Του Γεωργίου Συντζανάκη*
Η ηλεκτρική ενέργεια εναλλασσόμενου ρεύματος είναι το μόνο προϊόν που παρουσιάζει την ιδιομορφία να μην αποθηκεύεται, αλλά πρέπει να παράγεται τη στιγμή που ο καταναλωτής την έχει ανάγκη.
Η ιδιομορφία αυτή της προσδίδει διαφορετική τιμή σε κάθε ώρα του εικοσιτετραώρου εργάσιμης ημέρας ή αργία και για κάθε εποχή του χρόνου. Στις ώρες της μέγιστης ζήτησης (αιχμικές ώρες) η ηλεκτρική ενέργεια έχει τις υψηλότερες τιμές και αυτό απεικονίζεται στις ωριαίες τιμές του ταμπλό των ηλεκτρενεργειακών χρηματιστηρίων, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ, όπου η αγορά ενέργειας είναι πλήρως απελευθερωμένη. Οι ωριαίες τιμές αντανακλούν το πραγματικό κόστος και σηματοδοτούν την ανάγκη προσφυγής σε συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας και πόρων.
Η τιμολογιακή πολιτική και τα τιμολόγια πρέπει να αντανακλούν το κόστος και να μην επιτρέπουν στρεβλώσεις που δημιουργούν πρόσθετες επιβαρύνσεις. Παράδειγμα προς αποφυγή αποτελεί η εξέλιξη του ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος της τελευταία δεκαετία.
Προ δώδεκα χρόνια η μέγιστη ζήτηση παρατηρείτο τον χειμώνα (μήνας Δεκέμβριος) και ιδιαίτερα τις παραμονές των εορτών. Σταδιακά λόγω της αθρόας εγκατάστασης κλιματιστικών συσκευών, η αιχμή μετατοπίστηκε και τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται τη θερινή περίοδο και ειδικά τον μήνα Ιούλιο.
Η πορεία αυτή είχε επισημανθεί από τον υπογράφοντα πολύ νωρίς σε διάφορα συνέδρια και είχαν προταθεί συγκεκριμένα μέτρα, αλλά δυστυχώς στη συνέχεια δεν λήφθηκε καμία απόφαση για να προληφθεί η σημερινή κατάσταση. Ενώ ο συντελεστής φορτίου συνεχώς μειωνότανε λόγω του υψηλότερου ρυθμού αύξησης της ζήτησης ισχύος από τον αντίστοιχο της ενέργειας, υπήρξε αδιαφορία και αναποφασιστικότητα στη λήψη των ενδεδειγμένων μέτρων που ασφαλώς θα μπορούσαν να παρθούν από τους αρμόδιους φορείς. Αποτέλεσμα είναι να καλείται σήμερα το Υπουργείο Ανάπτυξης να λάβει ασύμφορα μέτρα προκειμένου να αποφευχθούν διακοπές ρεύματος και να εξασφαλιστεί η επάρκεια τη φετινή θερινή περίοδο.
Το μπλακάουτ του περυσινού έτους που η αιχμή του εθνικού διασυνδεδεμένου συστήματος έφθασε τα 9350 MW (με εκτίμηση για 9500 MW μέγιστης ζήτησης ισχύος εκείνη την ημέρα) και από αυτά τα 1000 MW είχαν διάρκεια από 1 έως 50 ώρες ετησίως, δείχνει την ανορθόδοξη εξέλιξή του που δημιουργεί το πρόβλημα επάρκειας ισχύος και κατά συνέπεια αντιοικονομικών επενδύσεων, όχι μόνο στο σύστημα παραγωγής αλλά και στο σύστημα μεταφοράς και διανομής.
Εάν παρακολουθήσουμε την καμπύλη διάρκειας του συστήματος για τις πρώτες πενήντα ώρες θα διαπιστώσουμε τα προαναφερθέντα.
Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν από το Υπουργείο Ανάπτυξης είναι προς την σωστή κατεύθυνση, αλλά πρέπει να οδηγήσουν τάχιστα σε συγκεκριμένες και εφικτές δράσεις. Το ενεργειακό πρόβλημα της Ελλάδος στον τομέα του ηλεκτρισμού σήμερα και για τα προσεχή μέχρι το 2008 χρόνια είναι αιχμιακό και επιβάλλεται η λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την αντιμετώπισή του.
Η συνεχιζόμενη μίσθωση αεριοστροβίλων για την κάλυψη των αιχμιακών φορτίων ελάχιστης διάρκειας οδηγεί σε τιμές κιλοβατώρας ασύμφορα υψηλές.
