Η ιστορία των διαδοχικών αυταρχικών καθεστώτων στη Ρωσία αποκαλύπτει ένα σχήμα που επαναλαμβάνεται: δεν καταρρέουν κυρίως από εξωτερικά πλήγματα, ούτε από εσωτερικές εξεγέρσεις. Αντιθέτως, έχουν την τάση να καταρρέουν από μια περίεργη εσωτερική ασθένεια: έναν συνδυασμό της αηδίας που νιώθουν οι ελίτ για τον εαυτό τους και της συνειδητοποίησης ότι το καθεστώς έχει εξαντληθεί.
Η νόσος αυτή μοιάζει με πολιτική εκδοχή αυτού που ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ αποκάλεσε υπαρξιακή ναυτία, και οδήγησε τόσο στην Επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1917, όσο και στην πτώση της Σοβιετικής Ενωσης με την Περεστρόϊκα του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.
Σήμερα, το καθεστώς του πρωθυπουργού Βλαντίμιρ Πούτιν έχει χτυπηθεί από την ίδια θανατηφόρο ασθένεια, παρά το - ή εξαιτίας του - κατά τα φαινόμενα αδιαπέραστο τείχος, που το καθεστώς οικοδομούσε επί χρόνια γύρω του. Το απατηλό ομοίωμα ενός μεγάλου ιδεολογικού καθεστώτος, που δημιούργησε ο Πούτιν, απλώς δεν μπόρεσε να αποφύγει αυτή τη μοίρα.
Το «ηρωικό ίματζ» και τα «ένδοξα κατορθώματα» του ηγέτη εξυβρίζονται πλέον καθημερινά. Και αυτές οι φραστικές επιθέσεις δεν περιορίζονται πια στις περιθωριακές φωνές από την αντιπολίτευση. Ακούγονται τώρα και στα ΜΜΕ του κατεστημένου.
Δύο γεγονότα έχουν επιταχύνει ραγδαία την κατάρρευση της εμπιστοσύνης στο καθεστώς του Πούτιν, τόσο ανάμεσα στην «ελίτ» όσο και στους καθημερινούς Ρώσους.
Πρώτον, τον Σεπτέμβριο, στο συνέδριο του πολιτικού κόμματος του Πούτιν, την Ενωμένη Ρωσία, ο Πούτιν και ο «πρόεδρος» Ντμίτρι Μεντβέντεφ επισημοποίησαν αυτό που περίμεναν οι πάντες, με τον Πούτιν να ανακοινώνει την πρόθεσή του να επιστρέψει στην προεδρία τον Μάρτιο - ανακηρύσσοντας έτσι τον εαυτό του σε ισόβιο δικτάτορα της Ρωσίας. Η αναζήτηση μιας τέτοιας, αιώνιας κυριαρχίας, δεν υποκινείται τόσο από την δίψα του Πούτιν για εξουσία, όσο από τον φόβο του μην υποχρεωθεί, κάποια ημέρα, να λογοδοτήσει για τις πράξεις του.
Το δεύτερο φονικό χτύπημα στο κύρος του Πούτιν το κατάφερε η άνευ προηγουμένου κλίμακα της νοθείας στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με αξιόπιστους παρατηρητές, όπως είναι η ΜΚΟ Golos (Η Φωνή) και το Παρατηρητήριο των Πολιτών, η καλπονοθεία υπέρ της Ενωμένης Ρωσίας είχε ως αποτέλεσμα μια αύξηση 15-20% του ποσοστού αυτού που αποκαλείται ευρέως τώρα «κόμμα των κλεφτών και των απατεώνων».
Μετά από αυτά τα δύο γεγονότα, το καθεστώς του Πούτιν δεν έχασε μόνο την νομιμοποίησή του, αλλά, επιπλέον, γελοιοποιήθηκε. Ακόμη και αν το καθεστώς «κερδίσει» επισήμως τις προεδρικές εκλογές της 4ης Μαρτίου, ο κύβος έχει ήδη ριφθεί.
Οι Ρώσοι ψηφοφόροι, το κατεστημένο, και οι διανοούμενοι νιώθουν ότι ο πουτινισμός έχει ήδη χάσει. Είναι πλέον απλώς ζήτημα χρόνου να μετατραπεί αυτή η ήττα σε πολιτική πραγματικότητα, από τις εξελίξεις.
Και, μετά την πτώση του Πούτιν, οι ηγέτες άλλων αυταρχικών μετα-Σοβιετικών καθεστώτων - από τον Αλεξάντερ Λουκασένκο της Λευκορωσίας και τον Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ του Καζακστάν μέχρι τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς της Ουκρανίας - δεν θα επιζήσουν στην εξουσία για πολύ.
Στην ίδια τη Ρωσία, είναι πλέον αδύνατον να σταματήσουν οι διαμαρτυρίες. Αν ο Πούτιν εξαπολύσει τις δυνάμεις καταστολής, θα έχει παίξει το τελευταίο χαρτί που του απομένει. Τυχόν χρήση ωμής βίας εναντίον των διαδηλωτών θα έδινε τη χαριστική βολή στην απώλεια νομιμοποίησης του καθεστώτος.
Οσοι προειδοποιούν ότι η κατάρρευση της σημερινής κυβέρνησης θα είναι ένα ριψοκίνδυνο άλμα στο άγνωστο έχουν δίκιο. Αλλά κάνουν λάθος αν πιστεύουν ότι η διατήρηση αυτής της κυβέρνησης είναι πιο ασφαλής. Η Ρωσία πρέπει να ξεφορτωθεί, μια για πάντα, την συστημική διαφθορά του Πούτιν, για να μην κατακλύσει ολόκληρη τη χώρα.
* Ο Αντρέϊ Πιοντκόφσκι είναι ρώσος πολιτικός αναλυτής και μέλος του πολιτικού συμβουλίου του Ηνωμένου Δημοκρατικού Κινήματος Solidarnost.
(από το "Βήμα")