Ιδιαίτερα φιλόδοξοι στόχοι τίθενται με τους 12 Διαδρόμους
που έχουν σχεδιασθεί από την Κομισιόν, για τις Κοινού Ενδιαφέροντος
διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές. Η
Ελλάδα συμμετέχει στον τομέα του Ηλεκτρισμού στον ένα από τους τέσσερις
συναφείς Διαδρόμους και σε δύο από τους τέσσερις συνολικά για το φυσικό αέριο,
ο ένας εκ των οποίων είναι ο Νότιος Διάδρομος. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι η
Κομισιόν αναδεικνύει ως έργο ύψιστης προτεραιότητας το Νότιο Διάδρομο, για τον
οποίο ενδιαφέρεται σφόδρα τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος, έχουσες, μάλιστα,
προτείνει από κοινού συγκεκριμένα έργα.
Η χώρα μας, επίσης, συμμετέχει, όπως και όλα τα υπόλοιπα
κράτη-μέλη, σε τρεις Διαδρόμους Κοινού Ενδιαφέροντος (smart grids, αρτηρίες
ηλεκτρισμού και δέσμευση-αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα). Υπάρχει, ακόμη,
ένας Διάδρομος για την ανάπτυξη δικτύου μεταφοράς πετρελαίου στην Κεντρική και
Ανατολική Ευρώπη, που αφορά σε συγκεκριμένα κράτη της ευρύτερης περιοχής.
Ο Κανονισμός για τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας ψηφίσθηκε
στις 18 Δεκεμβρίου 2012, περιλαμβάνοντας και τα κριτήρια ένταξης έργων Κοινού
Ενδιαφέροντος. Χρειάσθηκαν αρκετές διαβουλεύσεις και ζυμώσεις, προτού υπάρξει
αυτή η θετική κατάληξη και μάλιστα στη διάρκεια της Κυπριακής Προεδρίας. Το
κείμενο αυτό, με την οριστική πλέον μορφή του, αναμένεται να ψηφισθεί από το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το Φεβρουάριο ή το αργότερο το Μάρτιο, για να τεθεί άμεσα
σε ισχύ. Το energia φέρνει για πρώτη φορά στη δημοσιότητα τους 12 Διαδρόμους,
όπως και τα κριτήρια ένταξης των έργων Κοινού Ενδιαφέροντος. Ο κανονισμός δεν
περιλαμβάνει συγκεκριμένα έργα, μόνον τους 12 Διαδρόμους. Σύμφωνα με τις
υπάρχουσες πληροφορίες, αναμένεται να ενταχθούν όχι παραπάνω από 220 έργα έως
το 2020, καθώς πρόθεση της Κομισιόν είναι να έχει μια λίστα διαχειρίσιμη,
προκειμένου να δοθεί στα έργα ύψιστη προτεραιότητα, με όλα τα οφέλη που
συνεπάγεται αυτό. Τούτο σημαίνει πρακτικά ότι η Κομισιόν θα αποφασίζει κάθε
χρόνο για ποια έργα θα εντάσσονται στη λίστα, η οποία θα ανανεώνεται κάθε δύο
χρόνια και όσα από αυτά έχουν υλοποιηθεί ή δεν πληρούν πλέον τα κριτήρια που
έχουν τεθεί θα εκπίπτουν.
Το κείμενο του Κανονισμού με τους 12 Διαδρόμους, τα κριτήρια
και όλες οι λεπτομέρειες θα δημοσιοποιηθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μόλις
ενταχθεί το θέμα για ψήφιση από την Ολομέλεια.
Σύμφωνα με τα γενικά κριτήρια που τίθενται για την ένταξη
έργων που θα χαρακτηρισθούν Κοινού Ενδιαφέροντος είναι τα εξής: θα πρέπει να αξιολογηθεί ως αναγκαίο έργο για
μία τουλάχιστον από τις ενεργειακές υποδομές των Διαδρόμων Προτεραιότητας, θα
πρέπει να αφορά άμεσα σε δύο τουλάχιστον κράτη-μέλη της Ε.Ε, να βρίσκεται στο
έδαφος ενός κράτους-μέλους, να έχει σημαντικές διασυνοριακές επιπτώσεις και να
διασχίζει τα σύνορα τουλάχιστον ενός κράτους-μέλους και μιας χώρας του Ευρωπαϊκού Οικονομικού
Χώρου.
