Συνάντησα τον Κώστα Παπασταύρου (ΚΠ) έξω από το αρχιεπισκοπικό μέγαρο στη Λευκωσία, σε ένα καφενεδάκι, ενόψει μιας εκδήλωσης του «ιδρύματος
Παπασταύρου», που ίδρυσε ο πατέρας του Παπα-Σταύρος Παπαγαθάγγελος, ένας εκ των στενότερων συνεργατών του Μακαρίου Γ', συνεξόριστός του στις Σεϋχέλλες και πνευματικός καθοδηγητής των νεαρών αγωνιστών της ΕΟΚΑ. Ο
Κώστας Παπασταύρουείναι
μια από τις πλέον διακεκριμένες μορφές του οικολογικού κινήματος του
νησιού, αλλά και του ευρύτερου ελλαδικού χώρου. Συγκαταλέγεται στους
πρωτεργάτες της πολιτικής οικολογίας της Κύπρου και υπήρξε ιδρυτικό
μέλοςτων «περιβαλλοντιστών»,
από τους οποίους έχει αποστασιοποιηθεί εδώ και καιρό. Αφού υπηρέτησε
επί τριάμισι χρόνια στην μόνιμη αντιπροσωπεία της χώρας του στις
Βρυξέλλες, επέστρεψε πριν λίγους μήνες στο πληττόμενο από την κρίση νησί
του. Παρεμβαίνει στα δημόσια πράγματα με τακτική αρθρογραφία στον «φιλελεύθερο», ενώ διδάσκει περιβαλλοντικά και ενεργειακά θέματα στο υπερσύγχρονο ιδιωτικό «πανεπιστήμιο της Λευκωσίας»
Νίκος Ράπτης (ΝΡ)
«Η
κρίση που ζούμε δεν είναι μόνο οικονομικής φύσης. Είναι και κρίση
αξιών, πολιτικών αξιών, κοινωνικών αξιών, που υπάρχει εδώ και πολλά
χρόνια. Ξαφνικά όλες αυτές οι κρίσεις ακούμπησαν στο πορτοφόλι μας, και
τότε μερικοί θυμήθηκαν να το παίξουν επαναστάτες»
ΝΡ:
Στην
Ελλάδα, η κρίση χρέους οδήγησε σε μεγάλες πολιτικές αλλαγές, με την
εμφάνιση ακραίων πολιτικών μορφωμάτων. Πιστεύεις πως θα συμβεί κάτι
ανάλογο και στην Κύπρο;
ΚΠ: Έχω την εντύπωση
Νίκο
ότι η κρίση που ζούμε τον τελευταίο καιρό δεν είναι μόνο οικονομικής
φύσης. Είναι και κρίση αξιών, πολιτικών αξιών, κοινωνικών. Ξαφνικά όλες
αυτές οι κρίσεις
ακούμπησαν στο πορτοφόλι μας, και
αυτό μας έκανε να «εξεγερθούμε». Αν το πορτοφόλι μας ήταν γεμάτο
-θυμίζω πως η κρίση αξιών, κοινωνικών, πολιτικών, πολιτιστικών κ.λπ
υπήρχε και πριν τρία χρόνια και πριν τέσσερα χρόνια- δεν θα είχαμε καμία
διάθεση να το
παίξουμε επαναστάτες. Τώρα γίνεται αυτό.
Αυτή
η πολυποίκιλη κρίση, πλην της οικονομικής, είχε ακουμπήσει την Κύπρο
εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Αυτό το υπερκαταναλωτικό μοντέλο, που το
περιέγραψα και εγώ στην αρθρογραφία μου και πολλοί άλλοι και Ελλαδίτες,
που αναπτύχθηκε εδώ, θα το «ζήλευε» και η βόρεια Αμερική και η βόρεια
Ευρώπη. Όταν ένας λαός, μια κοινωνία, έχει το μυαλό της μόνο στο
πώς θα καταναλώσει και πια τα πάντα είναι στο ράφι, στο «δίνω και παίρνω», στο χρήμα,
πώς
θα ασχοληθεί με την απελευθέρωσή της; Με την παραγωγή σύγχρονου
πολιτισμού; Με τη μετάδοση κάποιων διαχρονικών αξιών στη νέα γενιά; Τον πολιτισμό που παράγουμε τον βάζουμε σε εισαγωγικά -μιλάμε για ένα «καρακιτσαριό», για αντίγραφα, για «
copy-
paste» που δεν ακουμπούν στην πραγματική ρίζα του ελληνισμού ή και του χριστιανισμού της ανατολής.
Αυτή
είναι η κρίση που πλήττει στη Κύπρο, στην οποία τώρα προστίθεται και η
οικονομική κρίση. Κι ακόμα έχουν περάσει μόνο ένα-δυο μήνες και ο κόσμος
δεν έχει ακόμα αντιληφθεί τι θα συμβεί με την Ευρώπη. Εμείς όμως, που
έχουμε μελετήσει την πολιτική της Γερμανίας και το πώς η Γερμανία
προσπαθεί να αντισταθμίσει την ηγέτιδα δύναμη της δύσης και να
αντεπεξέρθει παράλληλα στην δύναμη της Κίνας και της Ινδίας και των
άλλων αναδυόμενων οικονομιών, φοβόμαστε πως θα πέσουμε στο ίδιο λούκι με
την Ελλάδα.
Κάθε λίγους μήνες,
πριν να πάρουμε τη δόση, θα γίνεται μια εξέταση, μια ανάλυση των
δεδομένων και θα μας λένε «συγγνώμη, αλλά είστε πίσω τόσα εκατομμύρια.
Βάλτε το χέρι στην τσέπη, δώστε μου κάτι» για να παίρνουμε κάποια λεφτά που ούτως ή άλλως θα πηγαίνουν εξ ολοκλήρου στην αποπληρωμή των δανείων μας.
ΝΡ:
Στην Ελλάδα, ο πολιτικός «μουτζούρης» έμεινε στο ΠΑΣΟΚ. Εδώ ο «μουτζούρης» θα μείνει στο «συναγερμό» (ΔΗΣΥ);
ΚΠ: Ανοίγεις μια άλλη θεματική, που έχει την πλάκα της. Κατά την άποψή μου, στην Κύπρο δεν ισχύουν οι συνήθεις έννοιες της «αριστεράς» ή του «κομμουνισμού» ή του αριστερίστικου χώρου... Υπάρχουν πολλά μέλη του κομμουνιστικού κόμματος
(ΑΚΕΛ) που ζουν σε επαύλεις, κυκλοφορούν με υπερπολυτελή αυτοκίνητα και
πάει λέγοντας. Κι από την άλλη πλευρά, στη δεξιά, υπάρχουν
μεροκαματιάρηδες, μπατίρηδες, εργάτες, αγρότες... Για λόγους καθαρά
οικογενειακούς και πολιτικής καταγωγής ο καθένας παίρνει μια κομματική
ταμπέλα από τη στιγμή που γεννιέται και εντάσσεται στη «δεξιά» ή την
«αριστερά». Αλλά ο τρόπος με τον οποίο γίνονται αντιληπτές αυτές οι
κατηγορίες -και οι ωραίες θεωρίες τους- είναι διαφορετικός στην κεντρική
και τη βόρεια Ευρώπη.
«Όσον
αφορά το κυπριακό, μπορεί ο "συναγερμός", βλέποντας πώς εξευτελίστηκε
πραγματικά το 2004, που το μισό κόμμα του και το 76% του λαού είπαν
"όχι" στην ηγεσία, σε συνδυασμό μάλιστα με την οικονομική κρίση, να
πειστεί πως "δε σηκώνει" να συνεχίσει στην ίδια γραμμή»
ΝΡ:
Στην
πολιτική κατηγοριοποίηση στην Κύπρο παίζει κρίσιμο ρόλο το εθνικό...
ΚΠ:
Πράγματι, παράλληλα με τους κομματικούς χώρους έχουμε και το εθνικό.
Αλλά κι εδώ υπάρχει παρεξήγηση. Οι θέσεις του κομμουνιστικού κόμματος
Κύπρου βρίσκονται δίπλα-δίπλα με εκείνες της δεξιάς της Κύπρου!
Ελάχιστες διαφορές έχουν!
Και αν το ΑΚΕΛ το 2004 ψήφισε ενάντια στο «σχέδιο Ανάν» ήταν μια απόφαση της τελευταίας νύχτας και των τελευταίων λεπτών! Η ηγεσία παρήγγειλε μιαν έρευνα της κοινής γνώμης και είδε ότι η βάση του κόμματος δεν ήθελε το σχέδιο...
ΝΡ:
Εξάλλου όπως είπαν ψήφισαν "όχι" «για να τσιμεντώσουν το "ναι"»!
ΚΠ:
Έτσι είναι. Σήμερα συνταυτίζονται λίγο-πολύ οι θέσεις της δεξιάς και
του κομμουνιστικού κόμματος όσον αφορά την επίλυση του κυπριακού.
ΝΡ:
Αλλά όμως η βάση της κυπριακής δεξιάς έχει έναν κόσμο αρκετά ελληνοκεντρικ
ό, που κατά κάποιον τρόπο είναι οι επίγονοι του αγώνα για την ένωση...
Αναρωτιέμαι, αν ο ΔΗΣΥ ακολουθήσει την ίδια πολιτική στο κυπριακό, σε
συνδυασμό μάλιστα με την οικονομική κρίση, μήπως δημιουργηθούν πολύ
σοβαρές ρωγμές, και τελικά την πληρώσει πολιτικά ο «συναγερμός» και όχι
το ΑΚΕΛ...
ΚΠ:
Κανείς δεν αμφιβάλλει πως ο ΔΗΣΥ μπορεί να φύγει εν μια νυκτί, όπως
έφυγε και το ΑΚΕΛ., με τις κατάρες όλου του κόσμου, λόγω της οικονομικής
κατάστασης. Μέσα σε αυτήν την αλλαγή των πάντων που εξελίσσεται
καθημερινά, ο κόσμος τα 'χει χαμένα. Κανείς δεν ξέρει κάθε μέρα που
ξημερώνει τι θα φέρει από την ηγεσία του «συναγερμού», η οποία διαφέρει
πολύ από τη βάση. Αυτό εξάλλου συμβαίνει σε πολλούς κομματικούς χώρους!
Προς το παρόν πάντως ο χώρος της δεξιάς είναι ακόμα δεμένος, σε αντίθεση με τον χώρο της άλλης δεξιάς ή της κεντροδεξιάς, του «δημοκρατικού κόμματος» (ΔΗΚΟ) που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στα μαχαίρια και κανείς δεν ξέρει σε λίγες εβδομάδες ποιος θα διώξει ποιον.
Η
παράκλησή μου είναι κάποιες αναλύσεις οι οποίες έρχονται από το
παρελθόν και θεωρούν πως η δεξιά έχει την τάδε θέση και η αριστερά τη
δείνα, να λάβουν υπόψη τους πως κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι αλλαγές
προκύπτουν μέσα στα νέα γεωστρατηγικά, πολιτικά και κομματικά συμφέροντα
και δεδομένα. Π.χ. αυτή τη στιγμή μπορεί ο «συναγερμός», βλέποντας πως
πλήρωσε κόστος το 2004 και εξευτελίστηκε πραγματικά από τη στιγμή που το 76% του λαού είπε «όχι» και το μισό κόμμα είπε «όχι» στην ηγεσία, να εξετάσει τα δεδομένα και η ηγεσία να πειστεί πως «δεν σηκώνει» να «ξαναπουλήσει».
ΝΡ:
Δεν βλέπεις δηλαδή κίνδυνο εμφάνισης του νεοφασισμού... Πάντως είδα κάτι μαύρα μπλουζάκια να κυκλοφορούν... «Εθνικό» κάτι...
ΚΠ: Υπάρχει ένα ΕΛΑΜ
(«εθνικό λαϊκό μέτωπο») με πολύ χαμηλή επιρροή, 1%, 2%, και ούτε καν 2%
διότι τότε θα εκπροσωπούνταν στη κοινοβούλιο. Θα 'λεγα πως εμείς δεν
έχουμε τέτοιου είδους προβλήματα. Έχουμε βέβαια πληθώρα ξένου στοιχείου,
αλλοδαπών εργαζομένων στην Κύπρο, και στους οποίους το ΑΚΕΛ έχει δώσει
υπέρ το δέον δικαιώματα, εγκρίσεις παραμονής κ.λπ, πολύ πέραν των ορίων. Μάλιστα υπάρχουν τομείς οικονομικής δραστηριότητας όπου το ξένο στοιχείο περιθωριοποίησε το κυπριακό στοιχείο. Και δεν μιλώ για
οικιακές
βοηθούς από την Ινδονησία, το Πακιστάν, την Ινδία, τις Φιλιππίνες κ.λπ,
την Κορέα τώρα, το Βιετνάμ και πάει λέγοντας... Μιλάω για
εργαζομένους όχι από κοινοτικές χώρες, αλλά και από άλλες τρίτες
χώρες... Η μικρή μας κοινωνία δυσκολεύεται να βρει την χρυσή τομή στα
προβλήματα αυτά, όσο κι αν το θέλει...
«Αν
ο αγώνας του τόπου είχε γίνει για την ανεξαρτησία ή για την ένωση με το
Τιμπουκτού, κάποιος θα 'λεγε "βρε παιδιά, αυτοί την ώρα που έπεφταν στη
μάχη είχαν στόχο να ενωθούν με το Τιμπουκτού". Ε, δεν ήταν αυτός ο
στόχος τους! Ήταν η ένωση με τη μάνα Ελλάδα!»
ΝΡ:
Μου είπαν πως στη Λεμεσό είναι μόνιμα εγκατεστημένοι πολλές χιλιάδες Ρώσοι...
ΚΠ: Στη Λεμεσό υπάρχει μια μεγάλη ρωσική κοινότητα, με δική τους εκκλησία, ραδιοσταθμούς, εφημερίδες... Είναι άνθρωποι που βρήκαν στη Λεμεσό ασφάλεια στη διεκπεραίωση
των
οικονομικών, εμπορικών, επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων, αλλά και
νιώθουν ως ορθόδοξοι χριστιανοί πολύ ασφαλείς, όχι μόνο με το διοικητικό
σύστημα που έχουμε, αλλά και με τον κόσμο. Βέβαια βγήκε η φήμη για
ξέπλυμα βρώμικου χρήματος κ.λπ, αλλά οι πρόσφατες έρευνες που έγιναν από
διεθνείς οίκους κατέληξαν πως δεν ισχύει κάτι τέτοιο, αλλά άμα σου βγει
το όνομα... Το ότι κάποιο χρήμα από αυτό είναι λίγο μαύρο, δεν υπάρχει
αμφιβολία. Αλλά η Γερμανία πόσο μαύρο χρήμα έχει; Ή το Λουξεμβούργο;
ΝΡ:
Όσον
αφορά το ζήτημα της Κύπρου και του κυπριακού κράτους... Τι είναι
εντέλει αυτό το μόρφωμα; Ποιο μπορεί να είναι το μέλλον του ας πούμε σε
πενήντα χρόνια; Θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε μια συνομοσπονδία με την
τουρκοκυπριακή πλευρά; Να επιβιώσει σαν ένα ευρωπαϊκό προκεχωρημένο
φυλάκιο, ένα είδος μεσανατολικής Ελβετίας; Μήπως κάποια στιγμή
ξαναθυμηθούμε την «ένωση»
;
ΚΠ: Πολύ γενικά μιλώντας
Νίκο· η ελπίδα των Κυπρίων και ο αγώνας τους αποσκοπούσε στην ένωση με την Ελλάδα. Θυμίζω πριν τον ένοπλο αγώνα του 1955-1959, τον αγώνα του 1821, το δημοψήφισμα του 1921, στην εκατονταετηρίδα του 1821, το δημοψήφισμα του 1950...
Ακόμα
υπάρχουν οι υπογραφές των παππούδων μου σε αυτά τα δημοψηφίσματα, που
είτε έγιναν με υπογραφή από τους δασκάλους, τους ιερείς, τους προκρίτους
προκρίτους των χωριών, είτε με υπογραφή όλου του πληθυσμού, όπως το
1950. Αυτά αφορούσαν την ένωση της Κύπρου με τη μάνα Ελλάδα. Ήταν ένα νησί που αντιστεκόταν.
Μα να μην ξεχνάμε πως η Κύπρος έχει μια ιστορία που οι ρίζες της βρίσκονται στην αρχαία Ελλάδα, είτε μας αρέσει, είτε όχι. Εδώ απέναντι βλέπεις το «παγκύπριο γυμνάσιο», από το οποίο αποφοίτησα. Ο ύμνος του «παγκυπρίου γυμνασίου»ξεκινούσε με το «Αρκάδων βλαστοί». Το λες και ανατριχιάζεις!
Ακόμα όμως κι αν αφήσουμε αυτά τας ωραία εύηχα (για τα οποία σήμερα μπορεί κάποιος να σε παρεξηγήσει,
τι σημαίνει «ρίζες» σε αυτήν την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία και την κίνηση των πάντων κ.λπ) θα 'λεγα πως δυστυχώς με τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, με πρωταγωνιστές τους Καραμανλή και Αβέρωφ, και τον
Μακάριο από τη δική μας την πλευρά,
τάφηκε δια παντός αυτός ο βασικός στόχος των Κυπρίων, όλου του λαού. Άλλος
αψήφησε τον κίνδυνο και στάθηκε παλικαρίσια στην αγχόνη, άλλος έπεσε
στη μάχη, άλλος έκανε διαδηλώσεις, άλλος βοήθησε αντάρτες, άλλος
συνεισέφερε με το δικό του τρόπο, με στόχο την
αυτοδιάθεση-ένωση. Αυτός ο στόχος ξεχάστηκε. Και με την πολιτική του
Μακαρίου, είτε αυτό αρέσει να ακούγεται, είτε όχι, ξεκίνησε να δημιουργείται
όχι μόνο κυπριακό κράτος, αλλά και κυπριακή εθνική συνείδηση.
Μπορεί μετά το '60 να πετούσε πού και πού πως ο αγώνας έγινε για την
ένωση, αλλά δεν έγινε καμία ουσιαστική κίνηση για να επαναφέρουμε την
Κύπρο στην αφετηρία των αγώνων του τόπου.
Αν ο αγώνας του τόπου είχε γίνει για την ανεξαρτησία ή για την ένωση με το Τιμπουκτού,
με την Αγγλία, με... με... κάποιος θα 'λεγε «βρε παιδιά έγινε αυτός ο
αγώνας και θυσιάστηκε ο κόσμος και ο στόχος τους την ώρα που έπεφταν στη
μάχη ήταν να ενωθούν με το Τιμπουκτού». Ε, δεν ήταν αυτός! Ήταν η
ένωση με τη μάνα Ελλάδα! Κι ας μην ξεχνάμε πως και οι Κρήτες έκαναν
1,240 επαναστάσεις και όλος ο ελληνισμός έκανε αυτή την προσπάθεια να
κρατηθεί με κέντρο, με άξονα την Αθήνα.
«Το
δίλημμα για την Κύπρο δεν είναι ομοσπονδία ή συνομοσπονδία! Πολλοί
υποστηρίζουμε την επιστροφή στο ενιαίο κράτος! Και στην Ευρώπη υπάρχουν
διάφοροι πληθυσμοί και χώρες που έχουν 10%, 20%, 30% μειονότητες. Ε δεν
γίνεται αμέσως ανεξάρτητο κρατίδιο, "συνιστών κράτος" ή ομοσπονδία!»
Μια κρίσιμη και θα έλεγε κανείς ακραία θέση, ήταν του
Μακαρίου, το 1963, μετά από ιδιόχειρη υπόδειξη του Βρετανού πρέσβη -τα έγγραφα υπάρχουν- για αλλαγή του συντάγματος της Κύπρου, προκειμένου να εξυπηρετηθούν ορισμένοι Τούρκοι δήμαρχοι κ.λπ.
Έτσι δόθηκε το έναυσμα να ξεκινήσει η τουρκική ανταρσία. Ήταν στημένη παγίδα, και πάλι ο
Μακάριος έπεσε μέσα.
Αλλά δε θέλω να περιστρέψω το θέμα γύρω από ένα άτομο: και η Ελλάδα -ως ο μητρικός κορμός- ήταν απούσα σε όλες τις φάσεις.
Έτσι
φτάσαμε σήμερα εδώ που φτάσαμε. Θα 'λεγα πως δυστυχώς έπεσε επί εποχής
Μακαρίου και Κληρίδη
το σύνθημα της «ομοσπονδίας» και μετά πέσαμε και στη «δικοινοτική-διζωνική ομοσπονδία».
Και υπήρξαν και ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και μετά μπήκαμε και στην
Ευρώπη με τη λογική «να τα βρούμε μεταξύ μας...». Μα η ουσία από το 1974
και εδώ είναι άλλη! Είναι θέμα εισβολής και κατοχής, δεν είναι διακοινοτικό πρόβλημα. Εδώ
έχω 40 χιλιάδες τουρκικό στρατό! Έχω 200 χιλιάδες εποίκους από τα βάθη
της Ανατολίας, που κατεβάζουν τα παράθυρα γιατί δεν ξέρουν σε τι
χρησιμεύουν!
Εξακολουθεί
λοιπόν ως τώρα να υπάρχει μια μεγάλη μερίδα του κυπριακού λαού η οποία
δεν είναι υπέρ της ομοσπονδίας (πόσο μάλλον της συνομοσπονδίας ή της
διζωνικής-δικοινοτικής ομοσπονδίας, με όποια μορφή τη θέλουν οι μεγάλες
δυνάμεις και οι δικοί μας) αλλά παραμένουν στη λογική του ενιαίου
κράτους: α
ποχώρηση των ξένων στρατευμάτων κι από εκεί και πέρα ας αποφασίσει ο λαός. Και στην Ευρώπη υπάρχουν διάφοροι πληθυσμοί και υπάρχουν χώρες
που έχουν 10%, 20%, 30% μειονότητες. Ε, δεν γίνεται αμέσως ανεξάρτητο
κρατίδιο ή «συνιστών κράτος» ή ομοσπονδία! Η θέση αυτή είναι
πεντακάθαρη.
Το δίλημμα δεν είναι διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία ή συνομοσπονδία! Η θέση πολλών είναι επιστροφή στο ενιαίο κράτος!
ΝΡ:
Ναι, αλλά πόσο ρεαλιστικό είναι αυτό; Θα δέχονταν ποτέ κάτι τέτοιο οι μεγάλες δυνάμεις ή οι Τούρκοι;
ΚΠ: Εντάξει, αν φτάσεις πια κι υπογράψεις τόσες συμφωνίες κορυφής και τόσα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών,
δεν είναι εύκολο να πας πίσω. Αλλά και το '55 δεν ήταν εύκολο. Πολλές
φορές η κατάληξη των αγώνων, κι εκείνων που γίνονται και σε άλλες χώρες,
είναι θέμα συγκυριών: αν και εφ' όσον αλλάξουν οι συνθήκες... Γι
ατί να υπογράψω τώρα και να δεσμεύσω εφ' όρου ζωής τα
παιδιά και τα παιδιά των παιδιών μου; Μπορεί να βρω άλλη λύση...
Υπάρχει κίνδυνος, ασφαλώς: το κατεχόμενο μέρος εκτουρκίζεται, οι
άνθρωποι εκεί γεννιούνται, πεθαίνουν, αποκτήσαν ρίζες, κανένα διεθνές
δίκαιο δεν μπορεί να τους πάρει από εκεί... Τα ξέρουμε όλα αυτά!
Αλλά να πάρει η ευχή, να βάλεις και μια υπογραφή... Να γίνουν δηλαδή οι Τούρκοι αφέντες στα κατεχόμενα και ρυθμιστές του ελεύθερου κομματιού -διότι αυτό έγινε με τις συμφωνίες κορυφής
Μακαρίου-Ντενκτάς (Denktaş) και Κυπριανού-
Ντενκτάς και μετά με τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)! Ε, τέτοια λύση δεν τη θέλω!
ΝΡ:
Το κλειδί είναι αν υπάρχει πιθανότητα ο χρόνος να δουλέψει υπέρ της ελληνικής πλευράς...
ΚΠ:
Τώρα με τη διάσπαση του ελληνισμού και όλη αυτή την κρίση, δεν βλέπω
προς το παρόν λύση που να υπερασπίζεται να συμφέροντά μας.
«
Είμαι
υπέρ μιας προσπάθειας εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων φυσικού αερίου και
πετρελαίου της Κύπρου, με απόλυτους όρους προστασίας και εφόσον ένα
μεγάλο μέρος των εσόδων αξιοποιείται για να προωθηθεί η περιβαλλοντική
έρευνα και οι ΑΠΕ»
ΝΡ:
Σε
σχέση τώρα με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Είσαι γνωστό στέλεχος
του οικολογικού κινήματος, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και σε όλο τον
ελληνισμό, και όμως η θέση σου για τις εξορύξεις είναι αρκετά
μετριοπαθής. Πιστεύεις δηλαδή πως μπορεί να υπάρξει οικολογική
διαχείριση των εξορύξεων. Πέρα από αυτό όμως, γιατί να βγάλουμε
πετρέλαιο και φυσικό αέριο με δεδομένη την κλιματική αλλαγή;
ΚΠ:
Θα μπορούσε κάποιος μιλώντας στεγνά να πει πως από τη στιγμή που η
κοινωνία οδεύει προς ένα εναλλακτικό ενεργειακό μοντέλο με σεβασμό στους
φυσικούς πόρους, αλλά και στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών,
καλύτερα να αφήσουμε απείρακτα τα κοιτάσματα ως ότου ξεκαθαρίσει η
κατάσταση.
Δεκτό! Παράλληλα
όμως, θα έλεγα, έχοντας ζήσει έντονα στο κέντρο αποφάσεων των Βρυξελλών
και ως υπεύθυνος για την θεματική «κλιματική αλλαγή» εκ μέρους της
κυπριακής κυβέρνησης για τριάμισι χρόνια, και αφού συμμετείχα σε όλες
τις παγκόσμιες «
conferences of the parties» (
COP) τις παγκόσμιες συνόδους της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τις κλιματικές αλλαγές (
UNFCCC)
κ.λπ. πως όλες οι προσπάθειες που κάνει η Ευρώπη, (ακόμα και για να
πάει πέραν του 20% στη μείωση των εκπομπών των θερμοκηπικών αερίων, να
δεσμευτεί ακόμα και για 30%), δεν παύει να αντιστοιχεί στο 12% των
παγκόσμιων εκπομπών. Δηλαδή ακόμα κι αν πάμε ως Ευρώπη από το 20% στο
30%, στην πράξη θα μειώσουμε τις παγκόσμιες εκπομπές γύρω στο... 1%.
Η Ευρώπη δηλαδή μοιάζει με μια μύγα που προσπαθεί να σώσει τον κόσμο.
Αυτό
δεν είναι αποθαρρυντικό για έναν οικολόγο! Από την άλλη όμως, μήπως
είναι προτιμότερη η αξιοποίηση των κοιτασμάτων με τη σύγχρονη τεχνολογία
και
με απόλυτους όρους
προστασίας ώστε να μην επιβαρυνθεί περαιτέρω ο πλανήτης αλλά και η
ανατολική Μεσόγειος από εκπομπές αερίων ρύπων ή πετρελαιοκηλίδων; Μήπως
τα οικονομικά οφέλη που έχεις από τις εξορύξεις μπορείς να τα
αξιοποιήσεις για θέσεις εργασίας και μέτρα που τώρα δεν μπορείς να
πάρεις, πάλι για το περιβάλλον; Αφήνω τα πολιτικά οφέλη... Είναι ένα
διφορούμενο δίλημμα: ό,τι και να επιλέξεις, δεν μπορείς να είσαι 100%
ορθός.
Όσον
με αφορά, από τη δική μου εμπειρία, ειδικά αν αφήσω προς στιγμήν έξω το
ζήτημα των κλιματικών αλλαγών, έχοντας ζήσει ακαδημαϊκά αλλά και
πρακτικά τα μέτρα περιορισμού της πιθανότητας ενός συμβάντος, αλλά
κυρίως από τη στιγμή που συμβεί κάτι να μπορείς ως οργανωμένη πολιτεία
να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα πριν φτάσει η πετρελαιοκηλίδα στην ακτή
σου, θα 'λεγα
πως ναι, είμαι υπέρ μιας τέτοιας προσπάθειας. με
την εκτίμηση του κινδύνου όσον αφορά πετρέλαιο-ρύπανση εκτός του ζήτημα
του πετρελαίου. Το λέω αυτό εκτιμώντας τον κίνδυνο όσον αφορά τη
ρύπανση από πετρέλαιο. Ο απλός πολίτης έχει βέβαια υπόψη του το πρόβλημα του Κόλπου του Μεξικό
που έγινε πριν τρία τριάμισι χρόνια, και πολλές άλλες ανατινάξεις
πλατφορμών, συγκρούσεις πλοίων, σπασίματα αγωγών κ.λπ. Αν και βέβαια
μιλάμε επισήμως για φυσικό αέριο, αλλά ήδη κάποιες εταιρείες είπαν πως
στα βυθοτεμάχια θα πάμε κατ' ευθείαν για πετρέλαιο.
Όσον αφορά το άλλο ζήτημα, τις εκπομπές
CO2, μακάρι να έρθει εκείνη η στιγμή που να βρεθεί η εναλλακτική μορφή ενέργειας. Αλλά εδώ ακόμα δεν έχουμε καταφέρει
στην
πράξη να λειτουργήσουμε ένα σύστημα αυτού που λέμε «αποθήκευση
ενέργειας». Δηλαδή τη μέρα παίρνεις ενέργεια από τον ήλιο και το να
αποθηκεύεις αυτήν την ενέργεια για τη νύκτα. Και αυτό σε παρακαλώ το
ακούω από τις πρώτες μου σπουδές, στις αρχές της δεκαετίας του '70.
Σαράντα χρόνια! Στο χαρτί βεβαίως, κάνεις κουτάκια και λες «να το νερό,
θα το τραβήξω με την περίσσια ενέργεια την ημέρα και το βράδυ θα το
αφήσω να κατέβει». Ωραία! Αλλά πώς θα γίνουν αυτά πρακτικά
;
ΝΡ: Ε
ίναι
ενδιαφέρουσα αυτή η ιδέα τα έσοδα των εξορύξεων να πηγαίνουν σε ένα
«πράσινο ταμείο», αν και αυτή η ιδέα στην Ελλάδα έχει δυσφημιστεί...
ΚΠ:
Με αυτά τα λεφτά μπορεί να στηθούν προγράμματα ανάπτυξης ηλιακής,
αιολικής ενέργειας, γεωθερμίας υδρογόνου. Χωρίς χρήματα πώς μπορεί να
φτάσουμε σε πρακτική εφαρμογή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας;
Ο Κώστας Παπασταύρου είναι Κύπριος περιβαλλοντολόγος
(από www.ppol.gr)