«Μέγα σχέδιο» για διασυνοριακές ενεργειακές συνδέσεις στον
ηλεκτρισμό και στο φυσικό αέριο θα αναγγείλει τις επόμενες μέρες ο
Γερμανός επίτροπος Γκίντερ Έτινγκερ, με στόχους την αναβάθμιση της ενεργειακής
ασφάλειας της Ε.Ε., τη διευκόλυνση της διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό
ισοζύγιο και την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς στην ενέργεια.
Το σχέδιο, συνολικού προϋπολογισμού άνω των 200 δισ. ευρώ, έχει
ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για την Ελλάδα, καθώς θα διευκολύνει την υλοποίηση
σχεδίων όπως του Ήλιος και των αγωγών του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου
(ελληνοϊταλικός, ΤΑΡ).
Στην ύπαρξη του σχεδίου και στα οφέλη που αναμένει η Ελλάδα από αυτό είχε
αναφερθεί και ο υπουργός ΠΕΚΑ Γιώργος Παπακωνσταντίνου,παρουσιάζοντας το
Ήλιος (παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα από φωτοβολταϊκά και εξαγωγή
του ηλεκτρικού στην Ευρώπη), καθώς προϋποθέσεις για την υλοποίησή του είναι η
ενίσχυση των δικτύων ηλεκτρισμού στη ΝΑ. Ευρώπη και των διασυνοριακών
διασυνδέσεων με την κεντρική Ευρώπη, όπως και η πλήρης λειτουργία των
ενεργειακών αγορών.
Τα έργα προτεραιότητας που προκρίνονται μέχρι στιγμής περιλαμβάνουν τους
παρακάτω άξονες:
* Διασυνδέσεις ηλεκτρικών δικτύων Βορρά - νοτιοδυτικής Ευρώπης.
* Διασυνδέσεις δικτύων φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού Βορρά
- Νότου μεταξύ των χωρών της δυτικής, τηςανατολικής και της
νοτιοανατολικής Ευρώπης.
* Δημιουργία υπεράκτιου ηλεκτρικού δικτύου στη Βόρεια Θάλασσα.
* Δημιουργία συνδετήριων αγωγών πετρελαίου στην κεντρική και στην ανατολική
Ευρώπη.
* Διασυνδέσεις των ενεργειακών αγορών των βαλτικών χωρών στον ηλεκτρισμό
και στο φυσικό αέριο.
* Νότιος διάδρομος φυσικού αερίου.
* Ανάπτυξη έξυπνων δικτύων.
* Διασυνοριακό δίκτυο διακίνησης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα.
* Ενεργειακές «Λεωφόροι».
Το κείμενο το έχει επεξεργαστεί η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας Μεταφορών της
Επιτροπής και αποτελεί συνέχεια του προσχεδίου για ένα ολοκληρωμένο
ευρωπαϊκό ενεργειακό δίκτυο (το είχε παρουσιάσει πέρυσι τον Νοέμβριο ο επίτροπος
Ενέργειας).
Βασικές παραδοχές του νέου σχεδίου είναι ότι, για να υπάρξει μία πραγματικά
ενιαία ενεργειακή αγορά, η οποία θα πρέπει να αξιοποιεί τις ανανεώσιμες πηγές,
να εγγυάται την ασφάλεια εφοδιασμού και να αξιοποιεί τις τεχνολογίες «έξυπνης»
διαχείρισης δικτύων και της δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα,απαιτούνται
επενδύσεις περίπου 210 δισ. ευρώ μέχρι το 2020 στις ενεργειακές διασυνδέσεις.
Από το ποσό αυτό τα 140 δισ. θα πρέπει να διατεθούν για γραμμές μεταφοράς
υψηλής τάσης, 70 δισ. για αγωγούς μεταφοράς φυσικού αερίου υψηλής πίεσης
και 2,5 δισ. για την ανάπτυξη υποδομής δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του
άνθρακα.
