Η Άγκυρα παραμερίζει την ευρωπαϊκή πολιτική
και επιλέγει τη συνεργασία του Πεκίνο - To
μεγάλο ενεργειακό έργο της Λίμνης Τουζ,
οι εμπορικές σχέσεις συνεργασίες και τα εκατέρωθεν γεωπολιτικά συμφέροντα σε
Ασία και Μεσόγειο.
Τη γεωπολιτική ισορροπία δυνάμεων της Ασίας
και όχι μόνο, αλλάζει η στρατηγική συνεργασία Τουρκίας και Κίνας που υποδηλώνει
ότι η Άγκυρα εγκαταλείπει την ευρωπαϊκή προοπτική και επιλέγει το Πεκίνο - ένα ανταγωνιστή
της Ουάσινγκτον- για να προωθήσει τα πολιτικά και οικονομικά της συμφέροντα μέσα
σε μια περιοχή με την οποία έχει κοινά σημεία. Η στρατηγική συνεργασία τους
ενισχύεται ακόμα περισσότερο από την κοινοπραξία κατασκευής υπόγειας
εγκατάσταση αποθήκευσης φυσικού αερίου στην κεντρική Ανατολία που δίνει μια
άλλη δυναμική στις διμερείς σχέσεις τους. Η ταύτιση Κίνας και Τουρκίας, μιας
μεγάλης δύναμης και μόνιμου κράτους-
μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και μιας περιφερειακής
δύναμης, αναμένεται να λειτουργήσει ως αντίβαρο στις στρατηγικές των ΗΠΑ στις
περιοχές της Ασίας και της Κεντρικής Ασίας όπου χαρακτηρίζονται από έντονο
ανταγωνισμό.
Υπόγεια εγκατάσταση
Η κινέζικη εταιρεία Tianchen Engineering Corp
συμφώνησε με την Τουρκία να κατασκευάσουν μια υπόγεια εγκατάσταση αποθήκευσης
φυσικού αερίου στη Λίμνη Τουζ, νότια της Άγκυρας, αξίας 559 εκατ. δολαρίων. Το
έργο θα ολοκληρωθεί σε δύο στάδια και η συνολική χωρητικότητά του θα είναι 1
δις κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου. Το πρώτο στάδιο για τα 500 bcm αναμένεται
να έχει περατωθεί έως το 2015 και να τεθεί σε λειτουργία το 2016 και το δεύτερο
στάδιο για τα άλλα 500 bcm θα είναι έτοιμο μέχρι το 2018 και η αποθήκευση
προγραμματίζεται να γίνει το 2019. Η εγκατάσταση θα έχει τη δυνατότητα να
απελευθερώνει 40 εκατ. κυβικά φυσικού αερίου ημερησίως και να τα διανέμει στο
τουρκικό δίκτυο. Η κατανάλωση φυσικού αερίου στην Τουρκία, επισημαίνει η «Zaman»,
έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και η σημασία τέτοιων έργων είναι μεγάλη για
τη διατήρηση της κανονικής διανομής φυσικού αερίου που είναι άμεση εξαρτημένη
από τις ανάγκες της χώρας.
Η κατασκευή της εγκατάσταση αποθήκευσης της
Λίμνης Τουζ παίρνει τελικά «σάρκα και οστά» ύστερα από δυο αποτυχημένους
διαγωνισμούς. Η τουρκική κρατική εταιρεία BOTAS σκέφτηκε αρχικά το έργο το 1987
και πραγματοποίησε τις πρώτες μελέτες το 2006, τότε που έκανε και τον πρώτο διαγωνισμό.
Οι προτάσεις όμως δεν ήταν επαρκείς και ο διαγωνισμός άνοιξε πάλι το 2007 αλλά ωστόσο
ακυρώθηκε και τη δεύτερη φορά.
Η Άγκυρα επιθυμεί με τη Λίμνη Τουζ να προσελκύσει και άλλες κινέζικες επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας
και το προαναφερθέν έργο σύμφωνα με το ηλεκτρονικό περιοδικό «ATimes» αντιπροσωπεύει
τη μεγαλύτερη επένδυση της Κίνας μέσα στην Τουρκία που μπορεί να υπερκεράσει ακόμα
και την κατασκευή της ταχείας σιδηροδρομικής γραμμής μήκους 7.000 χλμ. Τα κοινά
ενεργειακά έργα επισημαίνει στο World Politics Review ο Σελτσούκ Τζολάκογλου
καθηγητής στο Ιinternational Strategic Research Institution (USAK) της Άγκυρας,
είναι η μόνη ευκαιρία για συνεργασία Τουρκίας και Κίνας στον τομέα της ενέργειας,
όπου υπάρχει ανταγωνισμός. Οι δύο χώρες αναπτύσσονται ραγδαία και είναι
διψασμένες για τις ενεργειακές πηγές της Κασπίας Θάλασσας και της Μέσης
Ανατολής.
Η Κίνα έχει εξελιχθεί σε ένα από τους πιο
σημαντικούς εμπορικούς συνεργάτες της Τουρκίας μέσα στην ευρύτερη περιοχή της
Ασίας, διότι θεωρείται η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη της συγκεκριμένη ηπείρου
και διαθέτει τεράστια αποθέματα ρευστού για επενδύσεις. Τα δύο κράτη έχουν
δεσμευθεί να αυξήσουν το εμπορικό όγκο των συναλλαγών σε 50 δις. δολάρια μέχρι
το 2015 και σε 100 δις. δολάρια έως το 2020 μέσα από τη στρατηγική συνεργασία
τους. Όμως παρατηρείται μια πελώρια εμπορική δυσαναλογία που ευνοεί την Κίνα
και σύμφωνα με αναλυτές η Τουρκία θα πρέπει να προσπαθήσει να την ισορροπήσει
σε κάποιο βαθμό. Σύμφωνα με το Τουρκικό Ινστιτούτο Στατιστικής ο εμπορικός
όγκος ήταν 19.5 δις δολάρια το 2010, με τις κινέζικες εξαγωγές προς την Τουρκία
να ανέρχονται σε 17.2 δις. δολάρια το ίδιο έτος και τις εισαγωγές της από την
Τουρκία να αγγίζουν μόνο τα 2.3 δις. δολάρια. Η δυσαναλογία συνεχίζεται αφού
τους πρώτους εννέα μήνες του παρόντος έτους η Τουρκία εισήγαγε από την Κίνα
προϊόντα αξίας 16.6 δις. δολαρίων, που μεταφράζονται σε αύξηση 35% σε σύγκριση
με την ίδια περσινή περίοδο, τη στιγμή που οι τουρκικές εξαγωγές παρέμειναν
σχεδόν στα ίδια επίπεδα πιάνοντας τα 1.8 δις. δολάρια.
Στρατηγικά ανοίγματα
Η στρατηγική συνεργασία Άγκυρας και Πεκίνου
εμπεριέχει φυσικά και τη γεωπολιτική διάσταση που έχει άμεση σχέση με την
άσκηση της εξωτερικής τους πολιτικής και το προφίλ τους μέσα στη διεθνή
κοινότητα. Η Κίνα αντιλαμβάνεται την Τουρκία ως ένα σημαντικό περιφερειακό
δρώντα μέσα στην περιοχή της Μεσογείου
καθώς επίσης και της Μέσης Ανατολής και
επιθυμεί να εκμεταλλευτεί τις σχέσεις της Άγκυρας με τις γειτονικές της χώρες.
Η Τουρκία από την πλευρά της, επισημαίνει ο καθηγητής Τζολάκογλου του
ινστιτούτου USAK έχει μια ασθενή παρουσία στην ανατολική Ασία και η Κίνα
αναδεικνύεται σε ένα πιθανό στρατηγικό συνεργάτη με την υποστήριξη προς τις
προσπάθειες της Άγκυρας να αποκτήσει πρόσβαση στην περιοχή. Η συνεργασία τους επεκτείνεται και στην Κεντρική Ασία με την
Κίνα να προωθεί την τουρκική υποψηφιότητα για «συνεργάτη διαλόγου» μέσα στον
Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάη (SCO) που καθοδηγείται από Μόσχα και Πεκίνο. Οι δυο χώρες δείχνουν πλέον να έχουν
παραμερίσει τις διαφορές του 2009 τότε που ξέσπασαν οι συγκρούσεις μεταξύ της
μειονότητας των μουσουλμάνων Ουιγούρων και των κινέζων στην επαρχία Σιντζιάνγκ
και να έχουν δεσμευτεί σε κοινές προσπάθειες για την πάταξη της τρομοκρατίας
και των αποσχιστικών κινήσεων. Η Άγκυρα φαίνεται να αντιλαμβάνεται ότι μια
στενή συνεργασία με την Κίνα εξυπηρετεί καλύτερα τα στρατηγικά της συμφέροντα από ότι οι ασταθείς της σχέσεις με την
Ουάσινγκτον που υποστηρίζει το Ισραήλ και είναι σύμμαχος με το κουρδικό Βόρειο
Ιράκ.
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Κόσμος του
Επενδυτή» στις 17-18 Δεκεμβρίου 2011)