Σε ό,τι αφορά τα ειδικά κριτήρια, και πρώτα-πρώτα σχετικά με
τη μεταφορά και αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας, οι υποδομές που θα ενταχθούν
θα πρέπει να συμβάλουν σημαντικά σε ένα από τα ακόλουθα κριτήρια: στην
ολοκλήρωση και ενοποίηση της αγοράς, μέσω της άρσης απομόνωσης ενός τουλάχιστον
κράτους-μέλους, στην αποσυμφόρηση των υποδομών ενέργειας, στην ενίσχυση του
ανταγωνισμού και στην ευελιξία του Συστήματος, στη βιωσιμότητα μέσω της
ενσωμάτωσης των ΑΠΕ στο Σύστημα και την ασφάλεια του εφοδιασμού, μέσω των
διασυνδέσεων.
Ανάλογα είναι τα ειδικά κριτήρια που τίθενται και για τα
έργα φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένης και της διασφάλισης για τη
διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού.
Για τις υποδομές στην κατηγορία των smart grids τα ειδικά
κριτήρια που τίθενται έχουν να κάνουν με τη δυνατότητα ένταξης και συμμετοχής
των χρηστών του δικτύου στη διαχείριση της χρήσης της ενέργειας που
καταναλώνουν σε καθημερινή βάση, την ασφάλεια των δικτύων, τον έλεγχο του
συστήματος και την ποιότητα της προσφοράς, κλπ.
Για τα έργα μεταφοράς πετρελαίου, τα έργα θα πρέπει να
πληρούν την ασφάλεια του εφοδιασμού, την αποτελεσματική και βιώσιμη χρήση των
πόρων μέσω της μείωσης των περιβαλλοντικών κινδύνων και τη διαλειτουργικότητα.
Για τα έργα δέσμευσης και αποθήκευσης του διοξειδίου του
άνθρακα τα κριτήρια που τίθενται αφορούν στην αποφυγή εκπομπών διοξειδίου του
άνθρακα, διατηρώντας παράλληλα την ασφάλεια της προμήθειας εφοδιασμού, καθώς
και την αποτελεσματική χρήση των πόρων, με την ελαχιστοποίηση της περιβαλλοντικής
επιβάρυνσης.
Οι 12 Διάδρομοι για τα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος είναι οι
εξής.
Για τον Ηλεκτρισμό.
1.Ανάπτυξη υπεράκτιου δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας στη
Βόρεια Θάλασσα (NSOG) και σχετικές διασυνδέσεις με τη θάλασσα της Ιρλανδίας, τη
Μάγχη, τη Βαλτική και γειτονικά ύδατα, για τη μεταφορά ηλεκτρισμού από
υπεράκτια ΑΠΕ σε κέντρα κατανάλωσης και αποθήκευσης και για την αύξηση των
διασυνοριακών ανταλλαγών. Ενδιαφερόμενες χώρες είναι, το Βέλγιο, η Δανία, η
Γαλλία, η Γερμανία, η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Σουηδία και το
Ηνωμένο Βασίλειο.
2. Διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας Βορρά-Νότου (NSI West Electricity),
μέσω διασυνδέσεων μεταξύ κρατών-μελών της περιοχής και με την περιοχή της
Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης και της Ιβηρικής Χερσονήσου, ιδίως για την
ενσωμάτωση ηλεκτρισμού από ΑΠΕ και για την ενίσχυση των υποδομών εσωτερικών
δικτύων, καθώς και για την προώθηση της ενοποίησης της αγοράς στην ευρύτερη
περιοχή. Ενδιαφερόμενα κράτη-μέλη, Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία,
Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Μάλτα, Πορτογαλία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο.
