Του Γιάννη Α. Φίλη*
Ο κόσμος βρίσκεται σε περιβαλλοντική κρίση. H επιστήμη και η καθημερινή εμπειρία το διαπιστώνουν και τα MME το δημοσιοποιούν, συχνά με υπερβολές. Τελευταία, ακούσαμε ιστορίες τρόμου για τα τρόφιμα. Ιστορίες όμως που εν πολλοίς είναι γνωστές στην επιστήμη και για τις οποίες κάποιοι από εμάς γράφουμε επί δεκαετίες. Άλλοτε γράφουμε με τον ψυχρό τρόπο της επιστήμης, επικαλούμενοι αριθμούς και γεγονότα και άλλοτε με τον τρόπο της λογοτεχνίας για ν' αγγίξουμε άμεσα τον αναγνώστη. Θεμελιώδης ανησυχία μας είναι η αβεβαιότητα για το μέλλον των παιδιών μας που τώρα βρίσκεται στα χέρια μας.
Όλες οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις της Ελλάδας έκαναν ελάχιστα για το περιβάλλον. Κάποιες επιδόθηκαν στη μονοδιάστατη οικονομική ανάπτυξη οδηγώντας το στην απώλεια. Εξαργυρώσαμε το μέλλον των παιδιών μας για να ανεβάσουμε με τον πιο εύκολο τρόπο τους οικονομικούς δείκτες. Και τώρα διαπιστώνουμε την αύξηση της θερμοκρασίας του κλίματος, ακούμε για την άνοδο της θάλασσας και αισθανόμαστε έναν αδιόρατο φόβο για το επερχόμενο. Μαθαίνουμε ότι οι τροφές έχουν δηλητήρια και παγώνουμε ανήμποροι. Ακούμε για τη ρύπανση του αέρα, του εδάφους και των υδάτων και περιμένουμε το αόρατο χέρι του πολιτικού να δράσει, που όμως σπανίως δρα.
Προεκλογικά η Νέα Δημοκρατία υποσχέθηκε να λειτουργήσει με σχέδιο και περίσκεψη για το περιβάλλον. Πάνω από ένα χρόνο μετά, οι πολίτες αισθάνονται πλέον αβέβαιοι για την περιβαλλοντική κατάσταση της χώρας και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις διαπιστώνουν ότι «το περιβάλλον εξακολουθεί να βρίσκεται στο περιθώριο». Ας δούμε ένα μέρος αυτής της κατάστασης σε τίτλους:
* Πάρκα που προστατεύουν ευαίσθητους βιότοπους όπως της Ζακύνθου και του Σχινιά καταρρέουν από έλλειψη χρημάτων. H κυβέρνηση συνιστά αποκλιμάκωση της εξάρτησής τους από το Δημόσιο.
* Οι πολίτες δεν γνωρίζουν σχεδόν τίποτα για τις συνέπειες των δηλητηρίων που προσλαμβάνουν καθημερινά με την τροφή, τον αέρα και το νερό, όπως φυτοφάρμακα, διοξίνες, υδράργυρο, μόλυβδο και άλλα. Δεν γίνονται επίσημες μελέτες και δεν υπάρχει Σώμα που να επιβάλλει τη νομιμότητα.
* Έξι ελληνικές πόλεις είναι από τις χειρότερες της Ευρώπης, ως προς τις συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων.
* Δεν υπάρχει σοβαρό σχέδιο για τη διαχείριση των σκουπιδιών. Τα υλικά συσκευασίας γεμίζουν τους σκουπιδοτενεκέδες και η ανακύκλωση είναι πρωτόγονη.
* Στο Πολυτεχνείο Κρήτης διοχετεύουμε τα τοξικά και επικίνδυνα απόβλητα σε ξένη εταιρεία, η οποία τα διαχειρίζεται σύμφωνα με τους κανονισμούς της E.E. Αυτό το κάνουμε με δική μας πρωτοβουλία και όχι γιατί επιβάλλεται από το Ελληνικό Δημόσιο. Τι κάνουν οι άλλοι οργανισμοί και οι βιομηχανίες; Τα ψάρια που τρώμε έχουν υψηλές δόσεις μολύβδου, υδραργύρου, καδμίου και πολύπλοκων οργανικών τοξικών ενώσεων. Κατά τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, 2 εκατομμύρια τόνοι επικίνδυνων αποβλήτων ποντίζονται ετησίως στον Βόρειο Ευβοϊκό και τον Κορινθιακό Κόλπο.
* H κυβέρνηση εφαρμόζει τον δασοκτόνο νόμο που είχε επικρίνει σφοδρά όταν ήταν αντιπολίτευση.
* Ο οικοδομικός κώδικας δεν επιβάλλει στοιχειώδεις κανόνες περιβαλλοντικής σχεδίασης οικοδομών που δεν στοιχίζουν. H προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι υποτυπώδης.
H ζωή μου είναι συνυφασμένη με τη ζωή νέων ανθρώπων. Τους παρατηρώ κάθε μέρα να ψάχνουν τη ζωή, να κάνουν σωστά και λανθασμένα πράγματα, να προσβλέπουν στο μέλλον με πάθος. Παρατηρώ τα ίδια τα παιδιά μου και προσπαθώ να θυμηθώ τις δικές μου αναζητήσεις όταν ήμουν στην ηλικία τους. Μα πιο πολύ αναλογίζομαι τι μέλλον τους προετοιμάζουμε και με διατρέχει ένα κύμα απελπισίας.
Τους ετοιμάζουμε έναν κόσμο όπου τα έμβια είδη εξαφανίζονται το ένα μετά το άλλο. Τους ετοιμάζουμε έναν κόσμο με εξωτικές νόσους, πολλές από τις οποίες είχαν λησμονηθεί, όπως ελονοσία, φυματίωση, πολιομυελίτιδα, AIDS. Τους ετοιμάζουμε έναν κόσμο με χαλασμένο κλίμα, όπου οι θάλασσες θα πνίγουν τις παράκτιες περιοχές, πράσινες περιοχές θα γίνονται έρημοι, και το περιβάλλον θα αλλάζει μορφή σε ελάχιστα χρόνια με ταχύτητα κινηματογράφου.
Τα ψάρια, το νερό, τα τρόφιμα, ο αέρας θα είναι γεμάτα δηλητήρια. Ήδη, πολλά από τα υπόγεια νερά της Αργολίδας και της Θεσσαλίας είναι διαλύματα νιτρικών αλάτων και πολλά από τα ψάρια του Αιγαίου περιέχουν δυσπρόφερτα τοξικά υλικά.
Παρατηρώ τα παιδιά μου κι εκείνα των άλλων και αναρωτιέμαι αν ο Πρωθυπουργός παρατηρεί τα δικά του παιδιά και αν έχει τη φαντασία να αναρωτηθεί τι κόσμο τους ετοιμάζει, γιατί εκείνος έχει τη δύναμη, σε αντίθεση με εμάς, να τον αλλάξει. Έχει τη δύναμη να δείξει θάρρος και να κάνει το περιβάλλον προτεραιότητά του ή να συνεχίσει να το εξαργυρώνει για μια βραχύβια οικονομική ανάπτυξη, για μια μακροχρόνια καταστροφή.
(Από Τα Νέα, 25/5/05)
Ο Γιάννης A. Φίλης είναι πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης.