Αναστασία Στρατή: Ελληνικές Θαλάσσιες Ζώνες και Οριοθέτηση με Γειτονικά Κράτη

Παρουσίαση

Το δίκαιο της θάλασσας δίνει τη δυνατότητα στα παράκτια κράτη να θεσπίζουν "ζώνες δικαιοδοσίας", εντός των οποίων ασκούν συγκεκριμένα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης και της υφαλοκρηπίδας, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982) (Σύμβαση ΔΘ) αναγνωρίζει τη συνορεύουσα - αρχαιολογική ζώνη μεγίστου εύρους 24 ν.μ. και την αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) μεγίστου εύρους 200 ν.μ. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουν εμφανισθεί στη Μεσόγειο (κυρίως στην Αδριατική και Δυτική Μεσόγειο) νέες ζώνες δικαιοδοσίας, όπως η "ζώνη οικολογικής προστασίας", η "ζώνη προστασίας της αλιείας" και η "ζώνη οικολογικής προστασίας και προστασίας της αλιείας", εντός των οποίων τα παράκτια κράτη ασκούν ορισμένα από τα δικαιώματα που αναγνωρίζει το διεθνές δίκαιο στην ΑΟΖ. Αντίθετα, στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου φαίνεται ότι έχει επικρατήσει ο θεσμός της ΑΟΖ.
Στην παρούσα μελέτη εξετάζονται οι ζώνες δικαιοδοσίας, τις οποίες δικαιούται να θεσπίσει η Ελλάδα και τα πλεονεκτήματα, αλλά και προβλήματα που ενδεχομένως θα δημιουργηθούν από την υιοθέτησή τους. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν οι διατάξεις της Σύμβασης ΔΘ, η οποία πρεσβεύει για την μεγάλη πλειοψηφία των μελών της διεθνούς κοινότητας δέσμευση για νομιμότητα και βάση για τη ρύθμιση των μεταξύ τους σχέσεων. Ωστόσο τέσσερα παράκτια κράτη στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (Τουρκία, Λιβύη, Συρία και Ισραήλ) δεν είναι συμβαλλόμενα μέρη στη Σύμβαση ΔΘ, με αποτέλεσμα να μην δεσμεύονται τυπικά από τις διατάξεις της, με εξαίρεση τις ρυθμίσεις εκείνες που ενσωματώνουν εθιμικό δίκαιο ή έχουν μετατραπεί σε κανόνες εθιμικού δικαίου στα χρόνια που ακολούθησαν τη σύναψη της Σύμβασης και αποτελούν σήμερα τον κανόνα.
Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στις υφιστάμενες συμφωνίες οριοθέτησης στη Μεσόγειο ως "προηγούμενα" για την οριοθέτηση των ελληνικών θαλασσίων ζωνών με γειτονικά κράτη, συμπεριλαμβανομένων των δύο συμφωνιών που ενσωματώνουν τις αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας μεταξύ Λιβύης και Τυνησίας (1982) και Λιβύης και Μάλτας (1985), αντιστοίχως. Τη σημαντικότερη εξέλιξη των τελευταίων ετών αποτελεί η υπογραφή στα Τίρανα, στις 27 Απριλίου 2009, της συμφωνίας οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας, η οποία θεσπίζει "όριο πολλαπλών χρήσεων" (multi-purpose maritime boundary) οριοθετώντας όλες τις θαλάσσιες ζώνες, υφιστάμενες και μελλοντικές, τις οποίες τα δύο κράτη δικαιούνται να θεσπίσουν βάσει του διεθνούς δικαίου. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)

