Ο όρος «μόχλευση» είναι δόκιμος επειδή αναδεικνύει τη συγκυριακή φύση
της ισχύος στις διαπραγματεύσεις: ο αντικειμενικά νοούμενος ισχυρός
μπορεί σε μία συγκεκριμένη κατάσταση να είναι ανίσχυρος και αντίστροφα.
Καλό θα ήταν εμείς, ως κατά τεκμήριο «αδύναμο» έθνος, να αναγνωρίσουμε
και να ενεργοποιήσουμε την όποια διαπραγματευτική μόχλευση διαθέτουμε,
το συντομότερο. Μια προσέγγιση είναι να προβάλλουμε το κόστος για τους
εταίρους μας που θα επιφέρει η αποπομπή ή αποχώρησή μας από την Ε.Ε.,
κάτι που όλοι οι εμπλεκόμενοι αναγνωρίζουν ως σημαντικό. Η εν λόγω
απειλή, όμως, πάσχει ποικιλοτρόπως. Πρώτον, στερείται αξιοπιστίας
δεδομένων των καταστροφικών για εμάς συνεπειών στην περίπτωση που
τελεσφορήσει. Δεύτερον, μετατρέπει το διαπραγματευτικό πλαίσιο σε αμιγώς
συγκρουσιακό, το οποίο είναι ανακόλουθο με τη φύση της οικειοθελούς
ένταξης και παραμονής μας σε μία ένωση φίλων κρατών. Τρίτον, οδηγεί
σχεδόν νομοτελειακά σε σύγκρουση καθώς υποτιμάμε το κόστος που θα είχε
για τους εταίρους μας η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις μας διά του
μιμητισμού: κάθε μέλος θα μπορεί να εγείρει την ίδια απειλή στο μέλλον,
κάτι που θα καταστήσει τη δημοσιονομική πειθαρχία εν τοις πράγμασι άνευ
νοήματος. Το κυριότερο πρόβλημα, όμως, είναι βαθύτερο, κατά την άποψή
μου. Ενώ διατυμπανιζόταν ως το «πυρηνικό μας όπλο», είναι απλά
πυροτέχνημα σε σύγκριση με την πραγματική διαπραγματευτική μόχλευση που
διαθέτουμε, στην παρούσα συγκυρία, όπου: (α) στην πρόσφατη ετήσια έκθεση
για την «Κατάσταση της Ε.Ε.» τονίζεται από τα πλέον αρμόδια ευρωπαϊκά
χείλη πως με αφορμή την κρίση οφείλουν να επισπευσθούν οι διαδικασίες
οιονεί ομοσπονδοποίησης της ένωσης, (β) επιτροπές τεχνοκρατών από τα
ισχυρότερα μέλη συνεδριάζουν τακτικά και αθόρυβα προς τον σκοπό αυτό,
και (γ) ο πρωθυπουργός της Βρετανίας ήδη προλειαίνει το έδαφος για τη
διενέργεια δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο με θέμα την παραμονή στην
ένωση όπως αυτή τείνει να διαμορφωθεί κατά τα ανωτέρω. Η Ε.Ε. προχωρά
με γοργά βήματα προς την πλήρη ενοποίηση εις σάρκα μίαν. Συνεπώς το
τρέχον πρόβλημα τόσο για τη χώρα μας όσο και για την Ε.Ε. είναι αμιγώς
υπαρξιακό. Εμείς γιατί χωρίς τη ρευστότητα των εταίρων μας θα είχαμε ήδη
περιέλθει σε ένα σύγχρονο μεσαίωνα, ενώ η ιστορική μας διαδρομή, με
τους πλείστους εθνικούς διχασμούς, δυστυχώς, δεν αποτελεί εχέγγυο
ενότητας. Για τους δε εταίρους μας δεν νοείται ολοκληρωμένη Ευρώπη χωρίς
τουλάχιστον τα μέλη της Ευρωζώνης που επιθυμούν να συμμετάσχουν σε
αυτήν. Χωρίς τη χώρα μας απλά θα συζητούσαν για μία άλλη ένωση, της
οποίας μάλιστα η συνοχή θα τελούσε υπό αίρεση. Ενα σώμα όπου κάθε μέλος
του θα κινδύνευε με ακρωτηριασμό κάθε φορά που θα μούδιαζε. Ισχυρίζομαι
πως οι εταίροι μας δεν μπορούν ούτε επιθυμούν να μας αποπέμψουν. Οχι
γιατί δεν υπάρχει σχετική νομική πρόβλεψη όπως έχει αφελώς (ή
προεκλογικώς) ακουστεί ούτε γιατί κοστίζει περισσότερο από το κόστος της
διάσωσης της οικονομίας μας. Αλλά γιατί δεν νομιμοποιούνται υπαρξιακά,
όπως κανείς δεν θα ακρωτηρίαζε ένα άκρο του, ελαφρά τη καρδία. Στην
περίπτωση όμως μιας κακοήθειας, η οποία ενδέχεται να προσβάλλει ολόκληρο
το σώμα, ο χειρουργός όχι μόνο νομιμοποιείται αλλά επιβάλλεται να
επέμβει. Στον βαθμό που επιθυμούμε να παραμείνουμε στην εν λόγω ένωση
πρέπει να αναλογιστούμε αν με τη στάση μας δείχνουμε να αποτελούμε ένα
καρκίνωμα. Από τη μία ο ελληνικός λαός και περισσότερο τα ασθενέστερα
στρώματά του έχουμε υποστεί τεράστιες θυσίες, από την άλλη, όμως,
επιμένουμε στη διατήρηση των συντεχνιακών νοοτροπιών, της διαφθοράς, της
φοροδιαφυγής και εν γένει της βαθιάς συντήρησης, είτε αυτή υποκινείται
από τα αριστερά είτε από τα δεξιά του πολιτικού φάσματος. Αντί, λοιπόν,
να διεγείρουμε συνεχώς τα «χειρουργικά αντανακλαστικά» εκείνων τους
οποίους εμείς οι ίδιοι αποκαλούμε εταίρους μας, ας ενεργοποιήσουμε το
κοινωνικό μας ανοσοποιητικό σύστημα και ας εξαφανίσουμε τις κακοήθειες
της κοινωνίας μας. Ας προβάλλουμε στους εταίρους μας όχι μόνο την
υπαρξιακή σημασία της παραμονής μας στην Ε.Ε. για την ίδια αλλά και την
πρόσθετη βαθύτατη συμβολική σημασία που έχουμε ως ανάδοχοι της ηπείρου
μας και του κοινού της νομίσματος, καθώς και ως φορείς απαράμιλλης
πνευματικής, πολιτιστικής, γεωγραφικής και γεωπολιτικής κληρονομιάς την
οποία κανείς νοήμων άνθρωπος δεν θα απαρνούνταν. Η χρήση της εν λόγω
μόχλευσης απαιτεί λεπτούς χειρισμούς, καθώς σε καμία περίπτωση δεν
προβάλλεται απειλητικά ή αλαζονικά -θα αυτοακυρωνόταν- αλλά θέτει τη
βάση για μία ιδιαίτερα εποικοδομητική και αποτελεσματική διαπραγμάτευση.
Αρκεί να αξιοποιηθεί.
* Ο κ. Σεραφείμ Βολιώτης είναι επίκουρος
καθηγητής Στρατηγικής στο ALBA Graduate Business School, επισκέπτης
καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου και τη ΣΔΙΕΠΝ.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 12/10/2012)