Του Ευθ. Π. Πέτρου
Η Βαλκανική χερσόνησος υπήρξε για την Ελλάδα περιοχή χαμένων ευκαιριών. Και τούτο, παρά το γεγονός ότι έπρεπε να αποτελεί ζωτικό χώρο! Το τελευταίο αποδεικνύεται από την εξάπλωση των δραστηριοτήτων ελληνικών επιχειρήσεων προς βορράν και, μάλιστα χωρίς να υφίσταται συγκροτημένη πολιτική, για την υποστήριξή τους.
Ο τερματισμός του Ψυχρού Πολέμου έφερε και στην περιοχή μας τεράστιες ανακατατάξεις, πολλές από τις οποίες πέρασαν απαρατήρητες, καλυμμένες υπό τον ορυμαγδό της διαλύσεως της Γιουγκοσλαβίας, που απετέλεσε το κυρίαρχο βαλκανικό θέμα της παρελθούσης δεκαετίας. Έτσι σήμερα, το ελληνικό Κράτος εμφανίζεται αμήχανο προ εξελίξεων, τις οποίες θα έπρεπε να επηρεάζη και, μάλιστα κατά καθοριστικό τρόπο.
Πληρώνουμε ακόμη το γεγονός ότι εξ αρχής εγκλωβισθήκαμε σε μια πολιτική, που όχι μόνον δεν είχε προοπτικές, αλλά εχαρακτηρίζετο από άρνηση της πραγματικότητος. Θεωρώντας κυρίαρχο ζήτημα το όνομα των Σκοπίων, περιορίσαμε το οπτικό μας πεδίο, στα συμβαίνοντα εκεί και αποδυθήκαμε σε μια στείρα πολιτική που μόνο στόχο είχε την διατήρηση ενός "status quo" το οποίο κατέρρεε ξεπερασμένο από τις εξελίξεις και από την ιστορία.
Κατά παρόμοιο τρόπο, στο εσωτερικό, προσπαθούμε ακόμη να στηρίξουμε την ανάπτυξη της οικονομία μας πάνω σε ξεπερασμένα πρότυπα, αρνούμενοι πεισματικά να δεχθούμε τα δεδομένα της ηλεκτρονικής επαναστάσεως, η οποία είναι σε εξέλιξη. Αν και αυτό είναι τελείως διαφορετικό θέμα, το αναφέρουμε εδώ, διότι αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του τρόπου με τον οποίο σπαταλούμε τις δυνάμεις μας.
Στα Βαλκάνια λοιπόν, ως η μοναδική χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, θα μπορούσαμε, αν είχαμε ενεργοποιηθεί στον κατάλληλο χρόνο, να καθορίσουμε τις εξελίξεις, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες και κατευθύνοντας την πολιτική των διεθνών οργανισμών προς ρεαλιστικές κατευθύνσεις. Αυτό όμως απαιτούσε, ευρεία οπτική στην θεώρηση της καταστάσεως, όραμα και καθορισμένους στόχους. Αυτά τα χαρακτηριστικά δυστυχώς λείπουν από την πολιτική της Ελλάδος κατά την αντιμετώπιση οποιουδήποτε θέματος... Και στην προκειμένη περίπτωση ουσιαστικώς εξανεμίσαμε τις δυνατότητές μας ανάγοντας σε ζήτημα πρώτης γραμμής τα Σκόπια και αγνοώντας όλα τα υπόλοιπα.
Αποτέλεσμα είναι, σήμερα να συρόμεθα από τις εξελίξεις αφού τα περισσότερα βαλκανικά θέματα έχουν πλέον "πάρει τον δρόμο τους" ανεξαρτήτως των επιδιώξεών μας. Κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας αν πιστεύουμε ότι υπάρχουν ακόμη πιθανότητες να αλλάξει κάτι όσον αφορά στα Σκόπια. Το όνομά τους καθιερώθηκε. Δηλαδή δεν επετεύχθη ούτε ο στόχος χάριν του οποίου θυσιάσαμε όλες τις δυνατότητες που είχαμε στα Βαλκάνια. Κι εμείς αντί να αναθεωρούμε την πολιτική μας επιμένουμε να εθελοτυφλούμε!
Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε πλέον; Σε αυτό το σοβαρό ερώτημα, έρχεται να απαντήσει η προαναφερθείσα δραστηριότης των Ελλήνων επιχειρηματιών. Πράγματι εντυπωσιάζεται κανείς στις πρωτεύουσες και τις μεγάλες πόλεις των ομόρων (και μη) χωρών, στον βορρά, όπου έχει την αίσθηση ότι ευρίσκεται σε ελληνικό περιβάλλον. Συναντά κανείς ελληνικές τράπεζες, ελληνικά εστιατόρια γρήγορου φαγητού, ελληνικές φίρμες γαλακτοκομικών κλπ, ελληνικά καταστήματα τροφίμων, ελληνικά καταστήματα ηλεκτρικών συσκευών. Δηλαδή το δαιμόνιον του Έλληνος επιχειρηματίου μεγαλούργησε ακόμη και εκεί όπου, όχι μόνον δεν είχε υποστήριξη από την κρατική υπόσταση της χώρας, αλλά εν πολλοίς την είχε και εναντίον του.
Ας αφήσουμε το γεγονός ότι τα σοσιαλιστικά σύνδρομα, που ακόμη δυναστεύουν την χώρα αποτελούν τεράστια τροχοπέδη για την ανάπτυξη οιασδήποτε πολιτικής ενισχύσεως της επιχειρηματικής δραστηριότητος. Από την άλλη όμως περιμένουμε να μειωθεί η ανεργία. Πώς θα γίνει αυτό κανείς δεν μας έχει πει!
Αν, εν πάση περιπτώσει, κατορθώσουμε να απαλλαγούμε από τα σύνδρομα που μας διακατέχουν (στο κάτω - κάτω έχουμε δεξιά Κυβέρνηση εδώ και ένα χρόνο ήδη) θα αντιληφθούμε ότι η δραστηριότης των ελληνικών επιχειρήσεων μπορεί να γίνει προπομπός για την ελληνική διπλωματία. Κανονικά θα έπρεπε να είχε γίνει το αντίθετο, αλλά αφού φθάσαμε σε αυτό το σημείο ας εκμεταλλευθούμε τουλάχιστον την κατάσταση που έχει διαμορφωθή.
Πλέον η Βουλγαρία και η Ρουμανία κρούουν τις πύλες του ΝΑΤΟ. Παρά την αβεβαιότητα για το μέλλον του Κοσσυφοπεδίου, γεγονός είναι ότι και η Σερβία είτε μαζί είτε χωρίς το Μαυροβούνιο (το οποίο έχει πλήρως δυτικοποιηθεί) δεν πρόκειται να αναστρέψει την σταθερή πλέον πορεία εξόδου από την διεθνή απομόνωση στην οποία είχε καταδικασθεί ως η τελευταία χώρα της Ευρώπης που επέμενε να έχει κυβέρνηση κομμουνιστών.
Τα Σκόπια και η Αλβανία λόγω των σοβαροτάτων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν δεν έχουν πολλά περιθώρια διαπραγματεύσεων, αν πρόκειται περί οικονομικών συνεργασιών. Αυτό σημαίνει ότι με πολύ λίγη κρατική υποστήριξη, οι ελληνικές επιχειρήσεις θα μπορούν να έχουν τουλάχιστον στοιχειώδεις εγγυήσεις ότι οι χώρες στις οποίες δραστηριοποιούνται θα σεβασθούν την αυτονόητη νομιμότητα. Αν αναλογισθούμε όσα επέτυχαν και χωρίς αυτές, καταλαβαίνουμε πόσο καλύτερες προοπτικές μπορούν να έχουν. Οπότε ίσως οι ευκαιρίες οι χαμένες από την πολιτική, να κερδηθούν από τον δρόμο του εμπορίου. Που ήταν ανέκαθεν αυτός στον οποίο οι Έλληνες ήσαν ιδιαιτέρως επιδέξιοι.
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ 18/03/05)