Περιεχόμενα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Γενική εισαγωγή
1. Διάκριση μεταξύ της "θέσπισης" μιας ζώνης δικαιοδοσίας και της "οριοθέτησης" με γειτονικά κράτη
2. Το διεθνές δίκαιο δεν επιβάλλει επιπρόσθετους όρους ως προς τη θέσπιση και την οριοθέτηση ζωνών δικαιοδοσίας σε κλειστές και ημίκλειστες θάλασσες
3. Η κήρυξη μιας ζώνης δικαιοδοσίας μπορεί να γίνει συνολικά ή κατ' επιλογήν σε ορισμένες μόνον θαλάσσιες περιοχές
4. "Τρόπος" θέσπισης μιας ζώνης δικαιοδοσίας
5. Γραμμές βάσης
6. Σημασία των νησιών, βράχων και σκοπέλων για τη θέσπιση και την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών
7. Οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών
ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΔΔΘ ΣΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΣΥΝΟΡΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ ΜΠΑΝΓΚΛΑΝΤΕΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΥΑΝΜΑΡ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΤΗΣ ΒΕΓΓΑΛΗΣ (2012)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ζώνες δικαιοδοσίας στο πλαίσιο της Σύμβασης Δικαίου της Θάλασσας
1. Συνορεύουσα-αρχαιολογική ζώνη (24 ν.μ.)
2. Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (200 ν.μ.)
3. 'Αλλες συναφείς ζώνες δικαιοδοσίας
4. Θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές (MPAs) στην ανοικτή θάλασσα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Εμφάνιση "νέων" ζωνών δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο
1. Το διεθνές νομικό καθεστώς της Μεσογείου
2. Οι νέες ζώνες δικαιοδοσίας: η "ζώνη προστασίας της αλιείας" και η "ζώνη οικολογικής προστασίας"
3. Η Διακήρυξη της Βενετίας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη των Αλιευτικών Πόρων της Μεσογείου (2003)
4. Συμπερασματικές εκτιμήσεις
5. Καταγραφή των εθνικών διεκδικήσεων των Μεσογειακών κρατών
ΠΙΝΑΚΑΣ Α' - ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΖΩΝΕΣ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
ΠΙΝΑΚΑΣ Β' - ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΑΟΖ
ΠΙΝΑΚΑΣ Γ' - ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΖΩΝΩΝ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Συμφωνίες οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών στη Μεσόγειο
1. Γενικές παρατηρήσεις
2. Ειδικές παρατηρήσεις
3. Κύπρος: Οι συμφωνίες οριοθέτησης της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης με την Αίγυπτο, τον Λίβανο και το Ισραήλ
ΠΙΝΑΚΑΣ Δ' - ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΖΩΝΩΝ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Οριοθέτηση ελληνικών θαλασσίων ζωνών με γειτονικά κράτη
1. Οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Ιταλία
2. Οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Αλβανία
3. Οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο
4. Οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με τη Λιβύη
5. Οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Κύπρο
6. Οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με την Τουρκία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Συμπεράσματα
1. Πολλαπλές επιλογές και εναλλακτικά σενάρια
2. Επέκταση των χωρικών υδάτων και οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ
3. Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Μεσόγειο επιβάλλουν την επανεξέταση της πολιτικής διατήρησης του status quo
4. Επιλογή και τρόπος θέσπισης θαλασσίων ζωνών από την Ελλάδα
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A: Convention on the Protection of the Underwater Cultural Heritage
ANNEX - RULES CONCERNING ACTIVITIES DIRECTED AT UNDERWATER CULTURAL HERITAGE
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: GREECE: Statement on vote, 29 October 2001
Observer Statement by Greece, 1 December 2009
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: DECLARATION OF THE MINISTERIAL CONFERENCE FOR THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF FISHERIES IN THE MEDITERRANEAN
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ: Protocol concerning Specially Protected Areas and Biological Diversity in the Mediterranean
ANNEX I - COMMON CRITERIA FOR THE CHOICE OF PROTECTED MARINE AND COASTAL AREAS THAT COULD BE INCLUDED IN THE SPAMI LIST
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ε: Draft approach to facilitate the preparation of joint proposals for inclusion in the SPAMI List in accordance with Article 9 of the SPA/BD Protocol Comments by Greece
ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ
ΠΑΡΑΘΕΜΑ Α: Agreement between the Republic of Cyprus and the Arab Republic of Egypt on the Delimitation of the Exclusive Economic Zone
ANNEX I - List of geographical coordinates of points 1 to 8 defining the median line and its limits annexed to the Agreement between the Republic of Cyprus and the Arab Republic of Egypt on the Delimitation of the Exclusive Economic Zone
ΠΑΡΑΘΕΜΑ Β: Agreement between the Hellenic Republic and the Republic of Albania on the delimitation of their respective continental shelf areas and other maritime zones to which they are entitled under international law

ISBN13 9789602729656
Συγγραφέας Στρατή Αναστασία
Εκδότης ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Χρονολογία Έκδοσης Ιούλιος 2012
Αριθμός σελίδων 288