Το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία ανακοίνωσαν το σχέδιό τους για αγωγό από το Νότιο Καύκασο που θα μεταφέρει αέριο του Σαχ Ντενίζ προς τη ΝΑ Ευρώπη. Εκ πρώτης όψεως, φαίνεται πως εξαιτίας του θα εγκαταλειφθεί ο Nabucco και οι δύο άλλοι αγωγοί που έχουν υποβάλει πρόταση, αλλά ουσιαστικά πρόκειται για την δημιουργία μιας μορφής διαπραγμάτευσης στην οποία το Αζερμπαϊτζάν θα μπορέσει να προωθήσει τα στρατηγικά του συμφέροντα πιο αποτελεσματικά απέναντι στις κοινοπραξίες

Το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία ανακοίνωσαν το σχέδιό τους για αγωγό από το Νότιο Καύκασο που θα μεταφέρει αέριο του Σαχ Ντενίζ προς τη ΝΑ Ευρώπη. Εκ πρώτης όψεως, φαίνεται πως εξαιτίας του θα εγκαταλειφθεί ο Nabucco και οι δύο άλλοι αγωγοί που έχουν υποβάλει πρόταση, αλλά ουσιαστικά πρόκειται για την δημιουργία μιας μορφής διαπραγμάτευσης στην οποία το Αζερμπαϊτζάν θα μπορέσει να προωθήσει τα στρατηγικά του συμφέροντα πιο αποτελεσματικά απέναντι στις κοινοπραξίες, οι οποίες λόγω της προσήλωσής τους στα έργα, αδυνατούν να έχουν μια πιο ευρεία αντιμετώπιση των πραγμάτων.

Υπόβαθρο: Τον Μάιο του 2009, οι πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Κομισιόν, το Αζερμπαϊτζάν, η Γεωργία και η Τουρκία, καθώς και εκπρόσωπος της Αιγύπτου, συναντήθηκαν στην Πράγα για να υπογράψουν την διακήρυξη του Νοτίου Διαδρόμου, παρουσία αντιπροσώπων από το Καζακστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Το κείμενο έθεσε τη βάση για τη συνεργασία τους στους αγωγούς και σε άλλες μορφές μεταφοράς ενέργειας από την Κασπία προς την Ευρώπη.

Λόγω της προτεραιότητας που έχει το φυσικό αέριο στις εξελίξεις, η πρωτοβουλία τελικά ονομάστηκε ο Νότιος Διάδρομος του Φυσικού Αερίου. Η Ε.Ε. κατονόμασε τέσσερα σχέδια αγωγών, τρία από τα οποία προβλέπουν τη μεταφορά αρχικά 10 δις κ.μ. ετησίως από τη δεύτερη φάση ανάπτυξης του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν.

Πρώτον, πρόκειται για τον πιο γνωστό αγωγό, το Nabucco, που προβλέπεται να μεταφέρει 31 δις κ.μ., περιλαμβάνοντας πιθανώς και αέριο από το Ιράκ και το Τουρκμενιστάν, μέσω μιας οδού με μήκος 3.900χμ που θα περνά από την Τουρκία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και την Αυστρία. Δεύτερον, υπάρχει ο TAP, που θα έχει μήκος 520χμ εντός της Ελλάδας και της Αλβανίας, μεταφέροντας σε πρώτη φάση 10 δις κ.μ. και αργότερα 20 δις κ.μ. Τρίτον, ο ελληνοϊταλικός ITGI, ο οποίος διαθέτει την διασύνδεση Ελλάδας-Τουρκίας ήδη έτοιμη από το 2007. Το υπόλοιπο κομμάτι που θα συνδέσει την Ελλάδα με την Ιταλία (Poseidon) θα διατρέχει 805χμ, ενώ συνολικά θα μεταφέρονται 10 δις κ.μ. ετησίως.

Ο Nabucco, ο ΤΑΡ και ο ITGI υπέβαλαν τον Σεπτέμβριο τις προτάσεις τους στην κοινοπραξία που διαχειρίζεται το Σαχ Ντενίζ. Την τελευταία στιγμή όμως, παρενέβη η ΒΡ με μια τέταρτη πρόταση, η οποία έγινε δεκτή, αν και δεν είχαν προηγηθεί συζητήσεις και πολλές λεπτομέρειες. Η πρόταση αφορά τον λεγόμενο South East European Pipeline (SEEP), με μήκος 1.300χμ, χρησιμοποιώντας υπάρχουσες υποδομές, ενώ προβλέπεται η αναβάθμισή του σε χωρητικότητα αντίστοιχη με αυτή του Nabucco. Αρχικά πάντως, ο SEEP θα μεταφέρει 10 δις κ.μ., όσο δηλαδή αέριο σκοπεύει να πουλήσει το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη.

Επιπλοκές: Το Νοέμβριο, το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους για την κατασκευή ενός αγωγού κατά μήκος της Τουρκίας, ονόματι Trans-Anatolian Gas Pipeline (TAGP), με χωρητικότητα 16-17 δις κ.μ., δηλαδή 6 δις κ.μ. για την Τουρκία και άλλα 10 δις για τις εξαγωγές προς τη Δύση. Δεν είναι τυχαίο που αυτή η ιδέα μοιάζει πολύ με τον αγωγό SEEP. Παράλληλα, δεν είναι σαφές αν η αναβάθμιση του ήδη υφιστάμενου δικτύου θα είναι αρκετή για να μεταφέρει τις ποσότητες αυτές, πόσο μάλλον αν αναλογιστούμε τις μελλοντικές προβλέψεις των δύο αυτών σχεδίων για μεταφορά ακόμα περισσότερου αερίου.

Αν και στην κοινοπραξία συμμετέχει η τουρκική BOTAS, ο αγωγός TAGP είναι ένα έργο της αζέρικης SOCAR, στο οποίο δεν υπάρχει συγκεκριμένος Τούρκος συνέταιρος. Συνεπώς, η SOCAR θα αναλάβει η ίδια τις διαπραγματεύσεις με τα μέλη του Σαχ Ντενίζ, που περιλαμβάνουν την ΒΡ (25,5%), τη νορβηγική Statoil (25,5%), την ίδια την SOCAR (10%), την ιταλορωσική LukAgip (10%), την ιρανική NICO (10%) και την τουρκική ΤΡΑΟ (9%).

Επίσης, το Νοέμβριο, η Βουλγαρία και η Τουρκία συμφώνησαν για την παροχή 1-3 δις κ.μ. αερίου στον ελληνοβουλγαρικό αγωγό (IGB), με πιθανότητα αύξησης στα 5 δις κ.μ. Εφόσον η ποσότητα αυτή ξεπερνά τις εγχώριες ανάγκες της Βουλγαρίας, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο πώλησης σε άλλες χώρες της ΝΑ Ευρώπης, οι οποίες υπέφεραν ιδιαίτερα από την διακοπή που σημειώθηκε όταν η Ρωσία σταμάτησε τις εξαγωγές της προς την Ουκρανία. Η κατασκευή ενός μικρού αριθμού φθηνών διασυνδέσεων, όπως ο IGB, με τη δυνατότητα αντίστροφης ροής, θα μπορούσε να οδηγήσει στην δημιουργία ενός κυκλώματος φυσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη. Το Αζερμπαϊτζάν θα ήταν όχι μόνο ο πάροχος, αλλά και ο πωλητής. Το Μπακού μάλιστα, επέμεινε ιδιαίτερα σε αυτό το θέμα στις διαπραγματεύσεις του με την Άγκυρα αναφορικά με τους όρους μεταφοράς του αερίου του Σαχ Ντενίζ-2 και τελικά έγιναν δεκτοί οι όροι του.

Το Μπακού ήταν δυσαρεστημένο κατά την διαδικασία υποβολής των προτάσεων του Nabucco, του TAP και του ITGI, διότι οι κοινοπραξίες αυτές αρνήθηκαν να αλλάξουν τον σχεδιασμό τους ώστε να ικανοποιήσουν τους όρους του Αζερμπαϊτζάν για ζητήματα διεθνούς εμπορίου. Το Μπακού επιδιώκει επίσης να έχει πολλούς αγοραστές για να εξασφαλίσει σταθερή ζήτηση. Εξάγει μικρές ποσότητες στο Ιράν και τη Ρωσία, καθώς και στη Γεωργία, ενώ παράλληλα προμηθεύει την Τουρκία και διαπραγματεύεται και για άλλες επιλογές μέσω της Μαύρης Θάλασσας, όπως το σχέδιο LNG Azerbaijan-Georgia-Romania Interconnector (AGRI). Όλα αυτά τα μικρότερα σχέδια, συμπεριλαμβανομένων των επίγειων (IGB), έχουν σημασία τόσο επικοινωνιακά, όσο και για την εξασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας των μικρότερων κρατών-καταναλωτών. Αυτή είναι μια πραγματική επιδίωξη της πολιτικής του Αζερμπαϊτζάν, αν και η αγορά της ΝΑ Ευρώπης είναι πολύ μικρή για να παρέχει επαρκή ζήτηση.

Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας εξήγησε ότι ο TAGP δεν θα αποκλείσει τα υπόλοιπα σχέδια, αλλά θα μειώσει το κόστος τους. Στην πραγματικότητα, ο TAGP, ως μια μετεξέλιξη του SEEP, δημιουργεί μια πλατφόρμα διαπραγματεύσεων που δεν υπήρχε προηγουμένως, ανάμεσα στο Αζερμπαϊτζάν και τις κοινοπραξίες των αγωγών. Η Statoil, που κατέχει το 25,5% του Σαχ Ντενίζ, ελέγχει επίσης το 42,5% του σχεδίου ΤΑΡ. Αυτό όμως δεν είναι εγγύηση επιτυχίας, αν εξετάσουμε τις εξελίξεις στη ΝΑ Ευρώπη και τον προσανατολισμό της Άγκυρας προς το Μπακού, μετά την αποτυχημένη προσπάθεια της Ουάσιγκτον στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας για μια πιο θετική σχέση με το Γιερεβάν.

Συμπεράσματα: Η ανακοίνωση των σχεδίων SEEP και TAGP σηματοδοτεί την αυξανόμενη αυτονομία του Αζερμπαϊτζάν όσον αφορά την εξαγωγή φυσικού αερίου. Το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής θα υποδείξει τον δρόμο που θα ακολουθήσουν οι εξαγωγές από τα κοιτάσματα του Αζερμπαϊτζάν και στο μέλλον. Δύο εντελώς ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα, το Άμπσερον και το Ουμίντ, θεωρείται ότι περιέχουν 350 δις κ.μ. φυσικού αερίου. Το Αζερμπαϊτζάν αναμένει να παράγει 25 δις κ.μ. φέτος από τα ήδη υπάρχοντα κοιτάσματα και να φτάσει τα 50 δις κ.μ. μέχρι το 2025.


 

Διαβάστε ακόμα