Του Γ. Πιπερογλου*
Τελευταία βλέπουμε συχνές αναφορές της κυβέρνησης στην «αποκρατικοποίηση» και την πρόθεση για επιτάχυνση της. Μια προσεκτική ανάγνωση των παραδειγμάτων που αναφέρονται, εν τούτοις, δείχνει ότι πρόκειται ως επί το πλείστον για πώληση μειοψηφικών πακέτων μετοχών σε κρατικά ελεγχόμενες επιχειρήσεις, οι οποίες ενδιαφέρουν από καθαρά ταμειακή άποψη, αλλά δεν αποτελούν αποκρατικοποίηση. Είναι χρήσιμο να ορίσουμε τι είναι αποκρατικοποίηση μιας δημόσιας επιχείρησης, όπως αυτή εφαρμόστηκε σε όλη την Ευρώπη.
Πρώτον, απαιτείται η μεταβίβαση σε ιδιωτικά συμφέροντα της καταστατικής πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου, έτσι ώστε να υπάρχει πλήρης ελευθερία όχι μόνο στη διαχείριση, αλλά και την κεφαλαιακή διάρθρωση της επιχείρησης. Το 51% του κεφαλαίου δεν αρκεί για να ισχύσει αυτό το κριτήριο.
Δεύτερον, οι πλειοψηφούντες μέτοχοι να έχουν πλήρη ελευθερία στον διορισμό των διοικήσεων στις επιχειρήσεις. Εφόσον η κυβέρνηση ορίζει τη διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας, το να ισχυριζόμαστε ότι η Εθνική ιδιωτικοποιήθηκε αποτελεί αυταπάτη.
«Πολιτικό κόστος»
Με αυτήν την έννοια, δεν έχουμε δει μια συγκεκριμένη λίστα δημοσίων επιχειρήσεων που θα αποκρατικοποιηθούν. Τι εμποδίζει τη σωστή αποκρατικοποίηση; Η απάντηση δεν είναι το «πολιτικό κόστος» που αναφέρεται συχνά σαν δικαιολογία, δηλαδή η αντίδραση των συνδικαλιστικά θιγόμενων υπαλλήλων των επιχειρήσεων αυτών, των οποίων η επιρροή έχει σημαντικά μειωθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά οι μηχανισμοί των κομμάτων που κυβερνούν. Οι εκλεγόμενοι σε υπουργικές θέσεις πολιτικοί των 2 κομμάτων, όσο είναι στην αντιπολίτευση έχουν ανάγκη από επιτελεία συνεργατών που τους υποστηρίζουν επιστημονικά, τεχνικά, οργανωτικά κ.λπ. χωρίς αμοιβή. Αυτά τα στελέχη προσδοκούν ότι σε περίπτωση εκλογικής επιτυχίας θα τακτοποιηθούν σε διάφορες θέσεις σαν πρόεδροι, διευθύνοντες σύμβουλοι, γενικοί διευθυντές και μέλη διοικητικών συμβουλίων σε επιχειρήσεις του δημόσιου τομέα ως επί το πλείστον. Με σύμμαχο τον κομματικό μηχανισμό αποτελούν το ισχυρότερο λόμπι ενάντια στην αποκρατικοποίηση.
Oταν η Ν.Δ. ήρθε στην κυβέρνηση το 1990-1993 είχε προεκλογικά μελετήσει και αναγγείλει μια πλήρη πλατφόρμα για την αποκρατικοποίηση, βασισμένη στο βρετανικό μοντέλο. Η προσπάθεια της υπονομεύτηκε όχι από την αξιωματική αντιπολίτευση, αλλά από την αντίδραση του κομματικού μηχανισμού, περιλαμβανομένων και αρκετών υπουργών. Κάθε κυβέρνηση δικαιούται να προσδιορίσει ένα μικρό αριθμό επιχειρήσεων που για ειδικούς λόγους παραμένουν στον δημόσιο τομέα. Για να επιτύχει μια προσπάθεια αποκρατικοποίησης πρέπει όμως να γίνουν τρία πράγματα:
1) Να δημοσιευθεί ο κατάλογος των επιχειρήσεων που θα παραμείνουν στον δημόσιο τομέα.
2) Να επιτραπεί ο ελεύθερος ανταγωνισμός και για τις δημόσιες επιχειρήσεις.
3) Να δημοσιευθεί κατάλογος των επιχειρήσεων που θα αποκρατικοποιηθούν με την έννοια που ορίσαμε και όχι με πώληση μειοψηφικών πακέτων. Η δημοσιοποίηση αυτή θα αποτελέσει μια δέσμευση της κυβέρνησης και θα καθαρίσει την ομίχλη που επικρατεί τώρα.
(Από την Καθημερινή, 24/4/05)
* O κ. Γ. Πιπέρογλου διετέλεσε γραμματέας της Διυπουργικής Επιτροπής Αποκρατικοποιήσεων το 1990-1992 και πρόεδρος της Ολυμπιακής Αεροπορίας το 1980-1981.