Αν και η εκτίμηση που κάνει το ΔΝΤ για την αύξηση του
παγκόσμιου ρυθμού ανάπτυξης το 2012 είναι μόλις κατά 0,1% μικρότερη από αυτή
του προηγουμένου τριμήνου, οι προοπτικές είναι πολύ δυσμενέστερες. Το 3,5% που
προβλέπει το Ταμείο στην νέα του έκθεση είναι ο χαμηλότερος ρυθμός ανάπτυξης
του παγκόσμιου ΑΕΠ την τελευταία δεκαετία – με εξαίρεση το 2009, την χρονιά που
ακολούθησε το ξέσπασμα της τρέχουσας παγκόσμιας κρίσης.
Το ΔΝΤ προβλέπει εφέτος μικρότερους ρυθμούς ανάπτυξης για
σχεδόν κάθε μεγάλη οικονομία του πλανήτη, καθώς αναμένει ύφεση στον τομέα των
επιχειρήσεων και μείωση της κατανάλωσης και, συνεπώς, πτώση του παγκόσμιου
εμπορίου.
Βασικό αίτιο της απαισιοδοξίας του ΔΝΤ είναι οι προβλέψεις
που αφορούν την οικονομία της Ευρωζώνης. Ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ταμείου
Ολιβιέ Μπλανσάρ, σε πρόσφατη συνέντευξή του στην Wall Street Journal, τονίζει
ότι «ο κόσμος έχει σκοτεινιάσει πολύ. Η τάση είναι λίγο χειρότερη από ό, τι
απεικονίζει η πρόβλεψη» του ΔΝΤ, υπογραμμίζοντας ότι η παγκόσμια ανάκαμψη είναι
ακόμη αδύναμη.
Ειδικά για την ευρωζώνη, σύμφωνα με το ΔΝΤ, έχει εξανεμιστεί
η ευεργετική επίδραση από τις περυσινές παρεμβάσεις της ΕΚΤ και ειδικότερα του
Μάριο Ντράγκι υπέρ των πιο αδύναμων ευρωπαϊκών οικονομιών, η οποία είχε
συμβάλει στην μεγαλύτερη του αναμενομένου ανάκαμψη το πρώτο τρίμηνο του 2012.
Έτσι, χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία βρίσκονται πάλι στην ίδια κατάσταση με
αυτήν που ήταν πριν από δώδεκα σχεδόν μήνες, με το κόστος δανεισμού τους να
έχει εκτιναχθεί εκ νέου.
Το Ταμείο χαιρετίζει την απόφαση της ΕΕ για στήριξη των
ισπανικών τραπεζών και για σύσταση ενιαίου εποπτικού φορέα για όλη την
ευρωζώνη. Ωστόσο, θεωρεί ότι τα σχέδια αυτά θα βοηθήσουν περισσότερο την
Ευρωζώνη να περάσει πιο ανώδυνα την κρίση αν εφαρμοστούν άμεσα, αλλά και αν
συμπληρωθούν από βαθύτερη δημοσιονομική ολοκλήρωση και πλήρη τραπεζική
ενοποίηση.
Αυτό που υπογραμμίζει, όμως, η έκθεση είναι ότι η κλιμάκωση
της κρίσης οδηγεί σε πολιτικές παρεμβάσεις που, αν και δίνουν πρόσκαιρη
ανακούφιση, τελικά πυροδοτούν πολιτικές αντιστάσεις που, με τη σειρά τους,
αυξάνουν την ένταση της κρίσης, με συνέπεια να απαιτούνται νέες πολιτικές
παρεμβάσεις.
Προφανώς η ευρωζώνη βρίσκεται στη δίνη ενός δημοσιονομικού
«φαύλου κύκλου», για την έξοδο από τον οποίο το ΔΝΤ συνιστά την ανάληψη του
συνόλου των απαραίτητων πολιτικών
κινήσεων. Μάλιστα, το Ταμείο τονίζει την ανάγκη διαμόρφωσης αξιόπιστου «Οδικού
Χάρτη» για τη βαθύτερη ενοποίηση στη ζώνη του ευρώ.
Το ΔΝΤ υπογραμμίζει ότι η κρίση στην ευρωζώνη έχει ενταθεί με αρνητικές
επιπτώσεις στα κράτη, τις τράπεζες, το κόστος δανεισμού, αλλά και τη
ρευστότητα. Όπως τονίζεται, η οικονομική δραστηριότητα έχει αποδυναμωθεί και
είναι πιθανό να παραμείνει υποτονική, ιδιαίτερα στις ευάλωτες χώρες της
περιφέρειας.
Εκτιμά πως το ΑΕΠ της ευρωζώνης από το 1,5% κατά μέσο όρο το
2011, θα υποχωρήσει στο -0,3% το 2012 και θα ανακάμψει κατά 0,7% το 2013. Στο
πλαίσιο αυτό, ο ονομαστικός πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί πολύ κάτω από το
2% έως το 2013 και να παραμείνει εκεί μέχρι το 2014.
