Αντίστροφα φαίνεται, τελικά, πως λειτούργησε η απόφαση των «σκληροπυρηνικών»
του ιρανικού θεοκρατικού καθεστώτος να επιτρέψουν μόνο σε έναν εκπρόσωπο της μετριοπαθούς
πτέρυγας να κατέλθει υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές. Έτσι, ο κληρικός Χασάν
Ροχανί, ο οποίος έχει ο διατελέσει επικεφαλής των διαπραγματεύσεων για το
πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, συσπείρωσε τις ψήφους όσων αντιτάσσονται στους συντηρητικούς
του καθεστώτος, οι ψήφοι των οποίων διασπάστηκαν ανάμεσα σε πέντε υποψηφίους. Τώρα
το ερώτημα που γεννάται είναι αν η εκλογή Ροχανί θα σημάνει στροφή της Τεχεράνης
σε μία σειρά θεμάτων που αφορούν τόσο τον ρόλο της στην ευρύτερη περιοχή όσο
και τις σχέσεις της με την Δύση.
Αν και πολλοί, όπως ο Ιρανός δημοσιογράφος Μορτεζά Καζεμιά, πίστευαν
ότι «δεν μπορεί κανείς να φανταστεί ότι οι αρχές θα ανεχθούν μία απόλυτη
πλειοψηφία για τον Ροχανί», η μεγάλη συμμετοχή, περί το 70%, εμπόδισε τους «σκληροπυρηνικούς»
να επαναλάβουν τις λαθροχειρίες του 2009, ενάντια στον τότε μεταρρυθμιστή υποψήφιο
Μιρχοσεΐν Μουσαβί, γεγονός που προκάλεσε διαδηλώσεις και ταραχές που διήρκεσαν πολλές
εβδομάδες και που καταπνίγηκαν με άγριο κύμα συλλήψεων.
Η εκλογή Ροχανί δίνει ελπίδες για κάποια εξομάλυνση των σχέσεων
με την Δύση, καθώς ήταν ο μόνος υποψήφιος που ζήτησε «ορθολογισμό και
μετριοπάθεια» στο θέμα αυτό, όπως αναφέρει το αμερικανικό περιοδικό Time. Το
προεκλογικό του πρόγραμμα προέβλεπε ένα χρονοδιάγραμμα για τη λήξη του αδιεξόδου
στο θέμα των πυρηνικών της Τεχεράνης, που έχουν κοστίσει σωρεία δυσβάστακτων
κυρώσεων στην οικονομία της χώρας, με αποκορύφωμα το εμπάργκο εξαγωγών πετρελαίου
από ΗΠΑ και ΕΕ, καθώς και τη διεθνή απομόνωση. Ο Ροχανί, μάλιστα, όπως τονίζει
το Time, έφτασε να μιλήσει ακόμη και για «ελαχιστοποίηση» της μακροχρόνιας
εχθρότητας με τις ΗΠΑ, που ανάγεται στις πρώτες ημέρες της Ιρανικής Επανάστασης
του Χομεϊνί το 1979.
Πάντως, ο Ροχανί έχει επαρκή «διαπιστευτήρια» και προς την
συντηρητική πτέρυγα. 65χρονος κληρικός ήταν επικεφαλής διαπραγματευτής των
πυρηνικών του Ιράν όταν η κυβέρνηση Χαταμί – με τη συναίνεση του Χαμενεΐ –
συμφώνησε να αναστείλει τον εμπλουτισμό ουρανίου για να καθησυχάσει τις ανησυχίες
της διεθνούς κοινότητας όταν αποκαλύφθηκε το παράνομο πρόγραμμα το 2002. Ωστόσο,
όταν το 2005 επαναλήφθηκε ο εμπλουτισμός, παραδέχθηκε ότι το Ιράν είχε
χρησιμοποιήσει τις διαπραγματεύσεις για να κερδίσει χρόνο, ενώ εγκαθιστούσε
επιπλέον συσκευές φυγοκέντρησης σε υπόγειες εγκαταστάσεις.
