Η τελευταία εξέλιξη στην πολύ σοβαρή
υπόθεση Σνόουντεν, μετά την άρνηση Γαλλίας και Πορτογαλίας για χορήγηση
άδειας διέλευσης στο αεροπλάνο τού προέδρου της Βολιβίας Εβο Μοράλες, με
την ατεκμηρίωτη υποψία ότι μπορεί να επέβαινε σε αυτό ο Σνόουντεν,
ανέδειξε τις διαφορετικές διαστάσεις του ζητήματος.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι παρά τις συγγνώμες και τις επεξηγήσεις
του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών προς τον Βολιβιανό ομόλογό του, τόσο η
Γαλλία όσο και η Πορτογαλία διέπραξαν διπλωματική γκάφα ολκής. Με τον
τρόπο αυτό έδειξαν υπερβολική σπουδή ικανοποίησης των ΗΠΑ και προσέθεσαν
στην υπόθεση τη νέα διάσταση που αφορά ενέργειες προς τρίτους, οι
οποίες όμως παραβιάζουν κανόνες του διεθνούς δικαίου.Και βέβαια λίγα
μπορεί να περιμένει κανεις από τη χώρα του Μπαρόζο, η οποία -όπως
αποδεικνύει η πολύ πρόσφατη ιστορία της, βλ. συνάντηση των Αζορών για
τον πόλεμο στο Ιράκ- δύσκολα αντιτίθεται στις λογικές των ΗΠΑ. Από τη
Γαλλία όμως, χώρα με τόσο πλούσια πολιτιστική, δημοκρατική και
διπλωματική παράδοση, που στο παρελθόν, διά στόματος του τότε υπουργού
Εξωτερικών Ντομινίκ Ντε Βιλπέν, είχε αντιταχθεί στον πρόεδρο Μπους για
την εισβολή στο Ιράκ, θα περίμενε κανείς μια διαφορετική και πιο
υπεύθυνη στάση.
Η υπόθεση Σνόουντεν είναι οπωσδήποτε πολύπλοκη. Πέρα από το
ζήτημα του ασύλου, οι διαδικασίες για τη χορήγηση του οποίου
προσδιορίζονται από το διεθνές δίκαιο, πέρα από το ζήτημα της έκδοσής
του στις ΗΠΑ που σε ό,τι αφορά την Ε.Ε. προσδιορίζεται από τη συμφωνία
ΗΠΑ-Ε.Ε. για τα θέματα έκδοσης, υπάρχει η ουσία, η οποία παραμένει. Οι
σοβαρές πολιτικές προεκτάσεις, που η υπόθεση αυτή έχει, φαίνεται ότι θα
την κρατήσουν στην επικαιρότητα για αρκετό καιρό. Ηδη λόγω της
ευρωπαϊκής διάστασης της υπόθεσης απειλήθηκε η έναρξη των
διαπραγματεύσεων ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ε.Ε., αν και πρώτη η ευρωπαϊκή
πλευρά έσπευσε να δηλώσει ότι η έναρξη των διαπραγματεύσεων δεν θα
έπρεπε να καθυστερήσει. Βέβαια, επειδή με τις αποκαλύψεις Σνόουντεν
έγινε γνωστή και η εμπλοκή μεγάλων εταιρειών παροχής διαδικτυακών
υπηρεσιών, μερικές από τις οποίες -όπως η Google- βρίσκονται σε
αντιπαράθεση με την Ε.Ε., τίποτε δεν αποκλείει η ουσία της υπόθεσης
Σνόουντεν να βρεθεί -έστω και έμμεσα- σε κάποια από τις ημερήσιες
διατάξεις των διαπραγματεύσεων αυτών.
Παράλληλα, η σωστή έντονη αντίδραση του προέδρου του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου μπορεί να θεωρηθεί προάγγελος εξελίξεων και σε
ευρωκοινοβουλευτικό επίπεδο. Τέτοια εξέλιξη θα ήταν η σύσταση ειδικής
εξεταστικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη διερεύνηση της
ουσίας του ζητήματος. Υπάρχουν ήδη δύο συναφή προηγούμενα.Το ένα αφορά
τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής για το σύστημα Echelon, την
κοινοβουλευτική περίοδο 1999-2004, και το άλλο τη σύσταση παρόμοιας
επιτροπής για τις παράνομες απαγωγές προσώπων και πτήσεις από τη CIA,
την κοινοβουλευτική περίοδο 2004-2009. Στην πράξη, η σύσταση τέτοιας
επιτροπής θα σημαίνει ότι το θέμα θα βρίσκεται στην επικαιρότητα για
τουλάχιστον ένα χρόνο, δηλαδή ώς τις ευρωεκλογές. Αν μάλιστα ληφθεί
υπόψη η μεγάλη ευαισθησία κυρίως των Ευρωπαίων πολιτών και των
οργανώσεών τους στα ζητήματα παραβίασης ατομικών δικαιωμάτων και
ελευθεριών, δεν αποκλείεται η ουσία της υπόθεσης Σνόουντεν να αποτελέσει
και ένα από τα κεντρικά θέματα των εκλογών αυτών.
Η υπόθεση Μοράλες αναδεικνύει και νέες εξελίξεις σε διεθνές
επίπεδο, όπως π.χ. το αίτημα του προέδρου του Ισημερινού για έκτακτη
σύγκληση της Συνόδου της Ενωσης των Εθνών της Λατινικής Αμερικής,
προκειμένου να εξεταστεί η ενέργεια κατά του προέδρου της Βολιβίας.
Αντίστοιχες διεργασίες μπορεί να προκληθούν και στο πλαίσιο του
Mercosur, που είναι το σύστημα μιας ενισχυμένης μορφής Κοινής Αγοράς
ανάμεσα σε σημαντικές χώρες της Ν. Αμερικής, στο οποίο η Βολιβία έγινε
πρόσφατα μέλος.
Προφανώς, υπό την πίεση των διεθνών εξελίξεων της υπόθεσης
Σνόουντεν, ο πρόεδρος Ομπάμα επικοινώνησε με την καγκελάριο Μέρκελ με
θέμα τη σύσταση επιτροπής αποτελούμενης από υψηλά ιστάμενους
αξιωματούχους των δύο πλευρών για την αντιμετώπιση όλων των πτυχών της
υπόθεσης. Η εξέλιξη αυτή είναι ένα θετικό βήμα, αλλά δεν είναι αρκετό.
Και τούτο γιατί -πέρα από τις καθημερινές εξελίξεις στην υπόθεση
Σνόουντεν- υπάρχουν τα ζητήματα ουσίας, που παραμένουν. Και αυτά πρέπει
να αποτελέσουν τη βάση για μια διεθνή και όχι διμερή συνάντηση και
συζήτηση, ώστε, με τη μορφή νέας διεθνούς σύμβασης, να υιοθετηθεί ένας
κώδικας συμπεριφοράς που να προστατεύει τους πολίτες από αμετροέπειες
και τακτικές σαν αυτές που αποκάλυψε ο Σνόουντεν.
(από την εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ", 06/07/2013)