Το 2011 χαρακτηρίστηκε έτος επανάσταση για το φυσικό αέριο στις ΗΠΑ. Η
τεράστια αύξηση στην παραγωγή φυσικού αερίου από σχιστόλιθο, ανέτρεψε
όλα τα δεδομένα της αγοράς, μετατρέποντας τις ΗΠΑ σε εξαγωγική χώρα και
ρίχνοντας κατακόρυφα τις τιμές του καυσίμου.
Την παραμονή της πρωτοχρονιάς, η τιμή του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ
κατρακύλησε στα περίπου 117 δολάρια τα 1.000 κυβικά μέτρα (2,99 δολάρια
ανά BTU) , ενώ 15 μέρες αργότερα, βρέθηκε κοντά στα 100 δολάρια, ή
περίπου 78 ευρώ τα 1.000 κυβικά μέτρα (2,55 δολάρια ανά BTU).
Περιττό να πούμε ότι στην Ευρώπη όπου οι προμηθευτές είναι δεσμευμένοι
με μακροχρόνια συμβόλαια, ρήτρες τιμών πετρελαίου και ρήτρες take or pay
οι τιμές είναι τουλάχιστον τριπλάσιες.
Το θέμα μας όμως δεν είναι αυτό. Αν το αέριο από σχιστόλιθο ήταν η
επανάσταση στις ΗΠΑ, σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες και μάλιστα γειτονικές
στην Ελλάδα προκάλεσε «αντεπανάσταση».
Στα μέσα του 2011, η Βουλγαρική κυβέρνηση ανακοίνωσε με τυμπανοκρουσίες
την παραχώρηση στην αμερικανική Chevron μεγάλης έκτασης στα βόρεια της
χώρας, για την έρευνα φυσικού αέριου από σχιστόλιθο με ενοίκιο περίπου
30 εκατομμύρια δολάρια.
Οι αρχικές εκτιμήσεις για τα αποθέματα φυσικού αερίου από σχιστόλιθο,
κυμαίνονται από 300 δισ. κυβικά μέτρα έως και 1 τρισεκατομμύριο κυβικά
μέτρα. Πρόκειται για τεράστια κοιτάσματα, που η εκμετάλλευσή τους
αλλάζει τα δεδομένα σε ολόκληρο τον ενεργειακό σχεδιασμό της ΝΑ Ευρώπης,
καθώς το βουλγαρικό κοίτασμα επεκτείνεται και στη Ρουμανία, η οποία
προγραμματίζει την εκμετάλλευσή του.
Μπορεί λοιπόν να φανταστεί κανείς, τι θα σήμαινε για τις χώρες αυτές,
αλλά κυρίως για τους προμηθευτές τους, (λέγε με ρωσική Gazprom), η
απεξάρτηση από το ρωσικό αγωγό και η έναρξη εξαγωγών σε άλλες χώρες.
Η συνέχεια λίγο ως πολύ αναμενόμενη. Άρχισαν οι καμπάνιες διαμαρτυρίας
οικολογικών οργανώσεων για τους κινδύνους μόλυνσης του υδροφόρου
ορίζοντα που προκαλεί η έρευνα και εκμετάλλευση με τη μέθοδο
hydrofracking, (εισπίεση νερού με σόδα και άμμο στο σχιστόλιθο). Το
πρόβλημα αυτό υφίσταται, έστω και αν η εξαγωγή του αερίου γίνεται από
βάθη έως και 3.000 μέτρα.
Αποτελεί δε τον κυριότερο αντασταλτικλό παράγοντα για την εκμετάλλευση
κοιτασμάτων αερίου από σχιστόλιθο στις χώρες της Κ. Ευρώπης (Γερμανία,
Γαλλία, Ολλανδία και άλλες). Εξαίρεση η Πολωνία η οποία με μεγάλο
ενθουσιασμό παραχώρησε τεράστιες εκτάσεις για έρευνα και εκμετάλλευση,
ώστε επιτέλους να απαλλαγεί από την εξάρτησή της από το αέριο των
προαιώνιων «φίλων» της των Ρώσων.
Όσο για τους γείτονες μας, παρά το ότι η σημερινή κεντροδεξιά και
αντιρωσικών αισθημάτων κυβέρνηση του Μπόϊκο Μπορίσοφ, διαφήμισε την
είσοδο της Chevron στη χώρα, εν τέλει υπέκυψε στις πιέσεις των
περιβαλλοντικών οργανώσεων.
Προηγήθηκε αντίστοιχη καμπάνια από το σοσιαλιστικό κόμμα, τη φιλορωσική
πολιτική του οποίου αντικατέστησε η ακριβώς αντίθετη πολιτική του
Μπορίσοφ. Για το θέμα της έρευνας του αέριου από σχιστόλιθο, στη Βουλή
κατατέθηκαν δύο νομοσχέδια.
Το πρώτο από 3 βουλευτές του σοσιαλιστικού κόμματος που επέβαλε πλήρη
απαγόρευση της έρευνας και εκμετάλλευσης. Το νομοσχέδιο του κόμματος του
Μπορίσοφ, το οποίο τελικά και ψηφίστηκε, προβλέπει την εφαρμογή
«μορατόριουμ» στην έρευνα και εκμετάλλευση μη συμβατικού αερίου, έως
ότου ανακαλυφθεί μέθοδος που θα διασφαλίζει ότι δεν θα προκαλείται
υποβάθμιση του περιβάλλοντος.
Από κει και πέρα ξεκίνησαν τα σενάρια για τις σχέσεις των οικολογικών
οργανώσεων με τη Ρωσία, αλλά και τα κίνητρα των 3 βουλευτών του
Σοσιαλιστικού κόμματος που κατέθεσαν το νομοσχέδιο.
Ο υπουργός Οικονομίας και Ενέργειας της Βουλγαρίας Traicho Traikov,
δήλωνε δημόσια ότι πίσω από τις διαμαρτυρίες των οικολόγων κατά του
αέριου από σχιστόλιθο, βρίσκονται ισχυρά οικονομικά συμφέροντα,
δείχνοντας κατά τη μεριά της Ρωσίας.
Επίσης η καμπάνια διαμαρτυρίας κατά της έρευνας στις βόρειες περιοχές
της χώρας, οργανώθηκε από τον υποψήφιο του Σοσιαλιστικού κόμματος Ivaylo
Kalfin, ο οποίος έχασε την προεκλογική μάχη από τον εκλεκτό του
κυβερνώντος κόμματος Rosen Plevneliev.
Σύμφωνα εξ άλλου με δημοσιεύματα του βουλγαρικού τύπου από τους 3
βουλευτές του Σοσιαλιστικού κόμματος που κατέθεσαν το σχέδιο νόμου για
ολοκληρωτική απαγόρευση, οι δύο με την ιδιότητα τους ως υπουργών στις
σοσιαλιστικές κυβερνήσεις, είχαν υπογράψει σημαντικές οικονομικές
συμφωνίες με τη Ρωσική Gazprom. Ο τρίτος είχε επαγγελματικές σχέσεις με
εταιρεία συμβούλων που υποστήριζε την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού
στο Μπέλενε.
Θα ρωτήσει κανείς γιατί εν τέλει δεν επέμενε η κυβέρνηση Μπορίσοφ στην
προώθηση των προγραμμάτων για το αέριο από σχιστόλιθο στη Βουλγαρία; Οι
απαντήσεις είναι αρκετές. Η επίσημη θέση της Βουλγαρικής κυβέρνησης
είναι ότι υπολόγισε πολύ περισσότερο την άποψη του κοινού, παρά τα
συμφέροντα της αμερικανικής εταιρείας, θέλοντας έτσι να φανεί ότι
λειτουργεί πρωτίστως με βάση το δημόσιο συμφέρον.
Πάντως, η απόφαση της αντιρωσικών αισθημάτων κυβέρνησης της γειτονικής
χώρας, εξυπηρετεί ευθέως τα συμφέροντα της Ρωσίας και ιδιαίτερα της
Gazprom. Και αυτό εξηγείται. Τα περιθώρια της κυβέρνησης Μπορίσοφ να
κοντράρει την υπερδύναμη που λέγεται Ρωσία δεν είναι ανεξάντλητα.
Ακύρωσε το πυρηνικό εργοστάσιο του Μπέλενε, όπου είχε συμμετοχή η
Gazprom. Ακύρωσε τον αγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, όπου και πάλι
συμμετείχε η Gazprom. Μάλιστα για το τελευταίο, τα κυριότερα
επιχειρήματα κατά της κατασκευής του ήταν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις
του έργου, για τις οποίες διαμαρτύρονταν άλλοι περιβαλλοντικά ευαίσθητοι
πολίτες με προσανατολισμό δεξιό έως ακροδεξιό.
Δε μπορεί λοιπόν να ακυρώνει έργο ρωσικού ενδιαφέροντος για
περιβαλλοντικούς λόγους και να επιτρέπει το έργο αμερικανικού
ενδιαφέροντος, το οποίο προκαλεί περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Όσο για την απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο, αυτήν η βουλγαρική
κυβέρνηση την έχει ήδη μεθοδεύσει μέσω των διασυνδέσεων με Ελλάδα και
Τουρκία, από όπου θα μπορεί να προμηθεύεται αέριο προέλευσης Κασπίας ή
από τερματικούς υγροποιημένου αερίου.
Τέλος, μετά τις επιτυχίες που είχαν οι Βούλγαροι οικολόγοι στη χώρα
τους, ετοιμάζονται να εξάγουν την καμπάνια κατά του αέριου από
σχιστόλιθο στη γειτονική τους Ρουμανία.
Σύμφωνα με δηλώσεις του επικεφαλής της πρωτοβουλίας Borislav Sandov,
στα ΜΜΕ της χώρας του, σε πρώτη φάση προγραμματίστηκε διαμαρτυρία έξω
από τη Ρουμάνικη Πρεσβεία στη Σόφια για τις 26 Ιανουαρίου.
Η ίδια κίνηση πιέζει την υπουργό περιβάλλοντος να ζητήσει από την
κυβέρνηση της Ρουμανίας να λάβει υπ΄οψη της τους κινδύνους που προκαλεί
στον υδροφόρο ορίζοντα της Βουλγαρίας η έρευνα αέριου στη Ρουμανία, ενώ
προκάλεσε τον υπουργό Οικονομίας της χώρας του να κατονομάσει τα
οικονομικά συμφέροντα τα οποία φέρεται ότι εξυπηρετεί η κίνηση.
Άγνωστο αν η καμπάνια κατά του αέριου από σχιστόλιθο, θα έχει στη
Ρουμανία, την ίδια επιτυχία που είχε στη Βουλγαρία. Πάντως μέχρι στιγμής
η Gazprom δείχνει να κερδίζει και να κερδίζει και χρόνο, διασφαλίζοντας
τη βιωσιμότητα των επενδύσεών της και τις πωλήσεις της στη ΝΑ Ευρώπη.
Για την επόμενη δεκαετία, κανείς δεν ξέρει.