3. Ηλεκτρικές διασυνδέσεις Βορρά-Νότου με την Κεντρική και
Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη (NSI East Electricity). Ενδιαφερόμενα
κράτη-μέλη, Αυστρία, Βουλγαρία, Κροατία, Τσέχικη Δημοκρατία, Κύπρος, Γερμανία,
Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιταλία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία.
4. Σχέδιο Διασύνδεσης των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας στη
Βαλτική (BEMIP Electricity), για να σταματήσει η απομόνωση των χωρών της
περιοχής, να ενισχυθούν τα εσωτερικά δίκτυα και να αξιοποιηθεί η παραγόμενη
ενέργεια από ΑΠΕ. Ενδιαφερόμενα κράτη-μέλη, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία,
Γερμανία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Σουηδία.
Για το φυσικό αέριο
1.Έργα διασυνδέσεων στη Δυτική Ευρώπη (NSI West Gas), για τη
μεταφορά φυσικού αερίου στη Δυτική Ευρώπη, με περαιτέρω διαφοροποίηση των οδών
εφοδιασμού και για την αύξηση της βραχυπρόθεσμης απόληψης αερίου. Ενδιαφερόμενα
κράτη, Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Μάλτα,
Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο.
2.Διασυνδέσεις Βορρά Νότου (NSI East Gas), μέσω υποδομών
φυσικού αερίου για περιφερειακές διασυνδέσεις, αλλά και για συνδέσεις στην
περιοχή της Βαλτικής, την Αδριατική και το Αιγαίο Πέλαγος, την Ανατολική
Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Ενδιαφερόμενα κράτη, Αυστρία, Βουλγαρία,
Κροατία, Κύπρος, Τσέχικη Δημοκρατία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιταλία,
Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία.
3.Νότιος Διάδρομος φυσικού αερίου (SGC). Υποδομές για τη
μεταφορά φυσικού αερίου από την Κασπία, τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική
Μεσόγειο. Ενδιαφερόμενα κράτη, Αυστρία, Βουλγαρία, Κροατία, Τσέχικη Δημοκρατία,
Κύπρος, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ελλάδα, Ιταλία, Πολωνία, Ρουμανία,
Σλοβακία, Σλοβενία.
4. Σχέδιο διασύνδεσης των αγορών φυσικού αερίου της Βαλτικής
(BEMIP Gas), για την άρση της απομόνωσης των τριών κρατών της περιοχής και της εξάρτησής
τους από ενιαίο προμηθευτή, καθώς και για την αύξηση της διαφοροποίησης και
ασφάλειας εφοδιασμού στη Βαλτική Θάλασσα. Ενδιαφερόμενα κράτη, Δανία, Εσθονία,
Φινλανδία, Γερμανία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Σουηδία.
Πετρελαϊκός Διάδρομος (OSC), για τη διαλειτουργικότητα του
δικτύου μεταφοράς πετρελαίου στην κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Ενδιαφερόμενα
κράτη, Αυστρία, Κροατία, Τσέχικη Δημοκρατία, Γερμανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία.
Υπάρχουν, τέλος, και τρεις Διάδρομοι με θεματικά πεδία
προτεραιότητας, στους οποίους μπορούν να συμμετάσχουν όλα τα κράτη-μέλη της
Ε.Ε. και είναι: α) τα Smart Grids, β)δίκτυο ηλεκτρικών αρτηριών σε ολόκληρη την
Ε.Ε. ως το 2020, που θα μπορούν να αξιοποιούν την παραγωγή ΑΠΕ από τη Βαλτική
ως τη Βόρεια Αφρική, να συνδέουν αυτά τα νέα κέντρα εφοδιασμού (hubs) με κέντρα
αποθήκευσης στη Σκανδιναβία, τις Άλπεις και άλλες περιοχές και αυτά με τη σειρά
τους να έχουν τη δυνατότητα εφοδιασμού σε κέντρα κατανάλωσης και γ) ανάπτυξη
υποδομών για τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα.