Καθώς οι αναδυόμενες δυνάμεις της Ασίας προσπαθούν να διατηρήσουν
την ανάπτυξη και να διασφαλίσουν την σταθερότητα, η ενεργειακή ασφάλεια έχει
κινηθεί στο προσκήνιο της ασιατικής πολιτικής. Η πρόσφατη επίσκεψη του Κινέζου
πρωθυπουργού, Ουέν Τζιαμπάο στη Σαουδική Αραβία, στα ΗΑΕ και στο Κατάρ είχε
σχέση με την εξασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας της Κίνας, αλλά και με την
ενίσχυση του προφίλ της στην διατήρηση της πολιτικής σταθερότητας της Μέσης
Ανατολής.
Η επίσκεψη έγινε με την απειλή των κυρώσεων κατά του Ιράν στο
υπόβαθρο, και την ανάγκη της Κίνας για εναλλακτικές πηγές πετρελαίου και
αερίου. Ο μη δηλωμένος στόχος της, όμως, ήταν να ενισχύσει το προφίλ του
Πεκίνου στον Περσικό Κόλπο και στον μουσουλμανικό κόσμο.
Έχοντας αντιμετωπίσει ένα πισωγύρισμα στην ανατολική και
νοτιοανατολική Ασία, μετά την εφαρμογή της νέας στρατηγικής των ΗΠΑ για την
περιοχή του «Ινδο-Ειρηνικού» και δεδομένης της αυξημένης έμφασης στην ενέργεια
για τα γεωπολιτικά της Νότιας Θάλασσας της Κίνας, οι Κινέζοι προσπαθούν να
εξασφαλίσουν τα δυτικά τους σύνορα. Πράγματι, στα έξι χρόνια που μεσολάβησαν
από την επίσκεψη του βασιλιά Αμπντάλα στην Κίνα τον Ιανουάριο του 2006, η Κίνα
αναδείχτηκε ως η σπουδαιότερη ασιατική χώρα στον Κόλπο, εξασφαλίζοντας
εκτεταμένους επιχειρηματικούς και στρατηγικούς δεσμούς.
Σε ένα συνέδριο με θέμα «Ο Κόλπος και η Ασία», οργανωμένο από το
Πρόγραμμα Γεω-Οικονομικών και Στρατηγικής του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών
Σπουδών στο Μπαχρέιν τον τελευταίο Οκτώβριο, ο Γιανγκ Γκουανγκ της κινεζικής
Ακαδημίας Κοινωνικών Επιστημών ανέφερε ότι η Κίνα έχει ξεπεράσει πλέον τις ΗΠΑ
ως ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πετρελαίου από τις χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας
του Κόλπου (
GCC).
Καθώς η Κίνα επενδύει σε αγωγούς στην Κεντρική Ασία και τη Ρωσία,
καθώς και σε μερίδια έργων στην Αφρική και αλλού, σύμφωνα με τον Γιανγκ, «για
την Κίνα ο πλούτος του Κόλπου, η γεωγραφική του θέση και οι μεταφορικές οδοί
τον καθιστούν την πρωταρχική επιλογή στον διεθνή κατάλογο με τους προμηθευτές
πετρελαίου». Ακόμα και τη στιγμή που η Ευρώπη και οι ΗΠΑ μειώνουν την εξάρτησή
τους από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής, η Κίνα θα παραμείνει στρατηγικά
εξαρτώμενη από τον Κόλπο για την ενέργειά της.
Το ίδιο ισχύει και για την Ινδία. Πράγματι, ο σύμβουλος εθνικής
ασφάλειας, Σιι Σανκάρ Μενόν, επισκέφτηκε και ο ίδιος τον Κόλπο πρόσφατα, με
σταθμούς στη Σαουδική Αραβία, στο Κατάρ και στο Κουβέιτ. Αν και η επίσκεψή του
προσέλκυσε λιγότερα βλέμματα σε σύγκριση με τον κ. Ουέν, στόχος της ήταν και
πάλι η ενεργειακή ασφάλεια (καθώς και οι αραβικές επενδύσεις στην Ινδία).
Και η Κίνα και η Ινδία αγοράζουν πετρέλαιο από το Ιράν (η Κίνα
δέχεται το 22% των ιρανικών εξαγωγών) και συνεπώς θα επηρεάζονταν σημαντικά από
τις κυρώσεις που προωθούν οι ΗΠΑ. Αλλά και οι δύο αυτές χώρες διατηρούν
συμφέροντα στην περιοχή, τα οποία εκτείνονται πέραν του πετρελαίου.
Για την Κίνα, οι χώρες του Κόλπου έχουν αναδειχτεί ως βασική αγορά
για τα κινεζικά προϊόντα και τις εξαγωγές τροφίμων. Για την Ινδία, η περιοχή
είναι σπίτι έξι εκατομμυρίων εκπατρισθέντων, που επιστρέφουν ετησίως περί τα
20-30 δις δολάρια, δηλαδή τα μισά από τα 60 δις που δέχεται συνολικά η Ινδία
από τους εργάτες της στο εξωτερικό.
Οι ανησυχίες που εγκυμονεί η κατάσταση στον Κόλπο για την
ενεργειακή ασφάλεια της Ινδίας έχουν ενταθεί ταυτόχρονα με την σύσφιξη των
σχέσεων με το Ισραήλ. Πράγματι, όταν ο Ινδός ΥπΕξ, Σ. Κρίσνα, επισκέφτηκε το
Τελ Αβίβ αυτό το μήνα για να εξετάσει την πιθανότητα συνεργασίας, έγινε δεκτός
με τιμές που συνήθως αποδίδονται μονάχα σε στενούς συμμάχους του Ισραήλ.
Αυτού του είδους η διπλωματική δράση της Κίνας και της Ινδίας
φανερώνει την ανησυχία τους για την ενέργεια. Και οι δύο χώρες συμφώνησαν μέχρι
σήμερα στα μέτρα που επέβαλε ο ΟΗΕ στο Ιράν και έχουν δηλώσει δημοσίως πως η
Τεχεράνη πρέπει να υπακούσει στους κανόνες της συνθήκης
NPT
για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων. Αλλά το βασικό θέμα για τις δυο τους
είναι η ενεργειακή ασφάλεια.
Και η Ινδία και η Κίνα θα προσπαθήσουν να πείσουν τις ΗΠΑ ότι η
όποια δράση για να διακόψει το Ιράν την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων δεν θα πρέπει
να γίνεται εις βάρος της οικονομικής ανάπτυξης και της ενεργειακής ασφάλειας
της Ασίας. Δεδομένων των διακυβευμάτων που έχουν η Αμερική και η Ευρώπη στην
σταθερότητα, οι πολιτικές θα πρέπει να στοχεύουν στο ότι η Κίνα, η Ινδία και οι
άλλες αναδυόμενες βιομηχανικές οικονομίες της Ασίας θα καλύψουν το κενό από την
επιβράδυνση των οικονομιών του ΟΟΣΑ.
Άρα, καθώς ο Ουέν Τζιαμπάο ταξιδεύει στην δύση, η Δύση πρέπει να
ταξιδέψει ανατολικά. Μια τριμερής πρωτοβουλία από τις ΗΠΑ, την Κίνα και την
Ινδία στον Κόλπο, με σκοπό την επίλυση των ιστορικών προβλημάτων της περιοχής,
θα ωφελούσε την παγκόσμια ανάπτυξη και σταθερότητα. Ως η ισχυρότερη χώρα της
περιοχής, η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να παίξει έναν θετικό ρόλο καλώντας τις
ΗΠΑ και τους δύο ασιατικούς γίγαντες να εργαστούν μαζί για μια ειρηνική επίλυση
του ιρανικού προβλήματος.
Ενώ η Ρωσία διατηρεί συμφέροντα στην περιοχή, εντούτοις δεν την
συμφέρει να διακόψει την αύξηση των τιμών του πετρελαίου που θα επέφερε η αστάθεια
στον Κόλπο. Η Κίνα και η Ινδία από την άλλη, θα επηρεάζονταν πολύ αρνητικά από
ακόμη μια έκρηξη στην τιμή.
Η Ινδία δεν έχει την πολυτέλεια να αφήσει την ανάπτυξή της να
υποχωρήσει, τη στιγμή που για το 2012 οι προβλέψεις κάνουν λόγο για επιβράδυνση
της ανάπτυξης στο +7.5%, έναντι 9% στην περίοδο 2003-2008. Ένα πλήγμα εκεί και
στην Κίνα θα επηρέαζε την παγκόσμια ανάπτυξη σε μια περίοδο που η Ευρώπη βρίσκεται
σε κρίση.
Και η Αμερική όμως δεν έχει την πολυτέλεια να επέμβει στρατιωτικά
στον Κόλπο, εξαιτίας της ανάγκης για διαφύλαξη των εσωτερικών δομών της οικονομικής
της ισχύος. Ως αποτέλεσμα, έχει έρθει ο καιρός για νέες ιδέες και καινοτόμες
πρωτοβουλίες στην αντιμετώπιση των ασιατικών ενεργειακών αναγκών στην Μέση
Ανατολή. Ολοένα και περισσότερο, αυτές οι ιδέες και οι πρωτοβουλίες προέρχονται
από την ίδια την Ασία.
(
Ο
Σαντζάγια
Μπαρού
είναι
διευθυντής
γεω
-
οικονομικών
και
στρατηγικής
στο
Διεθνές Ινστιτούτο
Στρατηγικών Σπουδών)