Σπανίως ακούς από τον επικεφαλής μιας πετρελαϊκής ότι έκανε
λάθος. Κι όμως, ο διευθύνων σύμβουλος της γαλλικής
Total, Κριστόφ ντε Μαρτζερί, είπε ακριβώς
αυτό. Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του παραδέχτηκε ότι η εταιρεία υπήρξε κάπως
νωχελική τελευταία και έχει μείνει πίσω σε έναν από τους βασικούς στόχους της,
δηλαδή το να ανακαλύπτει νέες πηγές πετρελαίου. Αυτό θα πρέπει να αλλάξει, σύμφωνα
με τον ίδιο.
«Πρέπει να είμαστε πιο επιθετικοί», δήλωσε στους
Financial
Times. «Πρέπει να επιμείνουμε
στις έρευνες υδρογονανθράκων ως προτεραιότητα».
Η παραδοχή αυτή μοιάζει παράξενη. Είναι δυνατόν μια μεγάλη
πετρελαϊκή σαν την
Total
να μην πράττει όσα οφείλει για να βρει περισσότερο πετρέλαιο;
Αυτή ακριβώς δεν είναι η δουλειά των πετρελαϊκών;
Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν το κάνουν – τουλάχιστον όχι όσο
θα πρεπε. Οι μεγάλοι του χώρου επενδύουν δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο για
την εξερεύνηση, αλλά συλλογικά έχουν μειωμένες επιδόσεις στο να ανακαλύπτουν
επαρκείς ποσότητες ώστε να αντικαθιστούν το πετρέλαιο που παράγουν. Μια ανάλυση
της εταιρείας
Wood
Mackenzie
ανακάλυψε ότι μεταξύ του 2001 και του 2010, ο ρυθμός αναπλήρωσης για τις οκτώ
μεγάλες πετρελαϊκές ήταν χαμηλότερος από αυτόν πολλών μικρομεσαίων παικτών, όπως
η
BG
Group.
Τα στοιχεία για αυτό δεν είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Οι
μεγάλοι, με την εξαίρεση της ιταλικής
Eni, ήταν απόντες από τις ανακαλύψεις που σημειώθηκαν πέρυσι στη
Μοζαμβίκη, αλλά και στην Ουγκάντα, την Γκάνα και τη Γαλλική Γουιάνα, όπου
πρωταγωνίστησε η
Tullow
Oil
και όχι η
ExxonMobil
ή η
Shell.
Η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στις συγχωνεύσεις που έλαβαν
χώρα στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές του νέου αιώνα, οι οποίες
δημιούργησαν τα μεγαθήρια που γνωρίζουμε σήμερα. Οι νέοι γίγαντες επικεντρώθηκαν
στα σημεία εκείνα όπου είχαν σημειωθεί μεγάλες ανακαλύψεις παλαιότερα, δηλαδή μέρη
όπως η Αγκόλα και ο Κόλπος του Μεξικού.
Επίσης, δαπάνησαν δισεκατομμύρια για σχέδια υγροποιημένου
φυσικού αερίου στο Κατάρ και την Αυστραλία, καθώς και για το σχιστολιθικό αέριο
στις ΗΠΑ.
Παρόλα αυτά, σε όρους συμβατικής εξερεύνησης έχασαν την
μπάλα. «Αν δεν συνεχίσεις να ταΐζεις τη μηχανή προσθέτοντας νέες περιοχές, τότε
θα ξεμείνεις από δυνατότητες», τονίζει η Τζούλι Ουίλσον, αναλύτρια στην
Wood
Mackenzie.
Ο ντε Μαρτζερί αναγνωρίζει ότι επί χρόνια η
Total
ασχολείτο
με την απορρόφηση των ανταγωνιστριών
Elf
Aquitaine και
Petrofina.
Μιλώντας όμως στους επενδυτές τον περασμένο μήνα, παραδέχτηκε ότι ο ενισχυμένος
πλέον όμιλος αντιμετώπιζε μια «έλλειψη νέων σχεδίων».