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι στιγμής από τις Βρυξέλλες, το νέο,
επεξεργασμένο σχέδιο εστιάζει κυρίως στις δράσεις και δεσμεύσεις που θα πρέπει
να αναλάβουν τα κράτη-μέλη, ώστε να γίνει δυνατή η υλοποίηση των αναγκαίων
επενδύσεων, χωρίς να υπάρξουν γραφειοκρατικές και άλλες καθυστερήσεις.
Συγκεκριμένα, για όσα έργα χαρακτηρίζονται κοινού ενδιαφέροντος (Projects of
Common Interest - PCI), τα κράτη-μέλη θα πρέπει να υιοθετήσουν και να
εφαρμόσουν κοινούς κανόνες και διαδικασίες αξιολόγησης, αδειοδότησης
κ.λπ.
Έτσι, για να λάβουν τον χαρακτηρισμό αυτόν, θα πρέπει οπωσδήποτε να ενταχθούν
σε έναν από τους άξονες που περιγράφηκαν παραπάνω, να συμμετέχουν δύο ή
περισσότερες χώρες και να γνωμοδοτούν σχετικά οι εθνικές αλλά και η Ευρωπαϊκή
Ρυθμιστική Αρχή για την Ενέργεια.
Επιπλέον, θα πρέπει να έχουν χαρακτηριστικά που θα τους εξασφαλίζουν την
οικονομική βιωσιμότητα καιτην κοινωνική και περιβαλλοντική αποδοχή.
Η Επιτροπή προτείνει να μπορούν να γίνουν αποδεκτά και έργα που αφορούν μόνο σε
ένα κράτος. Όμως, στις περιπτώσεις αυτές, θα πρέπει αποδεδειγμένα τα θετικά
αποτελέσματά τους να είναι γενικότερα.
Για παράδειγμα, στα δίκτυα φυσικού αερίου, ένα κράτος θα μπορεί να προτείνει
την αύξηση της δυναμικότητας μιας διασυνοριακής σύνδεσης τουλάχιστον κατά
5%, ένα έξυπνο δίκτυο να εξυπηρετεί τουλάχιστον 100.000 χρήστες που
καταναλώνουν τουλάχιστον 300 γιγαβατώρες τον χρόνο, από τις οποίες το 20% θα
προέρχεται από ΑΠΕ.
One stop shop
Ωστόσο, η «επανάσταση» που θα φέρει, εφόσον εφαρμοστεί στο σύνολο του σχέδιο,
είναι η υιοθέτηση απότα κράτη-μέλη διαδικασιών fast track και one stop
shop για την προώθηση των επενδύσεων.Συγκεκριμένα, η Επιτροπή προτείνει
τη δημιουργία παρόμοιων υπηρεσιών σε κάθε κράτος-μέλος, οι οποίες θα
υποδέχονται τις επενδύσεις και την εφαρμογή κοινών ελάχιστων απαιτήσεων για τις
δημόσιες διαβουλεύσεις.
Για την επιπλέον επιτάχυνση των διαδικασιών, τα κράτη-μέλη θα κληθούν να
«εξορθολογίσουν» τις αξιολογήσεις των περιβαλλοντικών επιπτώσεων για τα έργα
κοινού ενδιαφέροντος, ενώ σε ειδικές περιπτώσεις,όταν δηλαδή κάποιο έργο
θαέχει κριθεί ως υπέρτατου δημοσίου συμφέροντος,θα μπορεί να
εκτελεστεί ακόμη και με αρνητική αξιολόγηση της μελέτης περιβαλλοντικών
επιπτώσεων.
Οι προτάσεις της Επιτροπής, όπως είναι φυσικό, έχουν προκαλέσει τις αντιδράσεις
περιβαλλοντικών οργανώσεων και μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, γιατί
θεωρείται ότισυγκρούονται με τις διατάξεις οδηγιών για το περιβάλλον και τους
όρους αποδοχήςτων μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων.