Οι αποφάσεις του Eurogroup της 26ης Νοεμβρίου κρίνονται ιδιαίτερα
ευνοϊκές για την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, αποτρέπουν μια άτακτη χρεοκοπία
της χώρας που θα έθετε σε σοβαρό κίνδυνο την παραμονή της στην Ευρωζώνη.
Παράλληλα, συμβάλλουν σε σημαντική ελάφρυνση των μελλοντικών
χρηματοδοτικών αναγκών της Γενικής Κυβέρνησης και συνεισφέρουν στη
βελτίωση της βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους. Υπό την προϋπόθεση ότι οι
κύριες μακροοικονομικές υποθέσεις του αναθεωρημένου βασικού σεναρίου
της τρόικας επαληθευτούν, η εφαρμογή των αποφάσεων του Eurogroup
αναμένεται να συμβάλει στη μείωση του λόγου δημοσίου χρέους-ΑΕΠ κατά
περίπου 20 ποσοστιαίες μονάδες έως το 2020.
Επιπροσθέτως,
εκτιμάμε ότι θα οδηγήσουν σε δραστική μείωση των μελλοντικών
χρηματοδοτικών αναγκών της Γενικής Κυβέρνησης κατά περίπου 49 δισ.
σωρευτικά την περίοδο 2012-2020. Ακόμη όμως και αν επαληθευτούν οι
ανωτέρω προβλέψεις, κάποιοι ισχυρίζονται ότι το δημόσιο χρέος της χώρας
θα παραμείνει μη-βιώσιμο, αφού στο τέλος του σχετικού ορίζοντα πρόβλεψης
(2020-2022) δεν θα απέχει πολύ από τα προ-κρίσης επίπεδα. Ο όρος
«βιωσιμότητας δημοσίου χρέους» σχετίζεται με την ικανότητα διασφάλισης
μελλοντικών πρωτογενών δημοσιονομικών πλεονασμάτων που κρίνονται επαρκή
για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους μιας χώρας. Υπό την έννοια αυτή,
ο προσδιορισμός συγκεκριμένου στόχου για τον λόγο χρέους-ΑΕΠ (π.χ.
124%, 120% ή και πολύ χαμηλότερα) δεν αποτελεί, απαραίτητα, ικανή και
αναγκαία συνθήκη για τη διασφάλιση βιωσιμότητας. Επί παραδείγματι,
υπάρχουν χώρες με λόγο δημοσίου χρέους-ΑΕΠ σημαντικά υψηλότερο του 120%
που κατατάσσονται στις ανώτερες βαθμίδες πιστοληπτικής αξιολόγησης των
διεθνών οίκων, χωρίς να αντιμετωπίζουν άμεσο κίνδυνο χρεοκοπίας (π.χ.
Ιαπωνία με χρέος περίπου 230% στα τέλη του 2011). Στον αντίποδα, η
πρόσφατη ιστορία είναι πλούσια σε παραδείγματα χωρών που οδηγήθηκαν σε
άτακτη χρεοκοπία έχοντας δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ πολύ
χαμηλότερο του 100% (Αργεντινή 54% στο τέλος του 2001).
Στην
περίπτωση της Ελλάδας, κρίνεται ως θετικό αποτέλεσμα ότι στις
αναθεωρημένες προβλέψεις της τρόικας για την πορεία του λόγου δημοσίου
χρέους-ΑΕΠ αποφεύχθηκε η υιοθέτηση πιο αισιόδοξων εκτιμήσεων σχετικά με
την εξέλιξη του πρωτογενούς δημοσιονομικού πλεονάσματος της Γενικής
Κυβέρνησης μεσοπρόθεσμα (5% του ΑΕΠ και πλέον). Αν και το σύνολο των
υποθέσεων του νέου βασικού σεναρίου δεν είναι ακόμη πλήρως γνωστό, η
ανάλυση, μου υποδεικνύει ότι αυτό βασίζεται σε σχετικά συντηρητικές
εκτιμήσεις για την πορεία του ρυθμού μεταβολής του ονομαστικού ΑΕΠ, του
πρωτογενούς δημοσιονομικού ισοζυγίου, των εσόδων από το πρόγραμμα
ιδιωτικοποιήσεων και άλλων σημαντικών παραμέτρων για τη δυναμική του
δημοσίου χρέους.
Σε κάθε περίπτωση, η επιτυχία του προγράμματος
προσαρμογής και των αποφάσεων του Eurogroup να σταθεροποιήσουν τη
δημοσιονομική θέση της χώρας θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό από τη συμβολή
τους στη σταδιακή βελτίωση της εγχώριας οικονομίας. Κατά την άποψή μου, η
αδυναμία επιστροφής σε θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης του ΑΕΠ το αργότερο
έως το 2014, πέραν των δραματικών κοινωνικών επιπτώσεων, θα καταστήσει
υπερβολικά δύσκολη τη σταθεροποίηση της δημοσιονομικής θέσης της χώρας.
Σε πρόσφατη εμπειρική μελέτη των Π. Μονοκρούσου & Δ. Θωμάκου
(Eurobank Research, «Δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές σε περιόδους βαθιάς
ύφεσης και οφέλη από μια διετή επιμήκυνση του νέου προγράμματος
λιτότητας») εκτιμήθηκαν δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές σημαντικά
υψηλότεροι αυτών που φέρεται να υποθέτει το αναθεωρημένο βασικό σενάριο
της τρόικας για την Ελλάδα. Οι εκτιμήσεις αυτές συνηγορούν στην
αναγκαιότητα άμεσης λήψης επιπρόσθετων μέτρων για την τόνωση της
εγχώριας οικονομίας, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψη ότι τo νέο δημοσιονομικό
πρόγραμμα για τη περίοδο 2013-2016 είναι ιδιαίτερα εμπροστοβαρές
ελλοχεύοντας πτωτικούς κινδύνους στις επίσημες προβλέψεις για την
εξέλιξη των ρυθμών μεταβολής του ΑΕΠ, ιδίως την περίοδο 2013-2014.
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 01-02/12/2012)