Ειδικά για τις αδύναμες οικονομίες της ζώνης του ευρώ, το
ΔΝΤ επιμένει στο ότι πρέπει να συνεχίσουν την μείωση των ελλειμμάτων των
προϋπολογισμών τους, αλλά και να καταβάλουν προσπάθειες για την αύξηση της
ανταγωνιστικότητάς τους.
Από την άλλη, όπως τονίζει ο Μπλανσάρ, ακόμη κι αν φανούν
συνεπείς οι χώρες του Νότου στις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει, έχουν άμεση ανάγκη
από την στήριξη των πιο ισχυρών ευρωπαϊκών οικονομιών για την κάλυψη του
βραχυπρόθεσμου δανειακού κόστους. Οι τελευταίες δεν πρέπει να περιμένουν τη
θέσπιση μακροπρόθεσμων δομών (π.χ. τραπεζική ένωση) για την αντιμετώπιση της
κρίσης των χωρών του Νότου.
«Πρέπει να βρεθούν τρόποι δανεισμού με χαμηλότερο επιτόκιο»
για τις ασθενείς οικονομίες της ευρωζώνης, επιμένει ο Μπλανσάρ. Σύμφωνα με την
έκθεση του ΔΝΤ, η ΕΚΤ θα μπορούσε να αυξήσει τις ποσοτικές διευκολύνσεις (π.χ.
αγορά κρατικών ομολόγων, πρόσθετες κινήσεις χρηματοδοτικής στήριξης τραπεζών
κλπ).
Σχολιάζοντας την ιδέα για υποτίμηση του ευρώ έναντι του
δολαρίου, ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ τη θεωρεί σωστή. Το Ταμείο, μάλιστα,
εκτιμά ότι μία μείωση της αξίας του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος κατά 10% θα
οδηγούσε σε αύξηση της ανάπτυξης κατά 1,4% σε ένα χρόνο. Ωστόσο, προειδοποιεί
πως δεν πρόκειται για πανάκεια για τον Νότο, ο οποίος οφείλει να βρει
ουσιαστικούς τρόπους αύξησης της ανταγωνιστικότητάς του. Αντίθετα, θεωρεί ότι
ωφελημένες από το μέτρο θα βγουν οι ήδη ισχυρές οικονομίες της ευρωζώνης.
Στην έκθεση του ΔΝΤ, επίσης, εκφράζεται ανησυχία και για την
αμερικανική οικονομία, η οποία εμφανίζει χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης σε
σχέση με τον Απρίλιο. Ελπίζει, μάλιστα, να μην εγκριθούν περικοπές δαπανών και
μειώσεις φόρων ως το τέλος του 2012, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε
οικονομική στασιμότητα στις ΗΠΑ, επιδεινώνοντας ακόμη πιο πολύ την παγκόσμια
οικονομία.
Τέλος, το ΔΝΤ θεωρεί ότι η πρόβλεψη για χαμηλότερο ρυθμό
ανάπτυξης για εφέτος οφείλεται και στη μείωση της κατανάλωσης σε ανερχόμενες
οικονομίες όπως η Βραζιλία, η Κίνα και η Ινδία, αλλά και στους μεγαλύτερους
επενδυτικούς φόβους στις χώρες αυτές.
Ενδεικτική της ανησυχίας του ΔΝΤ για την πορεία της
παγκόσμιας οικονομίας είναι και η απόφαση του, στις 18 Ιουλίου, για
υποχρεωτικούς ελέγχους στα κράτη-μέλη.
Έτσι, θα πραγματοποιηθούν αλλαγές στον κανονισμό του
αναφορικά με την παρακολούθηση των παγκόσμιων οικονομιών, κάνοντας υποχρεωτική
την αξιολόγηση από το Ταμείο για το αν και πόσο η πολιτική γραμμή κάποιας χώρας
επηρεάζει το διεθνές νομισματικό σύστημα.
Ως τώρα το Ταμείο προχωρούσε σε προαιρετικές αξιολογήσεις και με δική του
πρωτοβουλία, αλλά η οικονομική κρίση έδειξε ότι η πολιτική γραμμή μιας χώρας
μπορεί εύκολα να επηρεάσει και άλλες.
«Ενώ η επιτήρηση της στρατηγικής που ακολουθεί κάθε μέλος για την τιμή
συναλλάγματος παραμένει στο επίκεντρο του Ταμείου σύμφωνα με τα άρθρα, η νέα
απόφαση θα παρέχει μια βάση για το ΔΝΤ ώστε να έχει μια πιο αποτελεσματική
συνεργασία με τα μέλη όσον αφορά στην εγχώρια οικονομία και τις οικονομικές
τακτικές», δήλωσε η Γενική Διευθύντρια του ΔΝΤ κ. Κριστίν Λαγκάρντ.
Το ΔΝΤ μοιάζει, συνεπώς, να προετοιμάζεται για … ακόμη χειρότερες
ημέρες στην παγκόσμια οικονομία, τη στιγμή που και ο γνωστός οικονομολόγος ο
Νουριέλ Ρουμπίνι προβλέπει για το 2013 την «τέλεια παγκόσμια καταιγίδα», με
επίκεντρο την εν εξελίξει κρίση της ευρωζώνης.