Στα Ύψη το Κόστος Εισαγωγής Καυσίμων Παρά τη Σοβαρή Μείωση στην Κατανάλωση

Παρά τη μεγάλη μείωση στην κατανάλωση πετρελαίου που παρουσιάζει η ελληνική εγχώρια αγορά το τελευταίο διάστημα, όπου σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της BP⁽¹⁾ αυτή έχει μειωθεί κατά 29,2% τα τελευταία έξι (6) χρόνια, το κόστος για την εισαγωγή αργού και προϊόντων έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Όπως αποκαλύπτει μία νέα μελέτη του ΙΕΝΕ η οποία πρόκειται να ανακοινωθεί αύριο, το 2012 το συνολικό κόστος για την εισαγωγή καυσίμων στην Ελλάδα ξεπέρασε κάθε προηγούμενο επίπεδο φθάνοντας τα €17,6 δις το οποίο αντιστοιχεί στο 9% του ΑΕΠ. Όπως παρατηρεί η μελέτη του ΙΕΝΕ οι καθαρές εισαγωγές πετρελαίου ως ποσοστό του ΑΕΠ κινούνται από το 2011 σε επίπεδα άνω του 5%, πολύ κοντά στα επίπεδα μιας αναπτυσσόμενης χώρας όπως η Ινδία, τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό για το μέσο όρο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 2,7%.

Την περίοδο 2000-2008 η αξία των εισαγωγών καυσίμων παρουσίασε μια σταθερά ανοδική τάση που κορυφώθηκε το 2008 με €16,4 δις έναντι €5,41 δις το 2000. Το 2009 η αξία των εισαγωγών καυσίμων μειώθηκε στα €10,66 δις, όχι τόσο λόγω της μείωσης της εισαγόμενης ποσότητας καυσίμων, όσο λόγω της πτώσης της τιμής του πετρελαίου Brent, η μέση τιμή του οποίου για το 2009 διαμορφώθηκε στα 61,06 $/ bbl. Το 2010 η δαπάνη για εισαγωγές καυσίμων αυξήθηκε στα €13,58 δις . Το αντίστοιχο κόστος για το 2011 ήτο € 17,31 δις, ενώ το 2012 η δαπάνη για εισαγωγές καυσίμων αυξήθηκε με μικρότερο ρυθμό σε σχέση με το 2011 (€17,6 δις). Έτσι παρόλο που ο όγκος των εισαγωγών πετρελαιοειδών μειώνεται σταθερά από το 2009 και μετά, η δαπάνη για εισαγωγές καυσίμων ακολουθεί μία αυξητική πορεία.

Σχήμα 1. Καθαρές εισαγωγές καυσίμων ως ποσοστό του ΑΕΠ και τιμή πετρελαίου Brent

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συσχέτιση του εμπορικού ισοζυγίου με το ισοζύγιο καυσίμων αφού από το 2010 παρατηρείται πάλι αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου καυσίμων, παρά τη μείωση του όγκου των καθαρών εισαγωγών πετρελαιοειδών, λόγω της αυξητικής τάσης των τιμών πετρελαίου. Συγκεκριμένα, το 2010 το έλλειμμα του ισοζυγίου καυσίμων έφτασε τα €-8,6 δις και το 2011 τα €-11,13 δις. Αντίθετα, το 2012 παρουσίασε βελτίωση, καθώς μειώθηκε στα €-10,2 δις.

Σχήμα 2. Συμμετοχή ισοζυγίου καυσίμων στο εμπορικό ισοζύγιο

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΕΝΕ⁽²⁾ το έλλειμμα του ισοζυγίου καυσίμων για πρώτη φορά ξεπέρασε σε αξία το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου χωρίς καύσιμα και πλοία. Ως αποτέλεσμα της πλήρους εξάρτησης της χώρας από καύσιμα και της αστάθειας που επικρατεί στις τιμές των καυσίμων, η συμμετοχή του ισοζυγίου καυσίμων στο εμπορικό ισοζύγιο παρουσιάζει έντονα αυξητική πορεία. Πράγματι, η διόγκωση των εισαγωγών καυσίμων που παρατηρείται την τελευταία εξαετία σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου χωρίς καύσιμα (€-9,4 δις το 2012 έναντι €-32,3 δις το 2007) οδήγησε στη διεύρυνση του μεριδίου του ισοζυγίου καυσίμων στο εμπορικό ισοζύγιο στο πρωτοφανές επίπεδο του 52% το 2012 από 22% το 2007!

Όπως σημειώνει η μελέτη του ΙΕΝΕ, διαχρονικά η κύρια πηγή του προβλήματος στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (ΙΤΣ) της χώρας είναι το εμπορικό ισοζύγιο. Ελλείμματα μικρότερης τάξεως εμφανίζει σε όλη την εξεταζόμενη περίοδο και το ισοζύγιο εισοδημάτων - το οποίο είναι ελλειμματικό από το 1990 - ενώ τα ισοζύγια υπηρεσιών και τρεχουσών μεταβιβάσεων χαρακτηρίζονται από πλεονάσματα. Ένα σημαντικό μέρος του ελλείμματος του ισοζυγίου είναι σταθερά ανελαστικό λόγω της υψηλής ενεργειακής εξάρτησης της χώρας από τα εισαγόμενα καύσιμα. Για αυτό αναγκαία προϋπόθεση για την επίτευξη μιας μακροπρόθεσμης μείωσης του ελλείμματος του ΙΤΣ, είναι η μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας από το εξωτερικό και η ενίσχυση της δυνατότητας υποκατάστασης των εισαγόμενων αγαθών με εγχώρια. 

Συμπερασματικά, όσο μεγαλύτερο είναι το κόστος των καθαρών εισαγωγών καυσίμων μιας χώρας ως ποσοστό του ΑΕΠ της, τόσο μεγαλύτερη είναι η απώλεια αγοραστικής δύναμης της χώρας και η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας. H τιμή πετρελαίου Brent που κινείται σταθερά πάνω από τα 100 $/ bbl τους τελευταίους 28 μήνες φαίνεται συνεπής με ένα ποσοστό των καθαρών εισαγωγών καυσίμων ως προς το ΑΕΠ της τάξης του 5%, ποσοστό που υπάρχει κίνδυνος να διατηρηθεί ή και να επαυξηθεί, καθώς οι τιμές του πετρελαίου αναμένονται να διατηρηθούν και το 2013 πάνω από τα 100 $/ bbl.

⁽¹⁾ BP Statistical Review of World Energy, June 2013

⁽²⁾ IENE , H Οικονομική Διάσταση της Πετρελαϊκής Εξάρτησης της Ελλάδας, Μελέτη ΙΕΝΕ (Μ07) των Αρ. Ροϊνιώτη και Κ. Ν. Σταμπολή, Αθήνα, Ιούλιος 2013.