Τα δικά μας τα γνωρίζουμε. Κάνουμε θυσίες και μάλλον θα χρειαστούν
περισσότερες, ψηφίζουμε νόμους για αναγκαίες μεταρρυθμίσεις ώστε να
μείνουμε στην Ευρωζώνη, που είναι και ο απόλυτος στρατηγικός στόχος,
ακούμε ότι θα χρειαστούν αρκετά επώδυνα χρόνια για να εξυγιανθεί η
οικονομία και να γίνουμε ανταγωνιστικοί, μας λένε ότι από την πολιτική
μας βούληση και τη βελτίωση της δημόσιας διοίκησης εξαρτάται το μέλλον
μας, αλλά ταυτόχρονα τονίζουν ότι έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα είχε
καταστρεπτικές συνέπειες κυρίως για την ίδια, αλλά και για όλους τους
υπόλοιπους. Αυτά όλα από τα χείλη αξιωματούχων των ευρωπαϊκών κέντρων
αποφάσεων και της τρόικας, σύμφωνα με την τελευταία σοδειά δηλώσεων.
Από
την εμπειρία που αποκτήσαμε τα δύο τελευταία χρόνια, ο καταιγισμός
δηλώσεων από επίσημα και ανεπίσημα χείλη δεν ήταν πάντα ωφέλιμος για τη
χώρα μας. Πολύ συχνά ήταν αντιφατικές ή έστελναν διαφορετικά μηνύματα,
προκαλώντας σύγχυση και, κυρίως, δημιουργώντας αρνητικό κλίμα στις
αγορές. Αυτά βέβαια πέρα από την πολυπλοκότητα και τη δυσκολία του
προβλήματος και, ακόμη περισσότερο, τις δικές μας αναμφισβήτητες ευθύνες
στη δημιουργία και την αντιμετώπισή του. Εκτός όμως από το όντως πολύ
δύσκολο δικό μας πρόβλημα, είναι φανερό ότι τα προβλήματα σε διάφορα
άλλα σημεία της Ευρωζώνης προκαλούν επίσης ερωτήματα για την πορεία της,
παρ’ όλο που φαινομενικά τα πράγματα έχουν κάπως καταλαγιάσει.
Αναμφίβολα
η Ευρωζώνη περνάει περίοδο ζυμώσεων και βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο.
Αυτό δεν πρέπει να ξεφεύγει από τη συλλογική σκέψη των πολιτών που
αντιλαμβάνονται τη σημασία της παραμονής της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Η
κρίση χρέους και η συνταγή της λιτότητας που εφαρμόζεται σε διάφορους
βαθμούς, αλλά σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη, τροφοδοτεί τους εθνικισμούς
σε διάφορες χώρες, αλλά οι ηγετικές τάξεις καταλαβαίνουν ότι η διάλυση
της Ζώνης του Ευρώ θα ήταν καταστροφική. Καμία ευρωπαϊκή οικονομία, ούτε
καν η γερμανική, δεν θα μπορούσε μόνη της να αντεπεξέλθει στον διεθνή
ανταγωνισμό, απέναντι στις ΗΠΑ και στους αναδυόμενους κολοσσούς. Ας μην
προχωρήσουμε και στις αδιαμφισβήτητες πολιτικές συνέπειες, που μπορεί να
είναι εξαιρετικά καταστρεπτικές για όλη την Ευρώπη.
Είναι γνωστό
ότι στο πλαίσιο της Ευρωζώνης έχει αποφασισθεί η λήψη μέτρων που
αντικειμενικά οδηγούν στην κοινή οικονομική διακυβέρνηση. Ωστόσο, τα
βήματα προς το μέλλον δεν είναι εύκολα και θα γίνουν μέσα από μεγάλες
δυσκολίες. Ούτως ή άλλως, η ποθούμενη πολιτική ένωση κρατών διαφορετικών
οικονομικών επιπέδων και λαών με διαφορετικές γλώσσες και κουλτούρες
ήταν από την αρχή ένας πάρα πολύ δύσκολος στόχος, που θα απαιτήσει πολλά
χρόνια για να επιτευχθεί ειρηνικά, ίσως πολύ περισσότερα από το
προσδόκιμο ζωή ενός ατόμου. Να αναλογισθούμε μόνο ότι χρειάστηκε ένας
αιματηρότατος εμφύλιος πόλεμος για να γίνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της
Αμερικής ομοσπονδιακό κράτος, παρ’ όλο που η αγγλοσαξονική κουλτούρα
είχε επιβληθεί απ’ άκρου εις άκρον.
Προς το παρόν, πάντως, το
τοπίο στην Ευρωζώνη διαγράφεται ως εξής: υπάρχει μία κυρίαρχη οικονομική
δύναμη, η Γερμανία, που όμως πολιτικά έχει ανάγκη συμμάχων για να
επιβάλλει την πολιτική της λιτότητας, που αποτελεί προϋπόθεση, κατά την
άποψή της, για την εξυγίανση των δημοσιονομικών και την αντιμετώπιση της
γενικής κρίσης χρέους, αλλά ταυτόχρονα προωθεί και τον οικονομικό
νεοφιλελευθερισμό. Στο πλαίσιο αυτό και ώς τώρα επικρατεί μία δυαρχία
Γερμανίας–Γαλλίας που λειτουργεί σαν διευθυντήριο και στηρίζεται από
χώρες οικονομικά υγιείς. Αλλά το μοντέλο που προωθούν αμφισβητείται
πλέον έντονα, και πολιτικά και στην πράξη.
Στην Ισπανία και την
Πορτογαλία το έλλειμμα θεριεύει, ο διεκδικητής της γαλλικής προεδρίας
και πιθανός νικητής των εκλογών, Φρ. Ολάντ, ευαγγελίζεται αλλαγή του
Συμφώνου Σταθερότητας, ενώ ο Μ. Μόντι, ο οποίος αντιμετωπίζει προβλήματα
στην Ιταλία, λόγω της πολιτικής της λιτότητας, βάλλει και αυτός κατά
του διευθυντηρίου. Χαρακτηριστικό είναι ακόμη ότι κλιμακώνονται οι
αντιδράσεις σε διάφορες χώρες, ενώ ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τ.
Γκάιτνερ, τοποθετήθηκε υπέρ της πολιτικής ενίσχυσης της ρευστότητας και
κατά της πολιτικής της λιτότητας σε καιρούς ύφεσης.
Αγνωστο πού θα
καταλήξουν όλα αυτά, αλλά είναι σαφές ότι η Ευρώπη ζυμώνεται και
ψάχνεται. Που σημαίνει ότι, ενώ η κατάσταση στην Ελλάδα θεωρείται
δεδομένη, η Ευρωζώνη βρίσκεται σε φάση εξελίξεων.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 01/04/2012)