Το έτος 2004 η ενέργεια που ζητήθηκε από τους καταναλωτές τις πρώτες πενήντα ώρες της καμπύλης διάρκειας φορτίου ήταν της τάξης των 10 εκατομμυρίων κιλοβατώρων δηλαδή μόλις το 2% της ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας. Το αντίστοιχο κόστος μίσθωσης της ισχύος των 1000 MW εκτιμάται στην τάξη των 90 εκατομμυρίων ευρώ (=7500 Ευρώ ανά MW ανά μήνα x 12 μήνες x 1000 MW), εάν βέβαια η ΔΕΗ ΑΕ απεφάσιζε να μισθώσει μονάδες συνολικής ισχύος 1000 MW.
Με μία απλή διαίρεση μπορεί κάποιος να υπολογίσει το κόστος της αιχμιακής κιλοβατώρας που είναι 9 Ευρώ ανά κιλοβατώρα όταν η μέση τιμή πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας από τη ΔΕΗ ΑΕ είναι μόλις 0,074 Ευρώ ανά κιλοβατώρα.
Απαιτείται, συνεπώς, άμεση και χωρίς καθυστερήσεις αντιμετώπιση του προβλήματος, με στόχο τον περιορισμό του αιχμιακού φορτίου και την αποφυγή εγκατάστασης αντιοικονομικών μονάδων που θα οδηγήσουν αναπόφευκτα στην αύξηση της τιμής της κιλοβατώρας.
Συμπερασματικά, τα μέτρα που κατά την γνώμη μου πρέπει άμεσα να ληφθούν είναι:
1.Κινητοποίηση του μηχανισμού παρέμβασης στη διαμόρφωση της καμπύλης φορτίου με στόχο τον περιορισμό της αιχμής, την βελτίωση του συντελεστή φορτίου και τη μείωση του κόστους παραγωγής, μεταφοράς και διανομής.
2.Κατάρτιση προγράμματος εγκατάστασης μονάδων αποκεντρωμένης παραγωγής στους χώρους των χρηστών λόγω των πολλαπλών πλεονεκτημάτων που προσφέρει η λύση και υπογραφή συμβάσεων επικουρικών υπηρεσιών με το ΔΕΣΜΗΕ (διαθεσιμότητα ισχύος και εφεδρείας). Η ύπαρξη μηχανισμού Χρηματοδότησης Από Τρίτους θα βοηθήσει σημαντικά την υλοποίηση αυτών των έργων.
3.Παροχή νέων τιμολογιακών προϊόντων πολυζωνικής μορφής, αρχής γενομένης με τον εκσυγχρονισμό του τιμολογίου (Α-150) υψηλής τάσης και επέκτασή του στους καταναλωτές μέσης τάσης. Τα τιμολόγια αυτά αντανακλούν το πραγματικό κόστος και είναι δυνατόν να εφαρμοστούν άμεσα δεδομένου ότι οι καταναλωτές διαθέτουν ηλεκτρονικούς μετρητές κατάλληλους να τα υποστηρίξουν.
Η αναφορά του νέου Προέδρου της ΡΑΕ στη χρονοχρέωση είναι η λύση που οδηγεί σε εξοικονόμηση ενέργειας και πόρων, δεν επιβαρύνει τους μικρούς καταναλωτές και οδηγεί σε δίκαιη και οικονομικά συμφέρουσα λειτουργία του συστήματος.
4.Κινητοποίηση της υπάρχουσας εφεδρικής ισχύος (εφεδρικά ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη) που είναι εγκατεστημένα στο 50% περίπου των καταναλωτών υψηλής και μέσης τάσης, για κόψιμο των αιχμών τους πέραν της εξασφάλισης ηλεκτροδότησης ορισμένων φορτίων στις περιόδους διακοπής του δικτύου. Το μέτρο αυτό έχει εφαρμοστεί επιτυχώς στη Νέα Υόρκη και Καλιφόρνια μετά τα γνωστά μπλακάουτ και η τεχνολογία σήμερα της αποκεντρωμένης παραγωγής είναι ώριμη και αξιόπιστη και έχει εφαρμοστεί σε πιλοτικές εγκαταστάσεις στη χώρα μας.
5.Άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος της άεργου ισχύος στο νότιο σύστημα με την εγκατάσταση πυκνωτών και μονάδων παραγωγής αέργου ενέργειας ώστε να βελτιωθεί ουσιαστικά η ευστάθεια τάσης και η ομαλή λειτουργία του συστήματος.
Σήμερα υπάρχουν λύσεις εφαρμόσιμες, πέραν της ενίσχυσης του νότιου συστήματος με νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, απαιτείται όμως άμεση λήψη αποφάσεων, υιοθέτηση αυστηρού και συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος για γρήγορη κάλυψη παραλήψεων και αδυναμιών του παρελθόντος.
* Δρ. Μηχανικού τέως Γενικού Διευθυντή Παραγωγής και Διανομής ΔΕΗ
και μέλος του ΔΣ του ΙΕΝΕ