Για να σώσουν την Ευρώπη
και την παγκόσμια οικονομία μαζεύτηκαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες στις Βρυξέλες αυτή
την εβδομάδα. Πάλι. Για πέμπτη φορά μέσα σε δύο χρόνια σώζουν την Ευρώπη, αλλά
αυτή χρειάζεται εκ νέου διάσωση. Όπως και σε κάθε προηγούμενη Σύνοδο, οι
αποφάσεις της τελευταίας Συνόδου λύνουν πολλά, αλλά σίγουρα όχι την τρέχουσα
κρίση. Καλή είναι η δημοσιονομική πειθαρχία την οποία θα επιβάλει η
γαλλογερμανική συμφωνία, αλλά κανείς πέρα από την Ανγκελα Μέρκελ δεν μπορεί να
καταλάβει πως αυτή θα δώσει λύση στη σημερινή κρίση. Καλή και η μείωση
επιτοκίων από την ΕΚΤ, αλλά χωρίς επεκτατική νομισματική πολιτική, τύπωμα
δηλαδή χρήματος, μικρά μόνο αποτελέσματα θα έχει.
Και ο κλήρος πέφτει στους Ευρωπαίους πολίτες…
Τρεις τρόπους έχει ένα υπερχρεωμένο κράτος για
να μειώσει το βάρος του χρέους και μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιονδήποτε,
επιλέγοντας στην πράξη σε ποιόν να στείλει τον λογαριασμό. Ο πιο παλιός τρόπος
είναι να πληθωρίσει το χρέος. Καθώς το μεγαλύτερο μέρος του χρέους είναι
σταθερού επιτοκίου, ο πληθωρισμός ουσιαστικά μειώνει την πραγματική αξία του. Ο
δεύτερος τρόπος είναι απλώς να χρεοκοπήσει και να αναδιαρθρώσει το χρέος του.
Και οι δύο αυτοί τρόποι μεταφέρουν το κόστος της προσαρμογής στους πιστωτές. Ο
τρίτος τρόπος είναι η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων, ώστε να αποπληρωθεί το
χρέος σε βάθος χρόνου. Όσο μεγαλύτερα τα πλεονάσματα, τόσο πιο γρήγορα θα
αποκλιμακωθεί το χρέος. Μαθηματικά τουλάχιστον, έτσι βγαίνει. Όμως, επειδή η
πραγματικότητα δεν είναι…μαθηματικά, η επίτευξη πλεονασμάτων σηματοδοτεί
δημοσιονομική λιτότητα, δηλαδή αύξηση των δημοσίων εσόδων και μείωση των
δαπανών. Μεταφέρεται, με άλλα λόγια, το κόστος απευθείας στους πολίτες, στους
οποίους θα αυξηθούν τα φορολογικά βάρη, θα μειωθούν οι κρατικές παροχές, ενώ η
οικονομία θα επιβραδύνεται. Κι αυτή είναι η λύση την οποία πρόκρινε η τελευταία
Σύνοδος Κορυφής, κάτω από τις ασφυκτικές γερμανικές πιέσεις. Και για να είναι
σίγουρη η κ. Μέρκελ ότι δεν θα επαναληφθεί η σημερινή κρίση, η Ε.Ε. αποκτά
πλέον αυξημένες αρμοδιότητες ώστε να επιβάλει πρόστιμα στα κράτη τα οποία θα
εφαρμόζουν ελλειμματικούς προϋπολογισμούς.
Λιτότητα διαρκείας και άτυπη γερμανική εγγύηση
Στην πράξη, οι
ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί ήταν ήδη μέρος των συνθηκών της δημιουργίας της
Ευρωζώνης. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης του 1997 είχε εισαγάγει τους
στόχους του 3% για το υψηλότερο αποδεκτό έλλειμμα και του 60% για την αναλογία
χρέους προς ΑΕΠ, ενώ προέβλεπε κυρώσεις για όσες χώρες το παρέβαιναν. Βέβαια,
όταν το 2003 η Γερμανία και η Γαλλία σημείωσαν υψηλότερα ελλείμματα, οι μηχανισμοί
κυρώσεων ουδόλως ενεργοποιήθηκαν και ουσιαστικά ατόνησαν. Τώρα, η Γερμανία
επέβαλε τόσο τον στόχο για το έλλειμμα, όσο και τις αυτοματοποιημένες κυρώσεις
για τους παραβάτες. Λιτότητα διαρκείας δηλαδή για το σύνολο της Ευρωζώνης. Σε
συνδυασμό με την απόφαση της Συνόδου ότι το
PSI,
η συμμετοχή δηλαδή των ιδιωτών επενδυτών μέσω «κουρέματος», δεν θα εφαρμοστεί
σε καμία άλλη χώρα πλην της Ελλάδας, αυτό σημαίνει ότι το κόστος της
προσαρμογής της ευρωπαϊκής οικονομίας θα επιβληθεί αποκλειστικά στους
Ευρωπαίους πολίτες. Ο στόχος είναι να καθησυχασθούν οι αγορές ότι αφενός η
κρίση χρέους δεν θα μεταδοθεί σε άλλες χώρες και αφετέρου ότι δεν θα υπάρξει
στο μέλλον μια νέα κρίση. Με απλά λόγια, κανένα κράτος δεν θα χρεοκοπήσει,
εκτός φυσικά από εμάς, όταν το
PSI θα εφαρμοστεί για μία και
μόνο φορά. Όσον αφορά τους επενδυτές σε ιταλικά, πορτογαλικά και ισπανικά
κρατικά ομόλογα, αυτά θα αποπληρωθούν πλήρως. Μπορεί δηλαδή να δει κανείς την
απόφαση της Συνόδου ως μια άτυπη εγγύηση εκ μέρους της Γερμανίας ότι κάθε
ευρωπαϊκό κράτος θα ακολουθεί πιστά μια ισοσκελισμένη δημοσιονομική πολιτική.
Αυτό βέβαια μπορεί να
ερμηνευτεί και ως μια γερμανική εγγύηση για τα ιταλικά, τα ισπανικά και τα
πορτογαλικά ομόλογα. Κάτι το οποίο πίστευαν οι αγορές μέχρι πριν από δύο
χρόνια. Ότι δηλαδή τα κράτη της Ευρωζώνης δεν μπορούν να χρεοκοπήσουν και ότι
το ελληνικό ρίσκο είναι ίδιο με το γερμανικό ρίσκο. Η πραγματικότητα όμως
αποδείχθηκε διαφορετική. Κατά τη Γερμανίδα καγκελάριο, η αιτία της κρίσης είναι
η ανεύθυνη δημοσιονομική πολιτική την οποία ακολούθησε η χώρα μας, αλλά και οι
άλλες χώρες οι οποίες αντιμετωπίζουν σήμερα πρόβλημα εμπιστοσύνης. Οπότε, αν
επιβληθεί πολιτικής λιτότητας, δεν πρόκειται να ξαναπέσει η Ευρωζώνη σε κρίση.
Μια θέση η οποία ίσως παραείναι απλοϊκή για τις αγορές, οι οποίες έχουν
αντιληφθεί ότι η αιτία της κρίσης ίσως να μην είναι αυτή την οποία θεωρεί η
Γερμανία, αλλά, αντίθετα, δυσλειτουργίες στη δημιουργία της νομισματικής
ένωσης, οι οποίες έφεραν την εκτίναξη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του
χρέους στις προβληματικές χώρες. Οπότε, κατά πάσα πιθανότητα, οι αγοραστές θα
τεστάρουν σύντομα την παραπάνω άτυπη γερμανική εγγύηση.
(από την εφημερίδα "Αξία")