Κάποιοι θεωρούν ότι οι μεγάλοι είναι εκ φύσεως περιορισμένοι
στον αγώνα για νέες ανακαλύψεις λόγω του μεγέθους τους. Οι οπαδοί της θεωρίας
που λέει ότι «το μικρό είναι ωραίο» θέτουν σαν παράδειγμα την
BG
Group, η οποία έχει 6.000
εργαζόμενους, έναντι στους 90.000 της
Shell και έχει πραγματοποιήσει τα τελευταία 15 χρόνια 15 σημαντικές
ανακαλύψεις.
«Ο χρόνος που χρειάζεται μεταξύ μιας ιδέας για την χώρα τάδε
και της έγκρισής της είναι πολύ μικρός», σημειώνει ο διευθυντής εξερεύνησης της
BG, Μάλκολμ Μπράουν. «Είναι
ένα από τα πλεονεκτήματά μας», προσθέτει.
Ο ίδιος αναφέρει το παράδειγμα της δραστηριοποίησης της εταιρείας
στην Κένυα, όπου υπέγραψε συμβόλαια με την κυβέρνηση για δύο υπεράκτια οικόπεδα
πέρυσι. Η
BG είχε διεξάγει
ήδη έρευνες στις περιοχές των αδειών και διέθετε μια τεχνική βάση, άρα μπόρεσε
να καταθέσει γρήγορα την αίτησή της. «Οι άλλοι έλεγαν ότι δεν μπορούσαν να το κάνουν
το ίδιο γρήγορα», υπογραμμίζει ο Μπράουν.
Οι μεγάλοι λοιπόν παίζουν τώρα κυνηγητό σε περιοχές τις οποίες
άνοιξαν οι ανεξάρτητοι. Ανάμεσα στους «κυνηγούς» ανήκει και η
Chevron, η οποία απέκτησε άδειες σε νέες
«ακριτικές» περιοχές, όπως η Λιβερία και η Σιέρα Λεόνε, όπου ανακάλυψε πετρέλαιο
η
Anadarko, ενώ η
Shell
και
η
Total
έλαβαν τελικά μερίδιο στην ανακάλυψη της
Tullow
στη
Γαλλική Γουιάνα.
Οι μεγάλες πετρελαϊκές πλέον διεξάγουν περισσότερες έρευνες
και οι ίδιες. Οι επενδύσεις της
Shell
για την εξερεύνηση αυξήθηκαν το 2012 κατά 35% στα 5 δις. δολάρια, τη στιγμή που
η εταιρεία προσλαμβάνει περισσότερους γεωλόγους και γεωφυσικούς. Και η
Total
όμως
έχει μια νέα δυναμική, σύμφωνα με τον ντε Μαρτζερί. Οι δυνατότητές της ενισχύθηκαν
κατά 80% από το 2009, με πολλές νέες περιοχές στην Αφρική και αλλού. «Υπάρχει
περισσότερος κίνδυνος, αλλά και περισσότερες προοπτικές», τονίζει ο ίδιος.
Η υποχώρηση των μεγάλων από την εξερεύνηση δημιούργησε ένα
κενό το οποίο κάλυψαν οι ανεξάρτητοι. Οι εταιρείες που βρήκαν μεγάλα κοιτάσματα
στη Μέση Ανατολή, στην Αγκόλα και στον Κόλπο, έχουν επισκιαστεί από πιο ευέλικτούς
παίκτες. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι μεγάλες ανακαλύψεις έγιναν από γεωλόγους
που έφυγαν από τις μεγάλες πετρελαϊκές, κουρασμένοι από τις συντηρητικές τους γραφειοκρατίες.
Ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: Οι μεγάλοι πρέπει να ανακαλύψουν και πάλι τον τρόπο
να ανακαλύπτουν πετρέλαιο ώστε να μην μείνουν πίσω στην όλο και πιο δύσκολη μάχη
των αποθεμάτων.