τελευταία χρόνια και περαιτέρω σταθμοί είναι υπό κατασκευή,» προσθέτει ο Rigamonti, αναφερόμενος στην Τουρκία, αλλά και το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ.
Αυτά τα χαμηλότερα ποιότητας επίπεδα χάλυβα παράγονται με τη μέθοδο «Κάμινο Ηλεκτρικού Τόξου (EAF),» η οποία χρησιμοποιείται για παράδειγμα στην παραγωγή δοκαριών μετάλλου για τον κατασκευαστικό κλάδο ή στην κατασκευή σιδηροδρομικών γραμμών.
«Στην παραγωγή μέσω καμίνου ηλεκτρικού τόξου, το ποσοστό υπολειμμάτων μετάλλου που μπορείς να χρησιμοποιήσεις αγγίζει το 100%,» εξηγεί ο Mortier, ενώ το εργοστάσιο ArcelorMittal κυρίως παράγει επίπεδο χάλυβα βασισμένο σε καθαρό σιδηρομετάλλευμα.
«Αυτό που παράγουμε εδώ είναι προϊόντα από επίπεδο χάλυβα με υψηλή προστιθέμενη αξία, από χάλυβα υψηλής αντοχής. Και ενώ προορίζονται για μεταλλουργικές εργασίες, δεν μπορείς αναπόφευκτα να ξεγελάσεις τον καθαρό χάλυβα με υπολείμματα μετάλλου,» αναφέρει ο Mortier. «Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στα υπολείμματα μετάλλου που αγοράζουμε.»
Εξάλλου, μέρος από τον χάλυβα ποτέ δεν καταλήγει πίσω στην αλυσίδα παραγωγής. Τα παλιά αυτοκίνητα μπορεί να εξάγονται εκτός Ευρώπης και τα δοκάρια μετάλλου που χρησιμοποιούνται στον κατασκευαστικό τομέα να παραμένουν στο έδαφος όταν τα κτίρια διαλύονται, που σημαίνει ότι μέρος από τον χάλυβα χάνεται αναπόφευκτα.
«Αν παρατηρήσεις τις παγκόσμιες αγορές χάλυβα, υπάρχει πολύ μεγαλύτερη ζήτηση για χάλυβα από ό,τι μπορείς να παραγάγεις από τα υπολείμματα χάλυβα,» συμπληρώνει ο Mortier. «Το θέμα είναι η διαθεσιμότητα των υπολειμμάτων,» προσθέτει ο Koen Coppenholle από την ArcelorMittal. «Δεν υπάρχουν αρκετά υπολείμματα μετάλλου για την παραγωγή χάλυβα,» ακόμα και για προϊόντα χαμηλότερης ποιότητας, αναφέρει.
Μελλοντικά σχέδια
Στο μέλλον, το εργοστάσιο στη Γάνδη σκέφτεται να αυξήσει την ικανότητα τήξης ανακυκλωμένου χάλυβα. «Έχουμε κάποια επενδυτικά προγράμματα τα οποία ετοιμάζουμε για την αύξηση της χρήσης υπολειμμάτων στο χαλυβουργείο,» υπογραμμίζει ο Mortier.
Αυτό, αναφέρει, θα οδηγήσει στην επένδυση σε καινούριες εγκαταστάσεις για την τήξη των υπολειμμάτων μετάλλου. «Στην πραγματικότητα, αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένα νέο, μικρό χαλυβουργείο όπου θα μπορούμε να έχουμε κάμινο ηλεκτρικού τόξου για την παραγωγή μας,» καταλήγει ο Mortier, υπολογίζοντας ότι η επένδυση θα κοστίσει περίπου 100 εκατομμύρια ευρώ «τουλάχιστον».