Η κυπριακή οικονομική κρίση συγκέντρωσε μικρότερο από το αναμενόμενο
ενδιαφέρον στην Τουρκία. Αλλα ήταν τα θέματα που συγκέντρωσαν το φως της
δημοσιότητος τις τελευταίες εβδομάδες: ο εξαναγκασμός σε παραίτηση του
διακεκριμένου δημοσιογράφου Χασάν Τζεμάλ από την εφημερίδα «Μιλιέτ» μετά
την άσκηση κριτικής στην κυβέρνηση Ερντογάν, οι εξελίξεις στο Κουρδικό
και το διάγγελμα του Αμπτουλάχ Οτσαλάν για κατάπαυση του πυρός και
απόσυρση των δυνάμεων του ΡΚΚ από την Τουρκία μονοπώλησαν την
επικαιρότητα. Είναι και αυτό σημείο των καιρών: το ενδιαφέρον για
ζητήματα ευρωπαϊκού, ελληνικού και κυπριακού ενδιαφέροντος έχει
υποχωρήσει, στον βαθμό που τόσο η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας όσο
και η προοπτική επιλύσεως του Κυπριακού και των ελληνοτουρκικών διαφορών
έχουν ατονήσει. Εξάλλου, η ανάδειξη των σοβαρών δομικών δυσλειτουργιών
της Ευρωζώνης μέσα από τις διαδοχικές κρίσεις χρέους μελών της συνέβαλε
αναπόδραστα και στην ενίσχυση του ευρωσκεπτικισμού. Αρκετά ήταν τα
πικρόχολα σχόλια για το πόσο τυχερή στάθηκε η Τουρκία όταν βρήκε το
Κυπριακό και την αρνητική στάση Γαλλίας και Γερμανίας ως εμπόδια στην
επιτυχή ολοκλήρωση των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων.
Δεν έλειψε η ειρωνεία από επίσημα χείλη. Ο υπουργός αρμόδιος για τις
ευρωπαϊκές υποθέσεις Εγκεμέν Μπαγίς δήλωσε ότι αν οι Ελληνοκύπριοι
εγκαταλείψουν τη Ζώνη του Ευρώ, η Τουρκία θα υποστήριζε την υιοθέτηση
από την πλευρά τους της τουρκικής λίρας, όπως και στα Κατεχόμενα. Παρά
την αποδεδειγμένη εμπλοκή των Κατεχομένων σε παράνομες
χρηματοοικονομικές δραστηριότητες, ο πρόεδρος του συνδέσμου τραπεζών των
Κατεχομένων, Γιουνούς Ραχμίογλου, δήλωσε ότι λαμβάνονται μέτρα για την
αποτροπή διαρροής «μαύρου χρήματος» προς την τουρκοκυπριακή πλευρά. Η
κυπριακή κρίση έδωσε και την ευκαιρία να αναβιώσουν πολλά από τα
στερεότυπα με τα οποία η Ελλάς και η Κύπρος αντιμετωπίζονται από την
Τουρκία. Και οι δύο παρουσιάζονται σαν τα «κακομαθημένα παιδιά της
Δύσεως» που διαχρονικώς απολαμβάνουν σκανδαλώδους εύνοιας έναντι της
Τουρκίας. Η Ελλάς ήταν το «κράτος-τζίτζικας» που ξόδευε χωρίς να έχει
και, όταν αναγκάσθηκε ξαφνικά να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεών
του, προστατεύθηκε με μερική άφεση χρέους και ένα κολοσσιαίο δάνειο. Η
Κύπρος ήταν το κράτος το οποίο θεμελίωσε την οικονομική του ευημερία σε
παράνομες χρηματοοικονομικές δραστηριότητες, αλλά κατόρθωσε να γίνει και
μέλος της Ε.Ε. χωρίς ούτε τις δραστηριότητες αυτές να σταματήσει ούτε
να συμβάλει στη λύση του κυπριακού προβλήματος την οποία ευαγγελιζόταν. Η
σύγκρουση μεταξύ ευρωπαϊκών οργάνων και Κύπρου αναφορικά με την
αναδιάρθρωση του κυπριακού οικονομικού μοντέλου προκάλεσε μειδιάματα
στην Τουρκία, δεδομένου ότι οι ευρωπαϊκές αρχές είχαν αποφύγει να θέσουν
επισταμένως το ζήτημα κατά τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Κύπρου. Η
αδυναμία ή απροθυμία των ευρωπαϊκών αρχών να επιβραβεύσουν τους
Τουρκοκυπρίους για τη θετική τους στάση στο δημοψήφισμα του 2004 υπήρξε
άλλο ένα σημείο κριτικής, που απετέλεσε και βασικό επιχείρημα για την
αντιστροφή του φιλοευρωπαϊκού κλίματος στην Τουρκία.
Αν η Κύπρος όντως δεν υπέστη κυρώσεις για την αρνητική ψήφο των
Ελληνοκυπρίων στο σχέδιο Ανάν το 2004, δαπάνησε με μιας όλο το πολιτικό
και διπλωματικό κεφάλαιο εντός των ευρωπαϊκών πολιτικών θεσμών. Η κυνική
στάση με την οποία η τότε κυπριακή πολιτική ηγεσία αντιμετώπισε την
απογοήτευση των Ευρωπαίων εταίρων για τη μη τηρηθείσα υπόσχεση
υποστηρίξεως του σχεδίου και τη συνακόλουθη ένταξη της Κύπρου χωρίς
ταυτόχρονη λύση του Κυπριακού απογοήτευσε πολλούς από τους υποστηρικτές
της κυπριακής εντάξεως, εδραιώνοντας την αντίληψη ότι οι Ελληνοκύπριοι
εξαπάτησαν τη διεθνή κοινότητα και δεν ενδιαφέρονταν σοβαρά για την
επίλυση του Κυπριακού. Τούτο στέρησε την Κύπρο από ακόμη περισσότερους
φίλους. Και η απουσία φίλων φάνηκε στην ανάγκη.
* Ο κ. Ιωάννης Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής του Τμήματος
Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός
συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.
(από την εφημερίδσ "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 12/04/2013)