Αναφορικά με το θέμα της Συρίας, η πιθανή μεταβολή της ιρανικής
στάσης μετά την εκλογή Ροχανί δεν είναι τόσο άμεση και λόγω γενικότερων γεωπολιτικών
παραμέτρων του ζητήματος, αλλά και λόγω της φύσης του πολιτικού συστήματος του
Ιράν. Ο Ροχανί, αν και ανήλθε στο υψηλότερό αιρετό αξίωμα της Ισλαμικής
Δημοκρατίας, έπεται στην ιεραρχία του Ανώτατου Ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος έχει
και τον τελευταίο λόγο στα ζητήματα εθνικής ασφαλείας. Το προηγούμενο του Χαταμί,
που παρά τις προσπάθειές του για διάλογο με τη Δύση, παραμερίστηκε από τους συντηρητικούς
είναι κάτι που πιθανότατα θα λάβει υπ΄όψιν του ο νεοεκλεγείς διάδοχος του
Αχμαντινετζάντ στο κρίσιμο θέμα της Συρίας – όπως και σε κάθε άλλο ζήτημα, άλλωστε,
που θα ενέχει το ενδεχόμενο αλλαγής στάσης της χώρας σε σχέση με την ΗΠΑ, την
ΕΕ και εν γένει τη διεθνή κοινότητα. Χαρακτηριστική είναι η παρατήρηση εκπροσώπου
της ισραηλινής κυβέρνησης μετά την εκλογή Ροχανί: «το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν
έχει μέχρι στιγμής καθοριστεί από τον Χαμενεΐ και όχι από τον Πρόεδρο του Ιράν.
Μετά τις εκλογές, το Ιράν θα συνεχίσει να κρίνεται από τις πράξεις του στον
τομέα των πυρηνικών, καθώς και στο θέμα της τρομοκρατίας».
Πάντως, όπως σημειώνει η Deutsche Welle, οι αντιδράσεις
εκτός συνόρων φαίνονται κατ΄αρχήν θετικές. Ήδη ο γενικός γραμματέαςτου ΟΗΕ Μπαν
Κι Μουν συνεχάρη τον Χασάν Ροχανί, όπως και η Υψηλή Εκπρόσωπος της ΕΕ για την
εξωτερική πολιτική Κάθριν Άστον, η οποία επεσήμανε ότι «επιθυμεί να συνεργαστεί
μαζί του για μία ταχεία διπλωματική λύση στο ζήτημα του πυρηνικού
προγράμματος». Τέλος, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γκίντο Βέστερβελε
χαρακτήρισε τη νίκη Ροχανί «ψήφο για μεταρρυθμίσεις και για μία εποικοδομητική
εξωτερική πολιτική».
Οι εξελίξεις έγιναν δεκτές με ικανοποίηση και από την
Ουάσιγκτον με τον επιτελάρχη του Ομπάμα να κάνει λόγο για «ένα πιθανά
ελπιδοφόρο μήνυμα» από την Τεχεράνη, προσθέτοντας ότι εάν ο Ροχανί
«ανταποκριθεί στην υποχρέωσή του να ξεκαθαρίσει τα πράγματα για το παράνομο
πυρηνικό πρόγραμμα, θα βρει σε εμάς εταίρους».
Αυτό δε σημαίνει πως δεν διατυπώνονται και επιφυλάξεις: ο
ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, δήλωσε σε προειδοποιητικό ύφος
ότι η διεθνής πίεση στο Ιράν δεν πρέπει να χαλαρώσει στον απόηχο της εκλογής
του Ρουχανί και επεσήμανε ότι «το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν πρέπει να
σταματήσει με κάθε τρόπο και δεν πρέπει τρέφουμε ευσεβείς πόθους για την νίκη
Ρουχανί».
Αλλά και ο Βλαντιμίρ Πούτιν, σε μήνυμά του για την εκλογή
Χασάν Ρουχανί υπενθύμισε την προεκλογική δέσμευση Ρουχανί για προσπάθειες να
αποτραπεί επιβολή νέωβ διεθνών κυρώσεων στο Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα,
αλλά και για περισσότερες επαφές με τις δυτικές δυνάμεις.
Τέλος, ενδιαφέρον έχει το πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις με
την Τουρκία. Απορροφημένη στον νεοφανή, αλλά μάλλον δομικό διχασμό της, κινδυνεύει
να χάσει μέρος της σημασίας της ως μεσολαβητής ανάμεσα στην Τεχεράνη και την Δύση,
αν τα υπεσχημένα ανοίγματα Ροχανί –με την άδεια των συντηρητικών του Ιράν – λάβουν,
τελικά, σάρκα και οστά.