Του Θ. Σκυλακάκη
Την περασμένη εβδομάδα ο διεθνούς κύρους οικονομολόγος Jeffrey Sachs, μίλησε στο συνέδριο Εταιρείας Ανωτάτων Στελεχών Επιχειρήσεων Ελλάδος, με θέμα το μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο θα ακολουθήσει η χώρα μας στις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα. Επρόκειτο για μια ιδιαίτερα σημαντική τοποθέτηση, με την οποία τέθηκαν θέματα που θα έπρεπε να αποτελούν αυτονόητο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης στη χώρα μας, δυστυχώς όμως ελάχιστα μας έχουν ως τώρα απασχολήσει.
Σημαντικό στοιχείο της τοποθέτησης Sachs, ήταν η διαπίστωση ότι η Ελλάδα ενώ έχει μεγάλες δυνατότητες ανταγωνιστικής παροχής υπηρεσιών σε θέματα παιδείας, επιστήμης και τεχνολογίας, βρίσκεται διεθνώς στην τελευταία θέση σε όλους τους σχετικούς δείκτες. Έχουμε κατά κεφαλήν τους περισσότερους φοιτητές στο εξωτερικό από κάθε άλλη χώρα, πολλούς εκ των οποίων στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, τεράστιο αριθμό εξαιρετικών επιστημόνων που πραγματοποιούν διεθνή ακαδημαϊκή καρριέρα, αλλά δραματικά μικρές δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης και αξιοθρήνητα στοιχεία από πλευράς αξιοποίησης της τεχνολογίας (π.χ. τελευταίοι στους 25 της Ε.Ε. σε χρήση του internet).
Η Ελλάδα ως χώρα έχει ποικίλα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, που θα της επέτρεπαν να παρέχει διεθνώς υπηρεσίες παιδείας και ιδιαίτερα υπηρεσίες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Η χώρα μας έχει εκπληκτικό κλίμα και περιβάλλον, για να προσφέρει καλή ποιότητα ζωής σε διδάσκοντες και διδασκόμενους. Έχει το ανθρώπινο δυναμικό που προαναφέραμε. Έχει άκρως κατάλληλη γεωγραφική θέση για την προσφορά υπηρεσιών σε ευρύτερες περιοχές που διψούν για τέτοιου είδους υπηρεσίες (Νοτιοανατολική Ευρώπη, Μέση Ανατολή, ακόμη και Άπω Ανατολή). Έχει πολύ καλή διεθνή εικόνα, αλλά και ισχυρούς φιλικούς δεσμούς με μεγάλο αριθμό χωρών. Έχει πρωτίστως ένα μεγάλο αριθμό φυσικών χρηστών των σχετικών υπηρεσιών, που δεν είναι άλλοι από τους δεκάδες χιλιάδες Έλληνες φοιτητές του εξωτερικού.
Τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα σημαίνουν ότι αν καταργούσαμε το κρατικό μονοπώλιο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (κάτι που υποστηρίζεται πλέον και από τα δύο μεγάλα κόμματα), θα μπορούσαμε όχι απλώς να βελτιώσουμε –μέσω του ανταγωνισμού- τις παρεχόμενες υπηρεσίες ανώτατης παιδείας στη χώρα μας, αλλά και να αποκτήσουμε ένα νέο δυναμικό τομέα ανάπτυξης με τεράστιες συνέργιες και μεγάλο πολλαπλασιαστικό οικονομικό αποτέλεσμα.
Στην ομιλία του o Jeffrey Sachs προέβλεψε ότι στα επόμενα χρόνια και ως συνέπεια της παγκοσμιοποίησης, οι εργαζόμενοι που διαθέτουν απλώς σπουδές πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα αμείβονται με όλο και λιγότερα χρήματα σε σχέση με εκείνους που τελειώνουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η Ελλάδα ως μικρή χώρα σε ένα πολύ ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον (αυτό της Ενωμένης Ευρώπης), έχει κάθε λόγο να επιδιώξει τόσο τη μεγιστοποίηση των προσόντων του δικού της ανθρώπινου δυναμικού, όσο και την αξιοποίηση της ολοένα και αυξανόμενης παγκόσμιας ζήτησης υπηρεσιών ανώτατης παιδείας. Αυτό προφανώς δεν μπορεί να γίνει από το υφιστάμενο κρατικομονοπωλιακό σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που διαθέτουμε.
Είναι ανάγκη η κυβέρνηση να αναλάβει την πρωτοβουλία και να προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα. Η αξιολόγηση των πανεπιστημίων είναι ένα πρώτο αυτονόητο βήμα. Μένουν τα επόμενα και σημαντικότερα, που πρέπει να πραγματοποιηθούν όχι στο πλαίσιο της παλιάς ιδεολογικής διαμάχης μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, αλλά με προοπτική την αρμονική ανάπτυξη και των δύο, με στόχο την ένταξη τους σε ένα νέο αναπτυξιακό όραμα για την Ελλάδα.
(Από την εφημερίδα Εστία, 24/5/05)