Η Πορτογαλία το Επόμενο «Βαρέλι Δίχως Πάτο»

Η σκηνή που αποτύπωσαν οι κάμερες ανάμεσα στον υπουργό Οικονομικών της Πορτογαλίας και το Γερμανό ομόλογό του Σόιμπλε δεν εικονογράφησε απλά και μόνο την αλαζονεία του Βερολίνου: Εδωσε τη χαριστική βολή στο μύθο της «ελληνικής εξαίρεσης» που προωθείται επικοινωνιακά από το Βερολίνο μετά τη Σύνοδο Κορυφής του περασμένου Ιουλίου, όπου αποφασίσθηκε το πρώτο «κούρεμα» του ελληνικού δημόσιου χρέους και το δεύτερο δάνειο.

Χθες, ο Σόιμπλε χαρακτήρισε την Ελλάδα «βαρέλι δίχως πάτο». Σε λίγους μήνες, όταν η Πορτογαλία θα ζητά «κούρεμα» και δεύτερο δάνειο, θα του είναι δύσκολο να υιοθετήσει την ίδια απαξιωτική αποτίμηση:

Πρώτον, γιατί η Λισαβόνα για μεγάλο χρονικό διάστημα παρουσιάζεται σε αντίστιξη με την δυστροπούσα Αθήνα ως ο καλός μαθητής της δημοσιονομικής προσαρμογής.

Δεύτερον, γιατί το «κούρεμα» παρουσιάσθηκε από τους Σαρκοζί-Μέρκελ τον Ιούλιο ως μέτρο αναγκαίο μόνον για την προβληματική Ελλάδα, ενώ το Δεκέμβριο οι δύο ηγέτες δεσμεύθηκαν ότι δεν θα εφαρμοσθεί σε άλλη χώρα.

Χωρίς κανείς να υποτιμά τις παθογένειες της χώρας μας και τις ευθύνες του πολιτικού συστήματος στην υλοποίηση των απαιτήσεων των δανειστών μας, είναι σαφές ότι με τα σημερινά δεδομένα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Αθήνα θα τα αντιμετωπίσουν αύριο η Λισαβόνα και σε ένα όχι πολύ μακρινό μέλλον η Μαδρίτη και η Ρώμη. Η ρευστότητα που παρέχει η ΕΚΤ αποτρέπει και μεταθέτει χρονικά την κρίση δανεισμού, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα της ανάπτυξης.

Η λιτότητα χωρίς ανάπτυξη οδηγεί διαφορετικές χώρες με διαφορετικά δημοσιονομικά προβλήματα στο ίδιο αδιέξοδο, στην επιδείνωση δηλαδή του δημόσιου χρέους τους και την μη βιωσιμότητά του. Την παραδοχή αυτή δεν μπορεί να αναλάβει δημόσια το Βερολίνο, καθώς θα συνιστούσε ομολογία πλήρους αποτυχίας, με αποτέλεσμα η απαξίωση των θυμάτων της γερμανικής συνταγής δημοσιονομικής εξυγίανσης να προβάλλει ως η πιο βολική λύση.

Την Ανοιξη του 1974, μετά την «Επανάσταση των Γαριφάλων» που ανέτρεψε τη δικτατορία Σαλαζάρ - Καετάνο, στην Πορτογαλία, το σύνθημα «Η Πορτογαλία δεν είναι Χιλή» ήταν κυρίαρχο, καθώς συμπύκνωνε τη λαϊκή βούληση να μην υπάρξει παλινδρόμηση στον αυταρχισμό παρόμοια με το πραξικόπημα του Πινοσέτ, που ανέτρεψε τον Αλιέντε το Σεπτέμβριο του 1973.

Στα τέλη Ιουλίου του 1975, στον πανηγυρικό εορτασμό της πρώτης επετείου της επιστροφής του Κωνσταντίνου Καραμανλή στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο, οι οπαδοί της ΟΝΝΕΔ φώναζαν το σύνθημα «η Ελλάς δεν είναι Πορτογαλία», για να προβάλλουν την ομαλή επιστροφή στο δυτικό κοινοβουλευτισμό σε αντίστιξη με την προς τα αριστερά ραγδαία στροφή των πολιτικών ισορροπιών στη Λισαβόνα.

Από την περασμένη Ανοιξη, όταν υπεγράφη το πορτογαλικό μνημόνιο, το κυρίαρχο σύνθημα της πολιτικής και δημοσιογραφικής ελίτ στη Λισαβόνα ήταν «Η Πορτογαλία δεν είναι Ελλάδα», ένα σύνθημα που διαψεύσθηκε ταπεινωτικά μπροστά στις κάμερες.

Η Πορτογαλία είναι πιθανόν να είναι πιο τυχερή από την Ελλάδα: Η σημερινή άκαμπτη διαπραγματευτική αυστηρότητα των δανειστών μας και η απίστευτη ρητορική απαξιωτική αλαζονεία των δανειστών μας είναι βέβαιο ότι θα είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να επαναληφθούν μετά την ταπεινωτική επερχόμενη ήττα του Σαρκοζί στην προεδρική εκλογή της Ανοιξης και τη νίκη του σοσιαλιστή υποψήφιου Ολάντ.

Με άλλα λόγια, το Βερολίνο προσπαθεί να κατοχυρώσει πρακτικές που έχουν αποδειχθεί αδιέξοδες, αλλά θα ενισχύουν τη θέση του στην αναπόφευκτη -μετά την ήττα Σαρκοζί- συνολική επαναδιαπραγμάτευση στην Ευρωζώνη.

Κοινό αδιέξοδο
Η λιτότητα χωρίς ανάπτυξη οδηγεί διαφορετικές χώρες με διαφορετικά δημοσιονομικά προβλήματα στο ίδιο αδιέξοδο, στην επιδείνωση δηλαδή του δημόσιου χρέους τους... Την παραδοχή αυτή δεν μπορεί να αναλάβει δημόσια το Βερολίνο, καθώς θα συνιστούσε ομολογία πλήρους αποτυχίας...